Zülkarneyn

Zülkarneyn (Arapça: ذو القرنين), İslam dininin kutsal kitabı Kur'an'ın Kehf Suresi'nde geçen bir kişidir. Peygamber olup olmadığı tartışmalıdır. Allah'ın yardımıyla doğuya ve batıya büyük seferler yaptığı, Ye'cüc ve Me'cüc'ü engellemek için bir set inşa ettiğinden söz edilir. Hangi çağda yaşadığı belirtilmemiştir.

Zülkarneyn'in Yecüc ve Mecüc'le mücadelesi; Efsanenin kaynağı olarak görülen en eski İbrani incili (Eski ahit) te Gog bir kişi ve Magog O’nun toprağı[1] olarak görülür. (Hezekiel 38:2-3) Genesis 10’da ise Magog bir insandır, Gog’dan bahsedilmez. Bundan yüzyıllar sonra Yahudi rivayetlerinde Ezekiel’in “Magog’dan Gog” deyimi "Gog ve Magog"’[2] Yeni Ahit vahiy kitabında ise "Gog ve Magog kavmi"ne[3] dönüşmüştür. Roma döneminde İskenderin “İskender kapısı”nı inşa etmesiyle onlar adına bir efsane üretilir ki buna göre kapı bu kavmi engellemek üzerine inşa edilmiş olmaktaydı.

Romalı Yahudi tarihçi Josephus O'nları Genesis'te bahsedilen Magog'un soyundan gelenler olarak tanımladı ve Onların İskitler olduğunu söyledi. Erken Hristiyan yazarların elleriyle Onlar Kıyamet alameti olan sürülere dönüştürüldüler. Ortaçağ boyunca Vikingler, Hunlar, Hazaralar, Moğollar, Ural-Altay türkleri ve diğer göçebeler ve hatta İsrail'in kayıp kabileleri Yecüc ve Mecüc olarak tanımlandı.

Zülkarneyn anlatısında geçen, Zülkarneyn'in Ye'cüc ve Me'cüc'ü engelleyecek bir set inşa ettirmesini betimleyen, 16. yüzyıldan kalma bir Fars minyatürü.

Zülkarneynin kimliği
Büyük İskender'i başındaki Amon boynuzlarıyla Mısır fatihi olarak tasvir eden para, İskender Mısır'da Koçbaşlı Tanrı Amon'un oğlu ve bir tanrı kabul edilir.

Zülkarneyn kelimesi Arapçadır. Zü, tanımlık (e)l ve karneyn kelimelerinin birleşmesinden meydana gelmiştir. Zü, sahip ve mâlik demektir. Karn ise boynuz, perçem, tepe, zaman, güneş anlamlarına gelir. Karneyn, karn'ın tesniyesi yani iki tanesi demektir. Buna göre Zülkarneyn kelimesi iki boynuz sahibi şeklinde tercüme edilir.[4]

Zülkarneyn karakterini, kelime anlamının çift boynuz sahibi olması nedeniyle (çift boynuzlu miğfer takan) Büyük İskender'e[5][6] veya Ebu'l Kelam Azad,[7] Muhammed Hüseyin Tabatabaî[8] ve Nasir Mekarim Şirâzî[9] gibi tefsir âlimleri tarafından ve bâzı Hristiyanlarca Büyük Kiros'a atfedilir.[10]

Derbent, Dağıstan'da Hazar kapısı, sıklıkla İskender kapısı olarak nitelendirilir.

