Yükseklik Korkusu (film)
Yükseklik Korkusu, 1977 ABD yapımı komedi gerilim filmidir. Özgün adı High Anxiety olan film Türkiye'de Kasım 1982'de gösterime girmiştir.
| Yükseklik Korkusu | |
|---|---|
| High Anxiety | |
 "Yükseklik Korkusu" (High Anxiety) filminin Türkçe sinema afişi. | |
| Yönetmen | Mel Brooks |
| Yapımcı | Mel Brooks |
| Senarist |
Mel Brooks Ron Clark Rudy De Luca Barry Levinson |
| Oyuncular |
Mel Brooks Madeline Kahn Cloris Leachman Harvey Korman Dick Van Patten |
| Müzik | John Morris |
| Görüntü yönetmeni | Paul Lohmann |
| Kurgu | John C. Howard |
| Stüdyo | Crossbow Productions |
| Dağıtıcı |
Twentieth Century-Fox Özen Film (Türkiye) |
| Cinsi | Sinema filmi |
| Türü | Komedi, parodi |
| Renk | Renkli |
| Yapım yılı | 1977 |
| Çıkış tarih(ler)i |
25 Aralık 1977, New York Kasım 1982, Türkiye[1] |
| Süre | 94 dakika |
| Ülke |
 ABD |
| Dil | İngilizce |
| Diğer adları |
Yükseklik Korkusu (Türkiye) Le grand frisson (Fransa) Alta tensione (İtalya) Máxima ansiedad (İspanya) Mel Brooks Höhenkoller (Almanya) |
Kaba güldürü ve parodi filmlerinin tanınmış yönetmeni Amerikalı komedyen Mel Brooks'un yönettiği, başrolünü oynadığı ve yapımcılığını üstlendiği bu filmin senaryosunu da yine Mel Brooks Ron Clark, Rudy De Luca ve Barry Levinson'la birlikte yazmıştır. Bu üç senarist de tıpkı Brooks gibi aynı zamanda filmde oyuncu olarak yer almışlardır. Filmin diğer önemli rollerinde Madeline Kahn, Cloris Leachman, Harvey Korman ve Dick Van Patten oynamışlardır. Bu oyuncular Brooks'un gedikli oyuncularıdır ve onun diğer filmlerinde de zaman zaman rol almışlardır. Aynı şekilde filmin görüntü yönetmeni Paul Lohmann ve müziklerini yapan John Morris de Brooks'un herzamanki ekibindendir. Filmle aynı adı taşıyan tema şarkısının bestesi ve sözleri Mel Brooks'a aittir, ayrıca filmde parçayı Brooks seslendirmiştir.
"Yükseklik Korkusu" gerilim filmlerinin, özellikle de Alfred Hitchcock'un 1958'de çektiği Ölüm Korkusu (Vertigo)'nun bir parodisidir. Sapık, Notorious ve Kuşlar başta olmak üzere Hitchcock'un diğer filmlerine de göndermeler yapılır. Bir bakıma "Yükseklik Korkusu" Mel Brooks'un Alfred Hitchcock'a bir saygı gösterisidir. Filmin sloganlarından biri şöyledir:"Komedinin üstâdı bu kez gerilimin üstâdını ele alıyor"
Mel Brooks, diğer parodi filmlerinde de sinemanın farklı türleriyle hem dalga geçmiş hem de bu türlere bir saygı duruşunda bulunmuştu. Örneğin Genç Frankenstein (Young Frankenstein, 1974)'ta korku filmleriyle, Blazing Saddles (1974)'ta Westernlerle, History of the World, Part I (1981)'da tarihi epiklerle, Salaklar Prensi Robin Hood (Robin Hood: Men in Tights, 1993)'da Robin Hood filmleriyle dalga geçti. Deli Dolu (Silent Movie, 1976) ise onun sessiz sinemaya bir saygı ifadesidir.
"Yükseklik Korkusu", 1978'de "en iyi film" ve "en iyi komedi aktörü" (Mel Brooks) dallarında Altın Küre ödüllerine aday gösterilmişti.
