Top (silah)

Top, çok uzağa atış yapabilen ve tahrip gücü yüksek ağır silahlardır. Topları kullanan askeri sınıf topçu birlikleri olarak adlandırılmıştır. Orta Çağ'da şehirleri korumak için inşa edilen büyük surları yıkmak insan gücüyle mümkün olmadığı için topçuluğun önemi artmış ve yüzyıllar boyu farklı devletler tarafından geliştirilerek kullanılmıştır. Tarihi kaynaklarda ilk topların Çin'de döküldüğü ve 13. yüzyılda önce Orta Doğu, daha sonra ise Avrupa'ya yayıldığı ifade edilmiştir. Osmanlı İmparatorluğu'nda topçu ocağı I. Murad zamanında kurulmuş, top dökümlerinin yapıldığı yer Tophane olarak adlandırılmıştır.

Tarih

Ctesibius Alexander Yunan mucit ve matematikci (MÖ 285-MÖ 222) sıkıştırılmış havayı kullanarak topun ilkel şeklini icat etti (MÖ 200).

Ateş mızrakları, barut itmeli oklar en az 1132'de Çin de kullanılıyordu. Ateşli silahlar ile ilgili belgelenmiş ilk kayıt 1132'de Çin'deki Fujian bölgesindeki bir şehrin ele geçirilmesinde bambudan yapılmış ateşli silahların kullanıldığıdır. Ateşleme için barut kullanılıyordu. Song Hanedanı (960-1279) döneminde kullanılan bu ateşli silahda sonradan bambunun yerini bronz tübler aldı ve bunlarla demir toplar atılıyordu. Bu yeni silahlar terminoloji değişikliğine neden oldu. Ateş mızraktan "hou gaing" ateş tübe "huo tang".

Tüb bronz havan topu veya bronz ilk defa Song Hanedanı'nın Moğollar ile savaşında görüldü. Çinliler 3000 den fazla bronz veya demir dökme topu Çin Seddi üzerine Moğollara karşı savunma için kurdular. Silahlar Moğol fatihleri tarafından alındı ve aynı zamanda Kore'de kullanıldı.

İlk toplar küçük, çok fazla tahribat yaratmayan, ahşap iskelet düzeninde mancınıklarla fırlatılan bir yapıya sahiptir. Bilim tarihçileri 11. yüzyıldan itibaren Çin'de itici bir güç olarak kullanılan barutun 13. yüzyılın ilk yarısına kadar Avrupa'ya ulaşmadığı konusunda hem fikirdir.[1] Yaygın bir söyleme göre metal bir tüp içerisine barut ikmali yaparak ateşleyen ilk kişi bir Alman keşişi olan Berthold Schwartz'dır. Ancak bunun bir uydurma olduğu varsayılmıştır.[2] 1324'teki Metz Kuşatması sırasında demir topların ateşlendiğine dair bazı kayıtlar mevcuttur. Yine 11 Şubat 1326'da Floransalıların pirinçten yapılma top arabaları ve demir toplar sipariş ettiğine dair kayıtlar mevcuttur. Walter de Milimete'ye ait iki adet el yazmasında bir askerin vazo şeklindeki bir top arabasıyla ateşleme gerçekleştirdiğini tasvir eden betimlemeler mevcuttur.

