Târgovişte gece baskını

Târgovişte gece baskını (Rumence: Atacul de noapte de la Târgovişte), Eflak bölgesine sefer düzenlemiş olan II. Mehmed komutasındaki Osmanlı birliklerine karşı, 17 Haziran 1462 tarihinde III. Vlad komutasındaki Eflak birlikleri tarafından Târgovişte yakınlarında düzenlenen baskındır.[1]

Târgovişte gece baskını
Eflak Seferi

19. yüzyılda Theodor Aman tarafından yapılan baskın tasviri
Tarih17 Haziran 1462
Bölge
Târgovişte yakınları, bugünkü Romanya
Sonuç Osmanlı zaferi
(II. Mehmed'e Suikast girişimi başarısız olur)
Taraflar
Eflak Prensliği Osmanlı İmparatorluğu
Komutanlar ve liderler
III. Vlad II. Mehmed
Güçler
yaklaşık 30 bin yaklaşık 100 bin
Kayıplar
yaklaşık 5 bin yaklaşık 15 bin

Osmanlı seferine yol açan anlaşmazlık III. Vlad'ın II. Mehmed tarafından dayatılan cizye vergisini ödemeyi reddetmesiyle patlak verir. III. Vlad Bulgar topraklarına saldırarak 20 bin Türk ve Bulgarı kazığa oturtarak idam eder. Olaylar üzerine II. Mehmed Eflak topraklarına sefer düzenler. Sefer sırasında III. Vlad, Osmanlı kampına geceleyin baskın vererek II. Mehmed'i öldürmeye çalışır. Suikast başarısız olur ve II. Mehmed Eflak başkenti Târgovişte üzerine yürür. Burada 20 bin Türk ve Bulgarın da kazığa oturtulduğunu görünce Osmanlı birlikleri seferden geri çekilir.

Arka planı

1453 yılında Konstantinopolis'in fethinden sonra II. Mehmed yeni sefer planları yapar. Anadolu'da Trabzon İmparatorluğu, doğuda Uzun Hasan önderliğindeki Akkoyunlular, Arnavutluk'ta ise İskender Bey Osmanlı hakimiyetini kabul etmeyen bölgelerin başındadır. II. Mehmed Tuna Nehri'nin kuzeyinden gelen saldırılara karşı Osmanlı topraklarını korumak için bu bölgeyi denetim altına almak istiyordu. Yaklaşan Osmanlı tehdidine karşı Papa II. Pius yeni bir haçlı seferi oluşturmaya çalışsa da başarılı olamaz. Haçlı seferi girişimlerinin başarısız olduğunu haber alan II. Mehmed derhal harekete geçerek Sırp Despotluğu'nun son bağımsız kenti Semendire'yi ele geçirir. 1460 yılında bölgede ilerleyen Osmanlı Orduları Mora Despotluğu'nu da muharebeye gerek kalmadan ele geçirir.

1460 yılında III. Vlad'ın bölgedeki tek müttefiki olan Macar asilzade Michael Szilágyi Bulgar topraklarında yakalanır ve ajan iddiasıyla işkenceyle öldürülür. II. Mehmed cizye talebini yinelemek üzere gönderdiği elçilerin III. Vlad tarafından öldürülmesini haber alır. III. Vlad Braşov'daki Saksonlardan yardım ister ve yaklaşan Osmanlı tehditine karşı uyarı yapar. III. Vlad'ın yıllık 10 bin düka altın cizye vermeyi reddetmesi[2] ve Eflak'tan yeniçeri olmak üzere yetiştirilmek için istenen 1000 genci vermeye yanaşmaması[3] üzerine Osmanlı birlikleri Tuna'yı geçer. Küçük çaplı muharebeler sonrasında II. Mehmed, uzlaşma görüşmeleri için III. Vlad'ı İstanbul'a davet eder.