Konusu
Filmin hemen başında Richard H. Thorndyke (Mel Brooks)'ı bir uçağın içinde pencereye dehşet içinde yapışmış vaziyette gördüğümüzde onun yükseklik korkusu olduğunu anlarız. Uçak Los Angeles havaalanına indikten sonra başına gelen bir dizi tuhaf olaydan sonra (örneğin kendisini sivil polis olarak tanıtan bir adam tuvalette ona cinsel organını gösterir vb) Kendisini karşılayan limuzin şoförü Brophy (Ron Carey)'nin konuşmalarından Thorndyke'ın psikiyatri doktoru olduğunu ve özel bir akıl hastanesinin yakın zamanda kalp krizinden ölmüş başhekiminin yerine atanmış olduğunu öğreniriz.
Bu sağlık kuruluşunun adı da çok tuhaftır: "Çok Ama Çok Fazla Sinirliler İçin Psikonörotik Enstitü". Enstitüde kendisini karşılayan personel de en az kurumun adı kadar garip olan davranışlar sergilerler. İlk tanıştığı Dr. Wentworth (Dick Van Patten) tam ona kurumla ilgili bazı şeyler anlatacakken ortaya çıkıveren Dr. Charles Montague (Harvey Korman)'yu görünce korkuyla susar. Ama onun da çekindiği bir asıl patron vardır: Hemşire Diesel (Cloris Leachman). Çirkin ve garip davranışlı bu kadının perde arkasından enstitüyü idare ettiği anlaşılır. Hemşire Diesel'in neredeyse köpek muamelesi yaptığı Dr. Montague ile sado-mazoşistik bir ilişkisi vardır. Ayrıca Dr. Montague, enstitüye kendisi başhekim olmayı beklerken bu göreve Dr. Thorndyke'ın atanmasıyla oldukça hayal kırıklığına uğramıştır ve bu nedenle Thorndyke'ı kıskanır. Thorndyke göreve başlayınca bir de sürprizle karşılaşır: Fakülteden çok sevdiği hocası yaşlı Profesör Lilloman (Howard Morris)'da bu enstitüde çalışmaktadır. Thorndyke'ın yükseklik korkusunu bilen Lilloman onu tedavi etmeye de çalışır.
Bu enstitüde bazı dolaplar dönmektedir. Başta zengin sanayici Arthur Brisbane (Albert Whitlock) olmak üzere buraya yatırılmış bazı varlıklı iş adamlarının yatış süreleri gittikçe uzamakta, tedavi olmak yerine hastalıkları daha da artmakta, hatta bazıları intihar gibi inandırıcı olmayan nedenlerle ölmektedirler. Bu dolaplardan haberi olan Dr. Wentworth vicdan azabı çekerek ayrılmak ister ama Hemşire Diesel'in tuttuğu kiralık katil "Braces" (Rudy De Luca) tarafından öldürülür. Braces'in eski başhekim dahil birçok kişiyi daha öldürmüş olduğu anlaşılır.
Amerikan Psikiyatri kongresine onur konuğu olarak davet edilen Dr. Thorndyke burada, enstitüde yatmakta olan sanayici Arthur Brisbane 'in kızı Victoria (Madeline Kahn) ile tanışır ve aralarında duygusal bir ilişki başlar. Kaldıkları otelin lobisinde Thorndyke'ın kılığına girmiş olan "Braces" rastgele masum bir insanı öldürür. Cinayet kalabalığın ortasında işlenmiştir ve herkes katilin Dr. Thorndike olduğunu sanır. Cinayetten haberi olmayan gerçek Thorndike suç üzerine yıkılınca kaçarak saklanır. Suçsuzluğunun kanıtlanabilmesi için şoförü Brophy'nin cinayet işlenirken çektiği fotoğrafın büyütülmesi ve cinayet sırasında asıl Thorndyke'ın camlı asansörde olduğunun ortaya çıkartılması gereklidir.
