Trafik (film, 1971)

Trafik[1] (Fransızca özgün adı: Trafic) 1971 Fransa İtalya ortak yapımı komedi filmidir.

Trafik
Trafic
Trafic filminin İspanya'da basılmış bir sinema afişi
Yönetmen	Jacques Tati
Yapımcı	Robert Dorfmann
Senarist	Jacques Tati
Oyuncular	Jacques Tati Maria Kimberly
Müzik	Charles Dumont
Görüntü yönetmeni	Eduard van der Enden Marcel Weiss
Kurgu	Jacques Tati Maurice Laumain Sophie Tatischeff
Stüdyo	Les Films Corona
Dağıtıcı	Columbia Pictures
Cinsi	Sinema filmi
Türü	Komedi
Renk	Renkli (Eastmancolor)
Yapım yılı	1971
Çıkış tarih(ler)i	16 Nisan 1971, Fransa
Süre	96 dakika
Ülke	Fransa İtalya ortak yapımı
Dil	Fransızca, İngilizce, Felemenkçe
Önceki film	Play Time (1967)
Devam filmi	Parade (1974) TV filmi
Diğer adları	Traffic (ABD) Monsieur Hulot Nel Caos del Traffico (İtalya) Trafic - Tati im Stossverkehr(Almanya)

Jacques Tati'nin yazıp yönettiği ve kurgusunu da yaptığı filmin başrollerinde Maria Kimberly ve Tati birlikte oynamışlardır. 1907-1982 yılları arasında yaşamış Rus asıllı Fransız yönetmen Jacques Tati (Asıl adı Jacques Tatischeff) aynı zamanda bir aktör, senaryo yazarı ve yapımcıdır ve kendi filmlerinin çoğunda oynamış, senaryosunu yazıp yapımcılığını da üstenmiştir.

Yönetmenin sondan bir önceki filmi olan "Trafic" te bir Fransız otomobil fabrikasının tasarımcısı olan Bay Hulot'nun (Jacques Tati) kendi tasarımı olan arabayı Hollanda'nın Amsterdam şehrinde açılacak otomobil fuarına yetiştirmek üzere teknik ekibi ve havalı halkla ilişkiler müdürü (Maria Kimberly) ile birlikte Paris'ten kafile halinde yola çıkmaları ve yolda akla gelebilecek her türlü aksilikle karşılaşmaları anlatılmaktadır.

Bu filmde de yine Tati'nin birçok filminde gözüken ünlü başkarakteri Bay Hulot vardır. Uzun boylu ve şapşal yürüyüşlü Bay Hulot üstünden hiç çıkarmadığı trençkotu, fötr şapkası, ayak bileklerinin üzerinde kalan dar paça pantolonu, şemsiyesi ve piposu ile çevresinden farklı bir tiptir. Eksantrik bir karakter olan Hulot eski kafalı, saf, hafif kaçık ama iyi niyetli ve içtendir. Naif yapısı, hümanist kişiliği ve çevresine yardım etmeye çalışırken yaptığı sakarlıklar bazen Charles Chaplin'i bazen de Buster Keaton'ı anımsatır. Bay Hulot diğer Tati filmlerinde olduğu gibi Trafic'te de geleneksel ahlak değerlerinin oluşturduğu yaşam tarzı ile tüketim toplumunun ortaya çıkardığı kargaşa ve koşuşturma arasındaki çelişkiyi vurgular. Makineleşmenin getirdiği yabancılaşmaya dikkati çekerken bireyle makineleşmiş toplum arasındaki çatışmayı ön plana çıkararak hicveder. Bunu yaparken de çok yalın bir anlatıma başvurur. Bu açıdan film bir bakıma Charles Chaplin'in 1936 tarihli Asri Zamanlar (Modern Times, 1936) filmini andırır. "Trafic" Jacques Tati'nin Bay Hulot olarak gözüktüğü son filmidir. Bundan sonra bir film daha yapıp hayata veda edecektir.

