İzmir Saat Kulesi
İzmir Saat Kulesi, İzmir'de Osmanlı padişahı II. Abdülhamid'in tahta çıkışının 25. yıldönümünü kutlamak için 1901'de inşa edilmiş tarihî saat kulesidir.
| İzmir Saat Kulesi | |
|---|---|
 İzmir Saat Kulesi | |
| |
| Genel bilgiler | |
| Tür | Saat kulesi |
| Mimari tarz | Osmanlı mimarisi |
| Konum | Konak, İzmir, Türkiye |
| Koordinatlar | 38°25′7.9″K 27°7′43.2″D{{#coordinates:}}: sayfa başına birden fazla birincil etiket olamaz |
| Tamamlanma | 1901 |
| Yenilenme | 2019 |
| Yükseklik | 25 metre |
| Tasarım ve inşaat | |
| Mimar | Raymond Charles Péré |
Konak Meydanı'ndaki İzmir Hükûmet Konağı, Kemeraltı Çarşısı girişi, Konak Yalı Camii ve İzmir Büyükşehir Belediyesi binası arasındaki alanda yer alır. 25 metre yüksekliğinde dört katlı olan kule, Sultan II. Abdülhamid'in iradesi gereği Osmanlı vilayetlerinde aynı dönemde meydana getirilmiş birçok saat kulesinden birisidir. Ancak özgün mimarisi ve yapımında izlenen yöntem gibi nedenlerle diğer saat kuleleri arasında özel bir yer edinmiştir.[1] Osmanlı saat kuleleri içinde en estetik görünüşlü ve en zarifi olarak kabul edilir.[2]
İzmirli mimar Raymond Charles Péré tarafından tasarlanan kulenin saatinin Alman İmparatoru II. Wilhelm tarafından hediye edildiğine dair kayıtlar vardır.[1]
Tarihi
Sultan Abdülhamid’in tahta çıkışının 25. yıl dönümü olan 1900 yılında cülûs yıl dönümü için tüm İmparatorlukta, büyük kutlamalar organize edilmekte ve günün anısına kalıcı eserler yaratmak için çalışılmakta idi. Bu süreç içinde devrin İzmir Valisi Kamil Paşa, 1 Ağustos 1900 tarihinde yerel yöneticileri, mülkî ve askerî idareciler, memurlar ve şehrin ileri gelenleriyle bir toplantı gerçekleştirmiş; Sarı Kışla yakınında çeşmeli bir saat inşa edilmesi bu toplantıda kararlaştırılmıştır.[1]
İnşaatı gerçekleştirmek üzere oluşturulan inşaat komisyonu, İzmirli mimar Raymond Charles Péré'nin Arap mimarisi üslubunda hazırladığı Çeşmeli Saat Kulesinin tasarımını uygun buldu. İnşaatın temel atma töreni 1 Eylül 1900’de Abdülhamid'in 24. cülus yıl dönümü kutlamaları sırasında atıldı. Kulenin inşaatı 1901 yılı Ağustos ayı içinde genel hatlarıyla tamamlandı. Saatlerin tedarik edilmesi ve diğer eksiklerin törenden sonra tamamlanmasına karar verildi ve açılış, Abdülhamid'in 25. cülus yıl dönümü olan 1 Eylül 1901’de yapıldı.
Saatin dönemin Alman İmparatoru II. Wilhelm tarafından Osmanlı-Alman yakınlığı nedeniyle hediye edildiğine dair birtakım kayıtlar vardır.