Köşe kapmaca

1461 yılı Kasım ayında II. Mehmed'e hitaben bir mektup kaleme alan III. Vlad cizyeyi ödeyecek parası bulunmadığını ve ülkeden ayrılması durumunda topraklarının Macaristan Krallığı tarafından işgal edileceğini düşündüğünü bildirir. Komşu ülke topraklarına düzenleyeceği başarılı seferlerin ardından cizyeyi ödeyebileceğini belirten III. Vlad, topraklarına yokluğunda göz kulak olması için bir Osmanlı paşasının gönderilmesi durumunda İstanbul'a gelebileceğini yazar. Bu sırada II. Mehmed, III. Vlad'ın gerçekte Macar kralı Matthias Corvinus ile ittifak halinde olduğunu öğrenir.[4] III. Vlad ile Yergöğü kentinde buluşmak üzere Epir beyi Hamza Paşa[5] görevlendirilir. Hamza Paşa'ya III. Vlad'ı pusuya düşürmesi ve derdest ederek İstanbul'a getirmesi talimatı da verilmiştir. Pusuyu haber alan III. Vlad kendi pususunu kurmaya çalışır. Beraberindeki birliklerle ilerleyen Hamza Paşa Yergöğü yakınlarındaki bir geçitte saldırıya uğrar ve beraberindeki tüm maiyetiyle birlikte öldürülür.[6] Yaklaşacak Osmanlı ordusuna lojistik destek verebilecek bölgelerdeki halka karşı saldırılar düzenleyen III. Vlad, güney Eflak ve Bulgaristan topraklarına saldırarak 23 bin müslüman Türk ve Bulgarı öldürür.[7] Katliam sırasında ele geçirilen Hristiyan Bulgarlar ise öldürülmez ve Eflak topraklarında yerleşmeleri sağlanır.

Yaşanan olayları duyduğunda II. Mehmed Korint bölgesinde bir kaleyi kuşatmaktadır. Duruma derhal müdahale etmesi için Sadrazam Veli Mahmud Paşa'yı 18 bin kişilik bir orduyla Brăila'ya gönderir. III. Vlad üzerine gönderilen orduyu bozguna uğratır.[8] Avrupa'da büyük yankı yapan bozgunun ardından Korint'teki kuşatmayı kaldıran II. Mehmed bizzat Eflak üzerine yürür.[9]

Muharebe hazırlıkları

Osmanlı

Sefer kararı aldıktan sonra II. Mehmed tüm ilgililere haber salarak sefer için birliklerin toplanmasını emreder. 1462 yılı Mayıs ayında İstanbul'dan hareket eden II. Mehmed Eflak Prensliği'ni Osmanlı topraklarına katmak için yola koyulur.[10] Muharip güçlerin sayısı konusunda çok çeşitli iddialar bulunur, Osmanlı Ordusu yeniçeriler, solaklar, sipahiler, azaplar, silahtarlar birliklerinden oluşuyordu. Seferde Osmanlılardan yana olan III. Radu[11] da 4 bin süvariyle Osmanlı saflarında yer alır. Karadeniz üzerinden Tuna Nehri boyunca ilerleyen Osmanlı donanması da harekâta lojistik destek verir.

Eflak

III. Vlad, Osmanlı seferini öngörerek Macaristan kralı Matthias Corvinus'a yardım için başvurur.[12] III. Vlad, Macarlar dahil olmak üzere hiçbir ülkeden yardım alamayınca seferberlik ilan ederek her yaştan erkeklerin yanı sıra kadınlar ve çocuk yaştaki gençleri silah altına alır. Eflak silahlı kuvvetlerinin gücü hakkında farklı iddialar olsa da yaklaşık olarak 30 bin seviyesinde olduğu tahmin edilmektedir. Eflak ordusunun çoğu köylülerden oluşmakta, az sayıda süvari birliği de yerel boyarlardan[13] oluşmaktaydı. III. Vlad'ın özel muhafız birliğinde ise çeşitli uluslardan paralı askerler olduğu bilinmektedir.