Kur'an'da kimlik tanımı flu çizgilerle yapılmış efsanevî bir komutan veya kral olduğu anlaşılan Zülkarneyn’in demir işlemeyi bildiği göz önüne alındığında Demir Çağı'ndan sonra yaşadığı anlaşılır. Sınırları doğu ve batıda olabilecek en geniş noktalara ulaşan bir devlet veya hükümranlığın başını temsil ediyor. Başarılarının büyüklüğü, kendisini Tanrı’nın desteklediği efsanesinin yerleşmesine yol açıyor. Başında savaşlarda kullandığı çift boynuzlu kaska atfen Zülkarneyn (çift boynuzlu) ifadesi kullanılıyor. Hikâyenin buraya kadarki kısmı Büyük İskender ile uyumlu gözüküyor ve Kur'an yorumcularının çoğu Zülkarneyn’in İskender olduğu sonucuna ulaşıyor.[11][12]

Zülkarneyn'in demir kitleleri ile inşâ ettiği Zülkarneyn Seddi de İskender'in Kafkas dağlarında inşa ettiği "iskender kapısı" ile örtüşmektedir.

Bazı yorumcuların iddiasi O'nun Muhammed'in kendisi olduğu şeklindedir.[13]

Ayrıca Kur'an'ın Kehf Suresi'nin Orhun Yazıtları ile olan bazı benzerliklerine dayanarak Zülkarneyn'in Bilge Kağan veya antik çağda yaşamış bir başka Türk komutan veya Oğuz Han olduğu da düşünülür.[14]

Türkmenistan manatı

Dünya araştırmacıları ise, Zülkarneyn'in Büyük İskender[13][15][16][17][18] veya II. Kiros[15][15][16][19][20] olduğuna kanaat kılmıştır.

Yorumlarında çağdaş unsurları kullanan bâzı modernist yorumcular ise onun gezegenler arası seyahat yapabilen bir zaman yolcusu olduğunu ileri sürebilmektedirler.

Ayrıca bakınız

Dış kaynaklar

Kaynakça
  1. Lust 1999b, ss. 373–374.
  4. El-Firuzabadî El-Kamusu'l-Muhît, Kahire, 1332, cilt IV, s.304.
  5. "Alexander the Great". Oxford Islamic Studies. 10 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
  6. İbn Kathir tefsiri, Kur'an 18:84.
  7. Dhul-Qarnayn: Encyclopedia - Dhul-Qarnayn 27 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
  8. El-Mizan Tefsiri, cilt 26.
  9. Bargozideh Tafseer-i Nemuneh, cilt 3, s.69.
  10. http://www.orientdienst.de/praxis/gesprachs-tipps/am-koran-anknupfen/ 14 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 2013-08-08
  11. http://turkoloji.cu.edu.tr/mine_mengi_sempozyum/ismail_avci_iskenderi_zulkarneyn_ve_hizir.pdf
  12. "Arşivlenmiş kopya". 11 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2012.
  13. "Arşivlenmiş kopya". 2 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2012.
  14. Araştırmacı yazar Oktan Keleş'in makalesi.
  15. Wheeler, Brannon M.; Wheeler, Associate Professor of Islamic Studies and Chair of Comparative Religion Brannon M. (2002). Moses in the Quran and Islamic Exegesis (İngilizce). Psychology Press. ISBN 9780700716036.
  16. Shirazi, Naser Makarem. Tafseer-e-Namoona.
  17. Ibn Taymiyyah. الفرقان - بین اولیاء الرحمٰن و اولیاء الشیطٰن [The Criterion - Between Allies of the Merciful & The Allies of the Devil] (PDF). Ibn Morgan, Salim Adballah tarafından çevrildi. Idara Ahya-us-Sunnah. s. 14.
  18. Seoharwi, Muhammad Hifzur Rahman. Qasas-ul-Qur'an (PDF). 3.
  19. Maududi, Syed Abul Ala. Tafhim al-Qur'an. 20 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020. The identification ... has been a controversial matter from the earliest times. In general the commentators have been of the opinion that he was Alexander the Great but the characteristics of Zul-Qarnain described in the Qur'an are not applicable to him. However, now the commentators are inclined to believe that Zul-Qarnain was Cyrus ... We are also of the opinion that probably Zul-Qarnain was Cyrus...
  20. Pirzada, Shams. Dawat ul Quran. s. 985.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.