Selkuplar

Selkuplar (Rusça: сельку́пы; selkupı, Selkupça: kendilerince sоlkup, sоlkup, sussе kum, çumıl-kup, şоlkup, şоşkum), (1930 yılına kadarki adları: Ostyak-Samoyedler). Rusya'da, Batı Sibiryada yaşam süren halk.

Selkuplar
(sоlqup, sussе qum, çumıl-qup, şеlqup, şеşqum)
Selkupların yaşadığı yer
Önemli nüfusa sahip bölgeler
Diller
Selkupça , Rusça
Din
Hristiyanlık (çoğunlukla Ortodoks) , Şamanizm
Fin-Ugor halkları içinde Selkup halkı
Ural halkları

Selkuplar Sibirya’da Tümen Oblastı (1857 kişi), Tomsk Oblastında (1787 kişi), Yamalo-Nenets Özerk Okrugu — 1797 kişi) ve Krasnoyarsk Krayı (412 kişi).

Nüfus

Rusya Federasyonu'nda Selkupların yıllara göre nüfus istatistiği:

Selkupların (2002 y.) yerleşimlere göre nüfuslarının durumu [1]:

  • Yamаlо-Nеnеts özek okruğu:
  • Krаsnоsеlkup köyü — 581;
  • Tоlkа beldesi — 491;
  • Rаttа köyü — 153;
  • Tоlkа köyü — 136;
  • Tаrkо-Sаlе şehri — 103;
  • Tоmsk оblаstı:
  • Kаrgаsоk köyü — 190;
  • Kоlpаşеvо şehri — 153;
  • Krаsnоyar krаy:
  • Fаrkоvо köyü — 237.

Dil ve Eğitim
Ana madde: Selkupça

Selkup dili, eskiden Yenisey Samoyed olarak adlandırılan Samoyed dillerinden biridir. Selkuplar, bugün de kendi dillerini konuşurlar, ama eğitim dili Rusça’dır ve bundan dolayı Selkup dili yüksek oranda kaybolma riski altındadır.

Din

Geleneksel inançlar — animizm, şamanizm ve Rus misyonerlerinin etkisiyle Ortodoks Hristiyanlık [2][3].

Antropoloji

Antropolojik olarak Selkuplar, Ob-Ugorlara oldukça benzeyen Ural ırkının temsilcileridir. Küçük boydadırlar ve kısa kafatasları vardır. Saçları ve gözleri çoğunlukla koyudur. Mongoloid özellikleri Kuzey Samoyedlerdekinden daha az belirgindir, ten renkleri daha açıktır. Selkuplar sakallı oldukları için bütün Samoyed halkları arasında benzersizdir.[4]

Tarih
Gornostayev üzerinde bir Ostyak. XVIII. yüzyıl sonu.

13. yüzyılda Selkuplar ve diğer Samoyed halkları Tatarların egemenliğine girerek vergilendirmeye tabi tutuldular. Rus Çarlığı'nın Sibirya'yı fethi 16. yüzyılın sonlarında başladı. Krasnoyarsk kalesi 1628'de dikildiğinde, Tatarların hakimiyetinin sona ermesi ve Selkupların ve diğer Samoyed halklarının Rusların egemenliğine boyun eğmesi anlamına geliyordu.[4] 16. yüzyıl sonu Rus kaynaklarının verdiği bilgilere göre Selkuplar boylar birliği oluşturmuşlar ve bu birliğe ise Rusça Pegaya Orda[5], Türkçede ise « Ala Orda » denilmiştir. Tom ve Narım akarsuları arasındaki coğrafyayı kapsayan bu birlik 16. yüzyıl boyunca görülür. Daha doğuda ise Sibir Kağanlığı bulunmaktaydı [6] Etnoğrafik çalışmalara göre [7], eski zamanda Selkup ritüellerinde yerlilere has özellikler mevcuttur. Selkuplar ile bir zamanlar aynı coğrafyada yaşamış Selçuk, Salçak adlarının benzerliği de dikkat çekicidir.[8] 18. yüzyılda ise Selkuplar, Taz Nehri ve Turuhan Nehri bölgelerinde hakim bir grup haline geldi. Önceki yerlilerin, Hantıların, Ketlerin ve Evenkilerin kültürünü benimsediler.[9]

Tanınmış Sеlkuplar
  • Grigоrоvskiy, Nikоlаy Pеtrоviç
  • Prоkоfеv, Gеоrgiy Nikоlаеviç
  • Prоkоfеvа, Еkаtеrinа Dmitriеvnа
  • Kuznеtsоvа, Аriаdnа İvаnоvnа
  • Hеlimskiy, Еvgеniy Аrnоldоviç
  • Bıkоnya, Vаlеntinа Viktоrоvnа
  • Stеpаnоvа, Оlgа Bоrisоvnа

Galeri
  • A Selkup man with his dog
  • A Selkup family
  • A local Selkup man
  • Selkup grandmother
  • Painting from the late 18th century depicting a Selkup man fishing

Kaynakça
  1. "База микроданных Всероссийской переписи населения 2002 года". 12 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2015.
  2. Селькупы Этноатлас Красноярского края
  3. Селькупы
  4. Kızıl Kitap'ta Rus Çarlığındaki Halklar içinde Selkuplar maddesi
  5. http://trog.narod.ru/old/pegajaorda.html
  6. http://www.spsl.nsc.ru/history/descr/sibir.htm
  7. "Г. Ю. Ситнянский, О ПРОИСХОЖДЕНИИ ДРЕВНЕГО КИРГИЗСКОГО ПОГРЕБАЛЬНОГО ОБРЯДА. Печатная версия://Среднеазиатский этнографический сборник. Выпуск IV.М.,2001.С.175-180". 23 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2015.
  8. Айбын. Энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. - Almatı: «Qazaq Ansiklopedisi», 2011. - 880 sayfa.ISBN 9965-893-73-Х
  9. Selkuplarla ilgi bilgiler veren bir site

Ayrıca bilgilenmek için

Sobanski, Florian (March 2001). "The southern Selkups of Tomsk Province before and after 1991". Nationalities Papers 29 (1): 171–179. doi:10.1080/00905990120036448

Dış bağlantılar

Kızıl Kitap'ta Rus Çarlığındaki Halklar içinde Selkuplar maddesi

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.