Zhuangca

Zhuangca ya da Zhuang dili (öz tanımlamasıyla Vahcuengh, 1982'ye kadar Vaƅcueŋƅ, Sawndip 话壮; Basitleştirilmiş Çince: 壮语; Geleneksel Çince: 壯語; pinyin: Zhuàngyǔ), Çin'de yaşayan Zhuang halkının konuştuğu çeşitli lehçelere verilen isimdir. Zhuangcayı konuşanların çoğu, Zhuangcanın resmi dil olduğu Guangksi Zhuang Özerk Bölgesi'nde yaşar. Asilimasyon yoluyla bu dilin yayılımı geri alınıyor.

Zhuangca
Vahcuengh
Ana dili olanlar Çin
Konuşan sayısı 16 milyon  (2007, tüm Kuzey Zhuangca lehçeleri)[1]
Dil ailesi
Tay-Kaday dilleri
  • Tay dilleri
    • Zhuangca
Yazı sistemi Sawndip
Onaylanmış azınlık dili Çin (Guangksi Zhuang Özerk Bölgesi ve Wenshan Özerk İli)
Dil kodları
ISO 639-3 zha

Zhuangca, tek bir dilden çok, çeşitli dil ya da lehçeden oluşan bir grubu tanımlar.[2][3] Standart Zhuangcayla bazı diğer Zhuangca lehçelerin arasındaki karşılıklı anlaşılabilirlik oranı sadece yaklaşık %50'dir.[4][5] Standart Zhuangca, Wuming bucağında konuşulan lehçeye dayanır.[2] Kuzeydeki Zhuangca lehçeleri dilbilimsel olarak güneydeki Zhuangca lehçelerinden çok Buyei diline daha yakındır ve Buyei diliyle bir diyalekt sürekliliği oluşturur. Kuzey ile güney lehçeleri arasındaki fark öyle ki bunlar Tay dil ailesinin iki farklı dalına aittir.[6][7] Zhuangca konuşanlar genel olarak Standart Zhuangcadan çok sadece kendi lehçelerini öğrenirler. Bununla birlikte neredeyse tüm Zhuangca konuşanlar Çinceyi ikinci dil olarak bilirler, ki iki farklı lehçe konuşan Zhuanglar birbiriyle konuşurken Standart Zhuangcadan çok daha büyük olasılıkla Çince (ya güneybatı Mandarin lehçesini ya da Kantonca) konuşurlar. Ek olarak, sadece az sayıda insan Zhuangcayı okuyabilir ya da yazabilir.[2]

Dil karşılaştırması

Aşağıdaki tablo Zhuangcanın Taycayla akrabalığını gösterir. Zhuangcanın bu akrabalığı, Çinceyle akrabalığından daha yakındır.

Zhuangca Tayca Çince Türkçe
kûn ขน kôn 毛 máo saç
ndàng ร่าง ràng 身体 shēntǐ vücüt
vuô หัว huô 头 tóu baş
ná หน้า ná 面 miàn yüz
hû หู hû 耳朵 ěrduo kulak
mark dâ มะตา mark dâ 目 mù göz
ndàngh ดัง ndàngh 鼻 bí burun
barg บาก barg 口 kǒu ağız
lín ลิ้น lín 舌 shé dil
kéu เคี้ยว kéu 牙齿 yáchǐ diş
mǐy มือ mǐy 手 shǒu el
niú mǐy นิ้วมือ niú miy 手指 shǒuzhǐ parmak
jǎy ใจ jae 心 xīn kalp

Metin örneği

İnsan Hakları Evrensel Bildirisi'nin birinci maddesi:

Eski imla (1982 öncesi)Yeni imlaSawndipTürkçe
Bouчbouч ma dəŋƨ laзƃɯn couƅ miƨ cɯyouƨ, cinƅyenƨ cəuƽ genƨli bouчbouч biŋƨdəŋз. Gyoeŋƽ vunƨ miƨ liзsiŋ cəuƽ lieŋƨsim, ɯŋdaŋ daiƅ gyoengƽ de lumз beiчnueŋч ityieŋƅ. Bouxboux ma daengz lajmbwn couh miz cwyouz, cinhyenz caeuq genzli bouxboux bingzdaengj. Gyoengq vunz miz lijsing caeuq liengzsim, wngdang daih gyoengq de lumj beixnuengx ityiengh. 俌俌庅𦘭𨑜⿱天云就𠷯自由，莊嚴㖟權力俌俌平等。眾伝𠷯理性㖟良心，應當待眾佚㑣𤿌儂一樣。 Bütün insanlar hür, haysiyet ve haklar bakımından eşit doğarlar. Akıl ve vicdana sahiptirler ve birbirlerine karşı kardeşlik zihniyeti ile hareket etmelidirler.

Ayrıca bakınız

Wikimedia Commons'ta Zhuangca ile ilgili çoklu ortam kategorisi bulunur.

Kaynakça
  1. Mikael Parkvall. "Världens 100 största språk 2007" [2007'de Dünyanın En Büyük 100 Dili]. Nationalencyklopedin (İsveççe).
  2. Rint Sybesma: Zhuang. A Tai language with some Sinitic characteristics. In: From Linguistic Areas to Areal Linguistics. John Benjamins, Amsterdam/Philadelphia 2008, S. 226.
  3. S. Robert Ramsey: The Languages of China. Princeton University Press, Princeton NJ 1987, S. 236.
  4. Katherine Palmer Kaup: Creating the Zhuang. Ethnic Politics in China. Lynne Rienner Publishers, Bouler CO/London 2000, S. 37.
  5. Wang Mingfu, Eric Johnson: Zhuang Cultural and Linguistic Heritage. Yúnnán mínzú chūbǎn shè [Verlag der Nationalitäten von Yunnan], Kunming 2008, S. 142.
  6. Luo: Zhuang. 2008, S. 318–319.
  7. Edward L. Davis (Hrsg.): Encyclopedia of Contemporary Chinese Culture. Routledge, Abingdon (Oxfordshire)/New York 2005. Stichwort Zhuang, culture of, bearbeitet von Peter M. Fogging.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.