Kulenin üzerine II. Abdülhamid'in iktidarını yansıtmak amacıyla çeşitli semboller yerleştirilmişti. Saatlerin hemen altına iki tarafa tuğra, iki tarafa Osmanlı arması vardı. Cumhuriyet devrine, Osmanlıları hatırlatan ve öven yazı, işaret ve sembollerin kaldırılmasına ait kanunun çıkmasından sonra arma ve tuğralar kazınmış, yerlerine ay-yıldız yapılmıştır. [3]
Kule, 5,2 şiddetindeki 1974 İzmir depremi sırasında hasar aldı. Bu depremde saat kadranları üzerindeki son kat yıkılmış ve saat depremin oluş saati olan 02:04'te durmuştur.[4] İki yıl içerisindeyse kule onarılmış ve saat tekrar çalışır vaziyete getirilmiştir. Saati, 2016 yılına kadar çalışır halde gelmiştir.
2016 Türkiye askerî darbe girişimi sonrasında düzenlenen "demokrasiyi koruma" amaçlı eylemler sırasında 16 Temmuz 2016 sabahı saat kulesi hasar görmüş, saat ve çeşmeler çalınmıştır.[5][6] Saati çalan 1999 doğumlu genç, olaydan bir hafta sonra yakalanmıştır.[7] Şubat-Eylül 2019 tarihleri arasında kulede yenileme ve güçlendirme çalışmaları yapıldı.[8][9]
Mimari özellikleri
81 metrekare taban üzerine sekizgen şekilde ve dört basamaklı haç biçimde mermer bir platform üzerine yapılan Saat Kulesi, 25 metre yüksekliğinde ve dört katlıdır. Kulenin platformu beyaz mermerden, diğer bölümleri ise kesme taştan yapılmıştır.
Şadırvan anlayışında tasarlanmış dairesel esas etrafında dört çeşmesi vardır ve kolonlar Kuzey Afrika temasını taşır.
Gövdenin dört bir tarafında, orta yerinde açılmış at nalı kemerli küçük nişli balkon görüntüsü veren unsurlar görülür. Bunun üzerinde, Doğu ve Batı yönlerinde birer Osmanlı arması, Kuzey ve Güney yönlerinde ise Sultan II. Abdülhamit’in tuğraları kabartma olarak yapılmıştır.
Gövde üzeri, içleri beş kollu yıldızlarla doldurulmuş baklava dilimli kabartmalarla bezenmiştir. Gövdenin üst bölümü üç sıra mukarnasla genişletilmiş ve dış yüzüne dört adet 75 cm. çapında saat konulmuştur.
Galeri
Kulenin akşam görünüşü (2017)
Kuledeki restorasyon çalışması (2019)
Saat kulesi altındaki çeşmelerden biri
Üzerinde İzmir Saat Kulesi bulunan 500 TL (tedavül: 1983-1989)
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- Yetkin, Sabri. "Saat Kulesi". Ahmet Piriştina Kent Arşivi ve Müzesi. 10 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2016.
- Aymalı, Ömer (3 Eylül 2013). "Osmanlı saat kuleleri". dunyabulteni.net. 7 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2016.
- Yılmaz, Fikret. "Tarihsel Süreç İçinde Konak Meydanı". academia.edu. İzmir Büyük Şehir Belediyesi Kent Kitaplığı, Eylül 2003. 3 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2016.
- Çetin Özkan, İbrahim Kaya (Ağustos 2011). "İşte saat, işte tarih, işte tanık". NTV Tarih (Basılı yayım). ss. 6, 7. ISSN 1308-7878.
- "İzmir'deki tarihi Saat Kulesi'nde ağır hasar". Hürriyet. 16 Temmuz 2016. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2016.
- "Büyükşehir'den Saat Kulesi için suç duyurusu". Haberturk.com. 18 Temmuz 2016. 17 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2016.
- "İzmir'de Saat Kulesi'ne zarar veren yakalandı". Hürriyet. 23 Temmuz 2016. 27 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2017.
- "İzmir'de tarihi Saat Kulesi'nde restorasyon!". Haberturk.com. 3 Şubat 2019. 29 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2019.
- Canpolat, Çiğdem (14 Eylül 2019). "İzmir Saat Kulesi yüzünü gösterdi". Öncü Şehir. 29 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2019.