Konusu

Bay Hulot (Jacques Tati), Paris'te kurulu hayâli Altra otomobil şirketinin tasarımcısıdır. Tuhaf bir giyim tarzı olan, sarsak yürüyüşlü bu eksantrik adamın aynı zamanda uçuk fikirleri de vardır. Çalıştığı fabrikada son olarak üzerinde çalıştığı yeni kamp otomobilini henüz bitirmiştir. Bu otomobilde birçok ilginç tasarım bulunmaktadır, ancak zekice tasarlanmış gibi gözüken bu aksesuarlar pratik olmaktan çok uzak, ipe sapa gelmez ıvır zıvırlardır, hattâ komik durmaktadırlar. Örneğin otomobilin içinde bir duş fıskıyesi, televizyon ve şişme yataklar vardır. Motor ızgarası açıldığı zaman bir mangal olabilmektedir. Ayrıca arabanın kornası çabucak bir elektrikli tıraş makinesine dönüşebilmekte ve park halindeyken araba uzayabilmektedir. Bu araba bir bakıma Tati'nin "Amcam" (Mon oncle, 1958) filmindeki kitsch ev "Villa Arpel"in başka bir versiyonudur.

Şirket Hollanda'nın Amsterdam şehrinde kurulacak önemli bir otomobil fuarına Hulot'nun bu tasarımıyla katılmaya karar verir. Zaman kısıtlıdır ve kısa süre içinde açılacak olan fuara yetişebilmek için Hulot, teknik ekibi ve havalı halkla ilişkiler müdürü Maria'yla (Maria Kimberly) birlikte alelacele yola koyulurlar. Araba ve diğer bazı aksesuarlar bir kamyona yüklenir, Hulot da Maria'nın üstü açık spor arabasına biner ve konvoy halinde Amsterdam'a doğru yol almaya başlarlar.

Yol boyunca akla gelebilecek her türlü aksilikle karşılaşırlar: Patlak lastikler, trafik sıkışıklıkları, kazalar, motor arızaları, polislerle başlarının derde girmesi vb.

Filmin adı

Jacques Tati filmine "Traffic" değil de yazılış farkıyla "Trafic" adını vermişti. "Ulaşım yollarının yayalar ve her türlü taşıt tarafından kullanılması, seyrüsefer" anlamına gelen ve birçok dilde benzer yazılışları olan, Türkçeye de "Trafik" olarak geçen İngilizce kökenli sözcük, bu dile de İtalyanca "ticaret yapmak" anlamına gelen "trafficare" sözcüğünden girmiş[2][3] ancak günümüz Fransızcasında "Traffic" şeklinde kullanılmaktadır. Tati'nin Fransızca olan "Traffic" ya da eş anlamlısı "la circulation" sözcükleri yerine "Trafic" adını tercih etmesinin özel bir anlamı vardı. II. Dünya Savaşı sonrasında Fransa'da hemen her alanda Amerikan kültürünün baskın etkileri hissedilebiliyordu. Yaşam tarzı ve gündelik dilde de bu etkiyi görmek mümkündü. Fransa'da o günlerde gündelik yaşam içerisinde İngilizce sözcüklerin kullanılması önüne geçilemeyen bir moda haline gelmişti. Halk arasında "Franglais" adı verilen İngilizce ve Fransızcanın karışımından oluşmuş yapay bir dil de konuşulur olmuştu. Filmde, 1970'li yıllarda hızla Amerikan tarzı tüketim alışkanlıkları edinen Fransızların çılgınlık düzeyine varan araba kültürü teması işleniyordu. Bu temaya vurgu yapabilmek için Tati filmine daha çok "mal alışverişi" anlamını çağrıştıran "Trafic" adını vermeyi uygun bulmuştu. Tati bir önceki filmi Oyun Vakti'nde de (Playtime, 1967) bu kozmopolit dili hicvetmişti[4].

Oyuncu Kadrosu

• Jacques Tati ... Monsieur Hulot
• Maria Kimberly ... Maria
• Marcel Fraval ... Kamyon şoförü
• Honoré Bostel ... ALTRA'nın müdürü
• François Maisongrosse ... François
• Tony Knepper ... Tamirci
• Franco Ressel
• Mario Zanuelli