Sonunda Thorndyke, Victoria ve Lilloman, sanayici Arthur Brisbane'in enstitünün kayalıkların kenarında bulunan deniz fenerinden bozma yüksek kulesinden intihar süsü verilerek aşağıya atılacağını öğrenirler. Ancak yükseklik korkusu nedeniyle yukarıya tırmanmaktan korkan Thorndyke, hocası Lilloman'ın oracıkta jet hızıyla yaptığı bir psikanalizle bu probleminden kurtulur ve kuleye tırmanarak sanayiciyi ölümden kurtarır. Kızıyla da evlenirler.
Oyuncu kadrosu
| Oyuncu | Rolü |
|---|---|
| Mel Brooks | Richard H. Thorndyke |
| Madeline Kahn | Victoria Brisbane |
| Cloris Leachman | Hemşire Diesel |
| Harvey Korman | Dr. Charles Montague |
| Ron Carey | Brophy, şoför |
| Howard Morris | Profesör Lilloman |
| Dick Van Patten | Dr. Wentworth |
| Jack Riley | Resepsiyonist |
| Charlie Callas | Cocker Spaniel |
| Ron Clark | Zachary Cartwright |
| Rudy De Luca | Katil "Braces" ("diş teli") |
| Barry Levinson | Otel hizmetlisi |
| Albert Whitlock | Arthur Brisbane |
| Lee Delano | Norton |
| Richard Stahl | Dr. Baxter |
| Darrell Zwerling | Dr. Eckhardt |
Filmin karakterleri
- Dr. Richard H. Thorndyke (Mel Brooks): "Çok Ama Çok Fazla Sinirliler İçin Psikonörotik Enstitü" adlı özel akıl hastanesinin yeni atanan başhekimidir. Doktorun kendisinin de bir anksiyete bozukluğu olan yükseklik korkusu vardır. Enstitüde dönen bazı karanlık olayları aydınlatmaya çalışır. Adındaki H. Harpo anlamına gelmektedir. Marx Kardeşler'e hayran olan ailesi bu kardeşlerden birinin adını ona vermiştir.
- Victoria Brisbane (Madeline Kahn): Ruhsal çöküntü nedeniyle bu hastaneye yatırılmış varlıklı sanayici Arthur Brisbane'in kızıdır ve uzun süredir hastanede yatan ve bir türlü iyileşemeyen babası için endişelenmektedir. Dr. Thorndyke'la duygusal bir ilişkiye girerler. Personel ondan "Cocker'ın kızı" diye bahseder (babası kendini Cocker cinsi bir köpek zannetmektedir).
- Brophy (Ron Carey): Enstitünün şoförü ve Dr. Thorndyke'a en yakın davranan kişi. Fotoğraf çekmeye aşırı merakı vardır ve ağırlık kaldıramaz.
- Hemşire Diesel (Cloris Leachman): Enstitünün perde arkasındaki asıl idarecisi. Kendisi de bir psikopat olan bu çirkin kadının bir köpek muamelesi yaptığı Dr. Montague'yle sado-mazoşist bir ilişkisi vardır. Hastanede dönen dolapların arkasında da yine o vardır.
- Dr. Montague (Harvey Korman): Charles Montague. Enstitüye başhekim olmayı beklerken bu göreve Dr. Thorndyke'ın atanmasıyla hayal kırıklığına uğramıştır. Thorndyke'a karşı olan kıskançlığını pek saklayamaz. Kendisini aşağılayan ve ezen Hemşire Diesel'le sado-mazoşist bir ilişkisi vardır.
- Profesör Lilloman (Howard Morris): Diğerlerinin "Ufak İhtiyar" diye bahsettiği (Lilloman olan soyadı little old man olarak da okunabiliyor!) yaşlı doktor Enstitüde kadrolu değildir. Konsültan hekim olarak yarım gün çalışmaktadır ve Dr. Thorndyke'ın fakülteden hocasıdır. Onu eski başhekim Dr. Ashley işe almıştır. Uyurken neredeyse ölmüş gibi gözükerek herkesi korkutur. Bunu bir eğlence gibi görür. Thorndyke'ın yükseklik korkusunu iyileştirmeye çalışır.