Baskın

Bölgeye düzenlenen seferde Tuna Nehri boyunca ilerleyen Osmanlı birlikleri ilk olarak Vidin'de karaya çıkmaya çalışsalar da yoğun ok atışı altında püskürtülürler. Geceleyin öncü yeniçeri birlikleri büyük kayıplara rağmen karşı kıyıda tutunmayı başarır ve Osmanlı Ordusu ana kuvveti çıkartma yapar.[14] Osmanlı Ordusunun ilerleyişi karşısında III. Vlad yakıp yıkma taktiğini kullanır, su kaynaklarını zehirleyerek kullanılmaz hale getirir. Yedi gün boyunca ilerleyen II. Mehmed ne bir insan ne bir hayvana rastlar, yiyecek ve içecek hiçbir şey bulunmaz. İlerleyiş sırasında III. Vlad vur-kaç taktiğini kullanarak ilerleyiş sırasındaki Osmanlı birliklerine saldırarak yıpratır. Osmanlı konvoyuna katılan yerel insanların arasına salgın hastalıklı kişilerin katılmasını sağlayan III. Vlad bu sayede veba salgınının başlamasına yol açar. Osmanlı donanması Brăila ve Chilia limanlarına saldırsa da ele geçiremez. Târgovişte yönünde ilerleyen Osmanlı Ordusu Bükreş kalesini ve tahkimatlı Snagov'u alamaz.

17 Haziran günü Târgovişte'nin güneyinde kamp yapan Osmanlı Ordusu III. Vlad'ın ani baskınına hedef olur.[15] Olası bir gece baskınına karşı saldırıya uğrayanların çadırından çıkarak panik havası yaratmasını engelleyen emri olan II. Mehmed'in planından haberdar olan III. Vlad saldırıya geçer. Çarpışma günbatımından üç saat sonra başlar ve sabahın dördüne kadar sürer. Saldırı sırasında çok sayıda Osmanlı askeri öldürülür, binek ve yük hayvanı telef edilir. Amacı II. Mehmed'i öldürmek olan III. Vlad'ın yanlışlıkla sadrazamların çadırlarına saldırdığı anlatılır.[16] Baskının ardından kampı terk eden Eflak kuvvetlerini takip eden Mihaloğlu Ali Bey komutasındaki akıncılar ile III. Vlad'ı kovalayıp Eflak'ın başkenti Targovişte'yi Osmanlı topraklarına kattı.

Sa'de'd-in;

’’Mihaloğlı Ali Beğ dahi her mücib-i ferman’-ı vâcibü’l-iz’an dilaverân-ı şihâ b-şitâb ile ol gürühı girizân ardıb-nca revân oldı’’.

Neşri;

’’Kazıklı güç hal kaçıyor. Mihaloğlu Ali Bey kovalıyor ve erişebildiği düşman askerini kılıçtan geçiriyor.’’

Osmanlı Ordusu Eflak'ın başkenti Targovişte'ye girdiğinde başkenti terk edilmiş ve kapıları ardında kadar açık bulurlar. Ordu şehre girince şehrin içinde kazığa geçirilmiş yaklaşık 20 bin Müslüman Türk ve Bulgarla karşılaşır. Burada ayrıca Osmanlı elçisi Hamza Paşa'nın cesediyle de karşılaşılır.[17][18] II. Mehmed gecelemek için kamp kurdurduktan sonra hendek kazdırarak kampı tahkim eder. Ertesi gün 22 Haziran'da Osmanlı geri çekilişi başlar. Akkerman Kalesini almaya çalışan III. Vlad'ın kuzeni Boğdan prensi III. Ştefan başarısız olacak Osmanlı birlikleri 29 Haziran günü Brăila'yı yakıp yıkacaktır. Edirne istikametine çekilen Osmanlı Ordusu 11 Temmuz günü şehre ulaşır.

Sonrası
Ana madde: Racova Muharebesi

Osmanlıların maddi desteğini alan III. Radu Eflaklıları cizye ödeyerek Osmanlı hükümdarlığını kabul etmeye ikna edince III. Vlad ülkeden kaçarak Transilvanya'ya (Erdel) sığınmak zorunda kalacak ve bu dönemde Macar kral Corvinus tarafından 12 yıl boyunca esir tutulacaktır.[19] 1474 yılında serbest kalan III. Vlad Osmanlı topraklarına saldırarak Eflak egemenliğini genişletir. Bu dönemde Moldova prensi III. Ştefan 1475 yılındaki Racova Muharebesi ile Osmanlılara karşı zafer kazanmıştır. İki kuzen güçlerini birleştirerek Eflak topraklarına hakim olur ve Eflak prensliğine yeniden III. Vlad gelir. Ancak başarı uzun süreli olmayacak, 1475 yılında Ştefan frengiden ölürken, III. Vlad ise 1476 yılı Aralık ayında Bükreş yakınlarında Balteni'de emrindeki 300 askeri ile Mihaloğlu Ali Bey emrindeki akıncılar tarafından yakalanıp öldürülür.

