İsmail Paşa

İsmail Paşa (d. 31 Aralık 1830, Kahire - ö. 2 Mart 1895, İstanbul), 1867-1879 arasında Mısır hidivi.

İsmail Paşa
Mısır ve Sudan Hidivi
Hüküm süresi	19 Ocak 1863 - 26 Haziran 1879
Önce gelen	Said Paşa
Sonra gelen	Tevfik Paşa
Hanedan	Kavalalılar Hanedanı
Babası	Kavalalı İbrahim Paşa
Annesi	Hoşyar Hatun
Doğum	31 Aralık 1830 Kahire, Mısır
Ölüm	2 Mart 1895 (64 yaşında) İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu
Dini	Sünni İslam

Britanya'nın 1882'de Mısır'ı işgal etmesinde, İsmail Paşa döneminde alınan dış borçların olağanüstü bir düzeye ulaşması önemli bir rol oynamıştır.

Kavalalı İbrahim Paşa'nın oğluydu. Paris'te öğrenim gördükten sonra Avrupa'da birçok diplomatik görevde bulundu. Amcası Said Paşa'nın ölümü üzerine 1863'te Mısır valisi oldu. 1865'te Osmanlı padişahı Abdülaziz'den aldığı fermanla valiliğin babadan oğula geçmesini sağladı. 1867'de Hıdiv unvanı alarak Mısır'ın iç işlerini yönetmekte serbestlik kazandı. Bağımsız bir devletin başkanı gibi davranarak Kasım 1869'da Süveyş Kanalı'nın açılışı için düzenlenen görkemli törenlere Avrupa'nın önde gelen devlet adamlarını davet etti.

İsmail Paşa'nın Mısır'a getirdiği en önemli yeniliklerden biri, Kasım 1866'da kurulan temsilciler meclisiydi. Ama mecliste çoğunluğu oluşturan köy başkanları gerek kırsal bölgelerde, gerek merkezi hükûmet üzerinde artan bir etkinlik kazandı. İsmail Paşa'nın kaynak sağlamak için 1871'de çıkardığı ve daha sonra kaldırdığı bir yasanın 1876'da yeniden yürürlüğe konmasında meclis önemli rol oynadı. Yasa altı yıllık toprak vergisini peşin ödeyen kişilere toprak üzerinde mülkiyet ve vergi bağışıklığı gibi haklar tanıyordu.

Sudan'ı Mısır'ın denetimi altına sokmak isteyen İsmail Paşa, bu girişimi askeri ve idari bakımdan denetlemek üzere Avrupalı ve Amerikalı uzmanlar tuttu. Bu uzmanların olası entrikalara karışmayacağını umuyordu. Amacı doğrultusunda bazı ilerlemeler sağlamakla birlikte güneyde yeni bir il oluşturmayı başaramadı. Ama onun girişimleri, daha sonra bölgede milliyetçiliğin önemli hedeflerinden biri olan, Nil Vadisinin siyasi birliği düşüncesinin oluşmasını sağladı.

İsmail Paşa'nın yönetimi sırasında izlenen politikalar büyük harcamalar gerektiriyordu; bu paranın büyük bölümü Avrupalı bankerlerden sağlanıyordu. İsmail Paşa yönetime geldiğinde 7 milyon sterlin olan dış borçlar 1876'da yaklaşık 100 milyon sterline ulaşmıştı. Alacaklı devletlerin baskısı üzerine Düyun-ı Umumiye İdaresi kuruldu. Ama önerilen önlemlerin bazıları ülke içindeki egemenliğini sarsacak nitelikte olduğu için İsmail Paşa bu komisyonla tam bir iş birliğine yanaşmadı. Osmanlı padişahı II. Abdülhamid, bazı Avrupalı devletlerin baskıları nedeniyle İsmail Paşa'yı Haziran 1879'da görevden aldı.[1]

Kaynakça

1. TDV İslam Ansiklopedisi, cilt: 23, s. 118

İsmail Paşa Kavalalılar Hanedanı Doğumu: 31 Aralık 1830 Ölümü: 2 Mart 1895
Önce gelen: Said Paşa	Mısır ve Sudan Hıdivi 1863-1879	Sonra gelen: Tevfik Paşa