- Arthur Brisbane (Albert Whitlock): Victoria'nın da babası olan bu çok zengin sanayici bir yıl önce hastaneye yatırılmıştır. Kendisini "Cocker" cinsi köpek zannetmektedir ve enstitüye çok para kazandırdığı için tedavisi bilerek tamamlanmamaktadır.
- Braces (Rudy De Luca): "Diş teli" taktığı için bu lâkap verilmiştir. Thorndyke'ı önce tuzağa düşürüp sonra öldürmesi için kiralanmıştır. Dr. Ashley ve Dr. Wentworth'u da öldüren odur. Öldürmekten ve bunu herkesin bilmesinden özel bir zevk alır.
- Dr. Wentworth (Dick Van Patten): Enstitünün iyi niyetli doktorlarından birisidir. Burada dönen dolapları bilmekte ve vicdan azabı çekmektedir. Enstitüden ayrılma isteği Hemşire Diesel tarafından sürekli reddedilir. Wentworth'un polise gideceğinden endişelenen Hemşire Diesel sonunda Wentworth'u Braces'e öldürtür.
- Dennis (Barry Levinson): Sinirli ve saldırgan yapıda bir otel görevlisidir. Devamlı Dr. Thorndyke'ın gazetesini getirmesi hatırlatılınca zıvanadan çıkar ve doktor duştayken kıvrılmış gazeteyle ona saldırır. Bu sahne tıpkı Alfred Hitchcok'un Sapık filminde olduğu gibi düzenlenmiştir. Sadece küvete kan yerine gazetenin mürekebi akar.
- Dr. Ashley: Enstitünün Dr. Thorndyke atanmadan önceki başhekimidir. Tam hastanede köklü değişiklikler yapacakken kalp krizi geçirerek ölmüştür. Aslında bu ölüm de Braces tarafından ayarlanmıştır. Dr. Ashley'den film boyunca hep bahsedilir ama kendisi hiç gözükmez.
Parodisi yapılan filmler
"Yükseklik Korkusu" filminde gerilim türünün birçok ünlü filmine göndermeler yapılmıştır. Bu filmlerden büyük çoğunluğu Alfred Hitchcock'un yönettiği filmlerdir. Film ana teması itibarıyla esas olarak Hitchcock'un Ölüm Korkusu (Vertigo, 1958) adlı filminin bir parodisidir. Ayrıca bu filmin baş karakteri de Hitchcock'un filmlerinde hep olduğu gibi haksız yere suçlanır ve film boyunca suçsuzluğunu kanıtlamak için çabalar. Filmde gönderme yapılan filmler şunlardır:
|
Alfred Hitchcock filmleri
|
Diğer filmler
Parodisi yapılan kişiler
|
Tepkiler
Filme 4 üzerinden 2,5 yıldız veren Amerikalı Sinema eleştirmeni Roger Ebert'e göre Mel Brooks, Alfred Hitchcock'un filmlerinin parodisini yapmaya kalkmakla kendisine baştan zor bir hedef seçmiştir. Çünkü Ebert'e göre, gerilim türü içinde gözükmelerine rağmen Hitchcock'un filmleri zaten bolca mizah içermektedir. Dalga geçilecek filmlerin ise kendilerini fazlaca ciddiye alan filmler olması gerekmektedir. Ona göre mizah dergisi National Lampoon'un, kendisini fazla önemseyen (ama aslında çok derinliği olmayan) Reader's Digest dergisini makaraya alması, taşlaması çok doğaldır. Oysa bunun tersini hayal etmek bile güç olur.[3]
Kaynakça
- "High Anxiety (1977)/Release dates for" (İngilizce). IMDb. 30 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2010.
- "High Anxiety (1977)/soundtrack" (İngilizce). IMDb. 28 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2010.
- "High Anxiety" (İngilizce). rogerebert.suntimes.com. 23 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2010.
Dış bağlantılar
- IMDb'de High Anxiety
- allmovie.com'da "High Anxiety" (İngilizce)
- Roger Ebert'in eleştirisi23 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)