Etkisi

Gece baskını ve devam eden süreçteki yoğun ve kararlı direniş sayesinde Eflak topraklarını tamamen Osmanlı İmparatorluğuna katmak mümkün olamaz.

Geleneği
  • Fransız yazar Victor Hugo La Légende des siècles adlı şiirinde baskından bahseder.
  • Bram Stoker'dan Dracula adlı film Eflak bölgesinin 1462 yılındaki Osmanlı işgali sırasındaki baskın sahnesiyle açılır

Kaynakça
  1. Tarihçi Enverî'ye göre baskın gün batımından üç saat sonra başlamış, sabaha karşı dört sularında sona ermiştir, Florescu s.145
  2. Florescu s.131, 1459 yılına kadar her yıl 10 bin düka altın cizye ödenmiştir
  3. Florescu s.131, yeniçerilik için gençler normalde vasal devletlerden istenmez, doğrudan Osmanlı topraklarından istenirdi
  4. Florescu s.131 gizli yazışmalar ele geçirilir
  5. Florescu s.131, Sarayın şahincibaşıcısı da olmuştur
  6. III. Vlad, Macar kralı Corvinus'a yazdığı 2 Şubat 1462 tarihli mektupta Hamza Paşa'nın yakalandığını yazar
  7. Bu seferini de 11 Şubat 1462 tarihli mektubunda anlatır
  8. Florescu s.135, verilen emir gereği Brâila'yı ele geçiren Mahmud Paşa Eflak topraklarının içerisine girer ve görev tanımını aşarak yağmalama harekâtına başlar. III. Vlad Osmanlı birliklerinin gerisine sarkarak Osmanlı Ordusunu bozguna uğratır, ordudan geriye 8 bin kişinin kaldığı belirtilmektedir
  9. Florescu, s.136
  10. Toplam asker sayısıın 150 bin olduğu iddia edilir
  11. II. Vlad'ın oğlu ve III. Vlad'ın kardeşidir, Osmanlı kaynaklarında Radu Bey olarak da geçer
  12. Hatta III. Vlad'ın Ortodoksluktan Katolikliğe geçmeyi önerdiği bile söylenir
  13. Feodal dönemde Bulgarlar, Ruslar, Eflaklar ve Moldovalılar arasında yaygın olan ve yeri prensten sonra gelen unvan
  14. Florescu, s.143
  15. İddialara göre Türkçeyi çok iyi konuşan III. Vlad kıyafet değiştirerek Türk kılığına girerek kampın içine sızar ve II. Mehmed'in otağının bulunduğu yeri öğrenir
  16. Bu döneme dair anlatımlar III. Vlad, Macar kral Corvinus'un elinde esirken durumu Papalık Devleti'ne aktaran Niccolò Modrussa'ya dayandırılır
  17. Rütbesi uyarınca daha yüksek bir yerde kazığa oturtulduğu iddia edilir
  18. Gördüklerine inanamayan II. Mehmed'in vatanını bu seviyede savunan bir kişinin topraklarının alınamayacağını söylediği rivayet edilir Florescu, s.148
  19. Corvinus, diplomasi gereğince Vlad ile arasındaki yazışmaların sahte olduğunu iddia ederek Osmanlılara şirin görünmeye çalışır

Konuyla ilgili yazılan eserler
  • Florescu, R. Radu; McNally, T. Raymond, Dracula: Prince of many faces - His life and his times, Little, Brown and Company, Boston, MA, 1989 ISBN 978-0-316-28656-5
  • Prof. Dr. Necdet Öztürk, Düsturname- i Enveri ISBN 9757321974

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.