Film Hakkında Notlar

• Tati her filminin sonunda bir sonraki filminin konusu hakkında bir ipucu verir. Örneğin Amcam'ın (Mon Oncle) (1958) sonunda teknolojiyle zıtlaştığı Play Time'ın (1967) gelmek üzere olduğu bellidir. Play Time'ın sonunda otomobillerin adeta bale yapması ise "Trafic" in (1971) geleceğini haber verir. Tati yaşasaydı Trafic'ten sonra gelecek olan film de muhtemelen uzay yolculuğu ya da metrolarla ilgili olabilirdi.[5] (Bundan sonra çekeceği son filmi Parade (1974) bir TV filmiydi ve yine kendisi başrolde oynamasına rağmen artık Bay Hulot değildi, bir sirk gösteri oyuncusunu canlandırıyordu. Aslında "Trafic" Bay Hulot serisinin son filmiydi.)
• Tati filmde sesi çok ilginç bir şekilde kullanmıştır. Çok önemli olmadıkça diyaloglarda ses mümkün olduğunca kısık tutulmuştur, kimi zaman neredeyse duyulmaz hale gelir. Bununla birlikte 'gag' (gülüt) lerin bulunduğu kritik anlarda ses efektleri yüksek tonda verilir. Bu bakımdan da film diyalogların hiç olmadığı ama ses efektlerinin çok akıllıca kullanılmış olduğu Charles Chaplin'in Asri Zamanlar'ını (Modern Times) andırır.
• Tati filmde rengi de maksatlı bir şekilde kullanır. Bay Hulot'nun modern dünyanın anlamsızlığı ile yüz yüze gelmesini ve ona yabancılaşmasını vurgulamak için doğal olmayan renkleri kullanmıştır. Bu zaten neredeyse Tati'nin tüm filmlerinde başvurduğu bir yöntemdir ve adeta imzası gibi bir şeydir.[6]
• Entertainment Weekly dergisi az sayıda film yönetmiş olmasına rağmen Tati'yi tüm zamanların en iyi 46.cı yönetmeni olarak ilan etmişti. Listede 50 yönetmen yer alıyordu ve listedekiler arasında en az film yönetmiş olan yönetmen Tati idi (6 uzun merajlı film yönetmiştir)[7].
• Jacques Tati sessiz sinema dönemi filmlerine daha yakın duran sineması ile kaba komediye (slapstick) yeni bir yorum getirdi. Kökenini Pandomim'den alan yaratıcı 'gag' lerle (gülüt) ve kendine özgü buluşlarıyla komedi türünde yeni bir üslup yarattı. Bütün bunlara rağmen seyircisi belki de Tati'den Trafic'ten önceki filmlerinden çok daha fazla şeyler beklediği için "Trafic" gişede başarısızlığa uğradı.
• "Bay Hulot" Charlie Chaplin'in hayat verdiği "Şarlo" tiplemesinden ve Buster Keaton'ın slapstick komedilerinde yarattığı karakterden ilham aldığı gibi günümüzde de Rowan Atkinson'un canlandırdığı "Mr Bean" karakterine ilham vermiştir. (Mr.Bean de filmlerde genellikle hiç konuşmaz)

Bay Hulot (Jacques Tati) ve Maria (Maria Kimberly) filmin bir sahnesinde.

• Criterion Collection 15 Temmuz 2008'de Trafic'in 2 disk'lik bir DVD setini 439 sırt etiket numarası ile piyasaya vermiştir. Film önce bir restorasyona tabi tutulduktan sonra yüksek tanımlamalı dijital transfer yöntemi kullanılarak DVD'ye aktarılmıştır.
• Ünlü fotoğraf sanatçısı Ara Güler dünyaya yön veren sanatçılar, bilim adamları ve politikacıların portrelerini çekerken 1970 yılında Jacques Tati'nin de bir portresini çekmişti.[8]

Kaynakça

1. Teksoy, Rekin (2005). Rekin Teksoy'un Sinema Tarihi. Oğlak Yayıncılık. ss. sayfa 333.
2. "Traffic" (İngilizce). Online Etymology Dictionary. 5 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2013.
3. Sevan Nişanyan. "Trafik". Nişanyan Etimolojik Sözlüğü. 5 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2013.
4. Jonathan Romney. "Trafic: Watching the Wheels" (İngilizce). criterion.com. 25 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2013.
5. "Arşivlenmiş kopya". 8 Şubat 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2008.
6. "Arşivlenmiş kopya". 26 Nisan 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2008.
7. "The 50 Greatest Directors and Their 100 Best Movies" (İngilizce). Entertainment Weekly. 24 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2013.
8. "Arşivlenmiş kopya". 30 Mayıs 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2008.

Dış bağlantılar

• IMDb'de Trafic
• tativille.com, Jacques Tati'nin resmi sitesi1 Şubat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.