Ahaltsihe

Ahaltsihe; ახალციხე
	; Bayrak ; Mühür
Ülke	Gürcistan
Bölge	Samtshe-Cavaheti
Nüfus (2014)
• Toplam	17.903

Ahaltsihe (Gürcüce: ახალციხე; okunuşu: “ah’altsih’e”), Gürcistan’ın Samtshe-Cavaheti bölgesinin ve Ahaltsihe Belediyesi’in idari merkezi bir kenttir. Tarihsel bir bölge olan Samtshe’nin de merkeziydi.

Coğrafya

Ahaltsihe kenti, Gürcistan’ın güneybatı kesiminde Ahaltsihe Havzası’nda yer alır. Deniz seviyesinden 1.000 metre yükseklikte, Potshovi Çayı’nın iki yakasına yayılır. Başkent Tiflis’e 214 km uzaklıktadır. Kışları karlı geçen kentte ortalama hava sıcaklığı Ocak ayında -3,8°C, Ağustos ayında 20,5°C'dir. En düşük sıcaklı -32°C ve 39°C olarak gerçekleşmiştir. Kent kaplıcalarıyla da tanınır.

Tarihçe

Ahaltsihe Kalesi içinde bulunan Aziz Giorgi Kilisesi.

Ahaltsihe, Gürcüce “ahali (ახალი: yeni) ve “tsihe” (ციხე: kale) kelimelerinden oluşan bir tamlamadır ve “yeni kale” anlamına gelir. 16. yüzyılın ikinci yarısında Ahaltsihe’yi ele geçiren Osmanlılar, kenti “Rabat-i Kale-i Ahısha” ve çevresindeki bölgeyi de liva olarak Çıldır Eyaleti’ne bağlayıp Ahısha olarak adlandırmıştır.[1]

Ahaltsihe, 1953 yılındaki arkeolojik kazılardaki tespitle bir yerleşme olarak Bakır Çağı’nda Potshovi Çayı’nın sağ kıyısında ortaya çıkmıştır. Amirani Tepesi olarak bilinen bu yer daha sonra Lomisa olarak adlandırılmıştır. Daha geç tarihte Ahaltsihe Kalesi de bu akarsuyun sağ kayasında inşa edilmiştir. Ahaltsihe, yazılı kaynaklarda ilk kez 12. yüzyılda anılmıştır. Ahaltsihe Kalesi, 13-17. yüzyıllarda, Samtshe Prensliği’nin hükümdarları olan Cakeli Hanedanı'nın ikametgâhıydı. Osmanlı Devleti, 1578 yılında Ahaltsihe’yi bu Cakelilerden ele geçirdi. Kale daha sonra birkaç kez el değiştirdi. Osmanlı Devleti 1628 yılında Samtshe Prensliği’nin ortadan kaldırınca Ahaltsihe, “Rabat-i Kale-i Ahısha” adıyla Çıldır Eyaleti’nin de idari merkezi oldu. Bu tarihten önce Çıldır Eyaleti’nin merkezi Çıldır kasabasıydı. Eyaletin merkezi olan kale-kent, 17-18. yüzyıllarda aynı zamanda Osmanlılara satılan kölelerin pazarlama merkeziydi.[2][3]

Ahaltsihe, 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı’nda Rusların eline geçti. Çarlık Rusyası 1810 yılında da kenti almak istemiş, ama başarılı olmamıştır. Ekim Devrimi’yle Çarlık yönetimin son bulmasından sonra Ahaltsihe bağımsız Gürcistan’ın bir parçası haline geldi. 1921’de Sovyet Rusya Kızıl Ordu’ya Gürcistan’ı işgal edince, Ahaltsihe de SSCB’nin bir parçası oldu. Kent 1991 yılından itibaren Samtshe-Cavaheti bölgesinin ve Ahaltsihe Belediyesi’nin idari merkezidir.

Ahaltsihe'deki tarihsel yapılardan biri, Rabati Kalesi olarak bilinen Ahaltsihe Kalesi'dir. 9. yüzyıldan kalan ve Lomisa Kalesi adını taşıyan kale, Osmanlılar tarafından yeniden inşa edilmiştir. Yapının ayakta kalan kısımlarının çoğu 17 ve 18. yüzyıldan kalmadır. Bir başka önemli yapı, bu kalenin içinde yer alan Aziz Giorgi Kilise'dir. Ahaltsihe Rabati Kalesi Aziz Giorgi Kilise olarak da bilinen yapı, 9-10. yüzyılda inşa edilmiştir.

Nüfus

Sayım yılı	Nüfus	Erkek	Kadın
1864	14 722	--	--
1882	13 265
1910	22 095	11 704	10 391
1939	12200
1959	16900
1970	26300
1974	19300
1989	24 650	--	--
2002	18 452	--	--
2014	17 903	8500	9403

Galeri

Ahaltsihe, 1887 yılı
Ahaltsihe. Ahaltsihe Kalesi
Ahaltsihe manzarası, önde Ğreli köyü
Kale, Cakeli sülalesinin ikametgahı ve cami.
Kale, Cakeli sülalesinin eski ikametgahı
Kale, Cakeli sarayının sütunları
Potsovi Çayı’nın sağ tarafında Ahaltsihe manzarası
Kraliçe Tamar’ın heykeli. Fotoğraf: Laşa Haçidze
Işıklandırılmış olan kalede surlar

Kaynakça

Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; I. cilt (1947), s. 6, III. cilt (1958), s. 42.
Kartlis Tshovreba Yer Adları ve Arkeoloji Sözlüğü (Gürcüce), Tiflis, 2013, s. 77-79 ISBN 9789941158964.
Tao-Klarceti: Tarih ve Kültür Araştırmaları, (Editöler) Buba Kudava ve Goça Saitidze; Türkçeye çevirenler: Hasan Çelik ve Kevser Ruhi; Tiflis, 2018, s. 177-179, ISBN 9789941963629.

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.

[1] Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; I. cilt (1947), s. 6, III. cilt (1958), s. 42.

[2] Kartlis Tshovreba Yer Adları ve Arkeoloji Sözlüğü (Gürcüce), Tiflis, 2013, s. 77-79 ISBN 9789941158964.

[3] Tao-Klarceti: Tarih ve Kültür Araştırmaları, (Editöler) Buba Kudava ve Goça Saitidze; Türkçeye çevirenler: Hasan Çelik ve Kevser Ruhi; Tiflis, 2018, s. 177-179, ISBN 9789941963629.