Bilim tarihçileri bu topların siyah toz olarak adlandırılan barutun icadı sonrası geliştirildiğini ve 1344'te Çin'de kullanılmaya başladığını ifade etmiştir. İtalyan şair ve hümanist Petrarch, eserlerinde küçük ahşap topların Avrupa'da kullanıldığından bahsetmektedir. Daha az masraflı olan ahşap, büyük topları fırlatmak için dayanıklı bir malzeme olmadığı için geliştirilmeye çalışılmıştır. İlk metal toplar hakiki siyah barutların icadından sonra Avrupa'da kullanılmaya başlanmıştır. Ancak nerede ve ne zaman kullanıldığı konusunda kesin bir kanıt yoktur. İlk topların 1327'de İngilizlerin İskoçlara karşı yaptığı Crecy Savaşı sırasında kullanıldığı, 1338'de bir Fransız filosunun İngiltere'ye karşı düzenlediği harekât sırasında 25 librelik pot de fer adı verilen vazo tipli toplar kullandığı, yine İngilizlerin 1346'da Fransızlara karşı gerçekleştirdiği bir savaşta top kullandığı iddia edilmiştir. Kesin olan şu ki, 20 yıl içerisinde bu askeri teknoloji Avrupa'nın hemen hemen her yerine ulaşmış ve 14. yüzyılın ikinci yarısından itibaren sıklıkla kullanılmaya başlanmıştır. Yeni siparişlerin verilmesi sonrası topçuluk sanayisi ve sektörü Avrupa'da hızla gelişmiş ve 14. yüzyılın sonunda icat edilen topların artık beyaz dumanlar çıkaran, keskin kokulu ve kulakları sağır eden bir yapıya ulaştığı ifade edilmiştir.

Köken ve terimce

Top sözcüğünün ilk topların kullandığı güllelerden gelmektedir. Avrupa dillerinde ise canon (top) eski Fransızca'ya eski İtalyanca'dan "Cannone" den gelir. Eninde sonunda Latince Canna (tüb, boru) dan türer. Latinceleşmiş kelime top silah olarak İtalya'da 1326'dan beri kullanılıyordu ve 1418'de İngiltere'de de "bombardum", veya "bombard" (topa tutmak, bombardıman etmek) en erken top için kullanılıyordu. Fakat 1430'dan sonra sadece en geniş silahları işaret etmeye geldi. Cannon (top) ismin tekil ve çoğul her ikisi için de geçerlidir. Modern zamanda bu terim yivli makineli silah 20 mm veya daha fazla kalibreye atfedilir. Böyle silahlarda farklılık olmasına rağmen genel olarak topa referanslanır. Terim özellikle ateş etmek için dizayn olmuş 42 lb yi referans alır. Karşıt olarak "Demi-cannon 32 lb " (yarı cannon: 17.nci yüzyılda deniz topu), "Culverin 18 lb" (Ortaçağ topu) veya "Demi-culverin 9 lb".

Topçulukta ilk ayrım karada kullanılan top (cannon) ile savaş gemilerinin güvertesindeki top (gun) arasında doğmuştur. 20. yüzyılın başında havacılığın doğuşuna kadar topçulukta başlıca ayrım bu olmuşur. Ayrıca seyyar ve sabit toplar, yatay ve dikey atış eğrisi (havan) olan toplar gibi ayrım ve tanımlar da vardır.

Sınıflandırma

Müzikte

Top, bazı müzik parçalarında vurmalı çalgıların bir çeşidi için kullanılabilir. En iyi bilinen örneği Tchaikovsky'nin 1812 Uvertürü'dür. Bu eser orkestra ile Borodino Savaşı'nı (7 Eylül 1812'deki Fransız, Rus savaşı olup Napolyon Savaşları'nın en geniş ve kanlı tek günlü savaşıdır) anlatır. Bu versiyon 1950 yılında Minnepolis Orkestrası tarafından ilk defa top ateşi kayda depo edilerek yapıldı. Takip eden aynı kayıtlar diğer gruplarca yapılmıştır. Top ateşi Temmuzun 4 ünde yıldönümünde Boston Pops tarafından onların yıllık konserlerinde Charles nehri sahillerinde, Ulusal Senfoni Orkestrası tarafından onların yıllık konserinde US Capitol binası basamaklarında kullanılır.

Hard rock orkestrası AC/DC'de topu şarkıları " For those about to rock, we salute you" da kullanır. Aynı isimli albüm, kapağında top resmini içerir.

Kaynakça
  1. Spencer C. Tucker, Instruments of War, (California: ABC-Clio, 2015), s. 45
  2. Jeff Kinard, Artillery, An Illustrated History of Their Impact, (California: ABC-Clio, 2007), s. 33

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.