Arbıreşçe
Arbıreşçe (Arnavutça: Arbërishtja), Arbreşçe veya Arbereşçe (Lengua Arbëresh), İtalya'nın güneydoğusunda ve Yunanistan'ın kuzeydoğusunda konuşulan bir Hint-Avrupa dilidir. Arnavutça'nın lehçesi olan Arbreşçe, tıpkı Arnavutça gibi Latin alfabesiyle yazılır. Arnavutluk, Makedonya ve Kosova'da konuşulan Arnavutça ile Arbreşçe arasında küçük bir fark vardır: Arnavutluk, Kosova ve Makedonya'da konuşulan Arnavutça'da birçok Türkçe kelime bulunurken Arbreşçe ise çokça İtalyanca ve Yunanca kelime içerir.
Arbreşçe dili, Arnavutça'ya yakın bir dil olmasına rağmen Arbreş dili, Arnavutça 'dan çok İtalyanca,Katalanca ve Fransızca'ya benzemektedir. Arbreşçe'de sözcük ve gramer de Fransız etkisi net bir şekilde belirgindir ; ancak Arbreşçe dili'nde azımsanmayacak kadar Arnavutça sözcük de vardır.
Tanışma (Konushertimit)
Türkçe | Arnavutça (Arnavutluk, Kosova, Kuzey Makedonya) | Arbreşçe (Yunanistan, İtalya) | Arnavutça Telaffuz (Arnavutluk, Kosova, Kuzey Makedonya) | Arbereşçe Tellaffuz (Yunanistan, İtalya) |
---|---|---|---|---|
Merhaba | Përshëndetje | Bonzhur | Pörşöndetye | Bunjur |
Hoş geldiniz | Mirësevini | Vini (Yunanistan)
Benvanu (İtalya) |
Mirösevini | Vini |
Adım... | Emri im është... | Il mua nome .... em eshta | Emri im öşt | Ey mua numi .... em eşta |
Tanıştığıma memnun oldum | Gëzohem që u njohëm | Më konushertimit | Gözohem çö u nyohöm | Mö kunuşertimit |
Nasılsınız? | Si jeni? | Komasta | Si yeni | Komasta |
İyiyim | Unë jam mirë | Më bon | Un yam mirö | Mö bun |
İyi akşamlar | Mirëmbrëma | Bonsvar | Mirömbröma | bunsvar |
Hoşçakal | Lamtumirë | Arrive | Lamtumirö | Arrive |
Ben bekarım | Jam beqar/beqare | Sangla | Yam beçar/beçare | Senla |
Nişanlıyım | Jam i/e fejuar | Angagie | Yam i/e feyuar | Engaji |
Evliyim | Jam i/e martuar | Sposado | Yam i/e martuar | Spusado |
Çocuk sahibiyim | Unë kam fëmijë | Un kam bamba | Un kam fömiyö | Un kam bamba |
Arnavutça ve Arbreşçe'deki farklı olan bazı kelimeler:
Türkçe | Arnavutça | Arbreşçe (Yunanistan, İtalya) |
---|---|---|
Ay | Muaj | Mezë |
Mart | Mars | Marxa |
Teşekkür ederim | Falënderim | Të haristis |
Arnavutluk | Shqipëri | Albanisë (Yunanistan) Arbëria (İtalya) |
Hoş geldiniz | Mirësevini | Vini |
Yüz | Qind | Çinda |
Beş | Pesë | Çenkë |
Kadın | Femra | Donnë |
Köy | Fshati | Hora |
Bölge | Qarku | Provinçë |
Yeni | Re | Novo |
İyi günler | Mirë mëngjes | Bonzhur |
İyi geceler | Natën e mirë | Bonsuar |
Arnavut | Shqiptar | Arbër (İtalya)
Alban (Yunanistan) |
Erkek | Mashkull | Segnër |
Bazı Arbreşçe sözcükler ve Arbreşçe telaffuzları
- Mezë /Mez/,
- Bonsuar /Bonsvar/,
- Të Haristis/Taristis/,
- Gjuha/Cua/,
- Marxa/Martza/,
- Segnër/Senyör/,
- Ambulanca/Ambulansa/,
- Ghiro/Ciro/,
- Novo/Nuvo/,
- Arbër/Arbör/,
- Kalabrie/Kalabri/,
- Shqipërie/Şipri/,
- Albanisë/Albanis/,
- Gjitha/Cifa/,
- Europa/Örupa/,
- Qytet/Çütet/,
- Bashkia/Başkia/,
- Bonzhur/Bonjur/,
- Andrra/Ondra/,
- Kassatë/Kassat/,
- Milëfeujë/Milföy/,
- Çenkë/Çank/,
- Italie/İtali/,
- Tiranë/Tiron (Arbreşçe)/Tiran (normal Arnavutça)/,
- Arbëresh/Arbreş/,
- Alban/Albon/,
- Euro/Öro/,
- Autostradë/Avtostrad/,
- Apuljie /Apulyi/,
- Enghigneur/encinyör/,
- Donnë /donn/,
- Provinçë/provinç/,
- Lexon /Letzon/,
- Greq /greç/.
İSTİSNA
Arbreşçe'deki Çenkë sözcüğü , Fransızca'daki Cinq sözcüğünden türediği için Çenk diye değil Çank diye okunur.
Arbreş dilinde rakamlar
- 0 - Xero - /tzero/,
- 1 - Gné - /nye/
- 2 - Dy - /dü/
- 3- Tra - /tra/
- 4 - Katër - /Katör/
- 5 - Çenkë - /Çank/
- 6 - Sie - /Si/
- 7 - Shtatë /Ştat/
- 8- Viet /vit/
- 9- Novu /nuvu/
- 10-Diez /diz/
- 20 - Dydiez/düdiz/,
- 30 - Tras /tras/,
- 40 - Katradiez/katradiz/,
- 50 - Çenkantë/çankont/,
- 60 - Siez /siz/,
- 70-Shtatisë /ştatis/,
- 80 - Shtatisit e Diez/ştatisit e diz/,
- 90 - Novas/nuvas/,
- 100 - Çinda/çinda/,
- 200 - Dyçinda /düçinda/,
- 300 - Traçinda /traçinda/,
- 400 - Katraçinda/katraçinda/,
- 500 - Çenkantëçinda /çankantöçinda/,
- 600 - Siçinda /siçinda/,
- 700 -Shtatiçinda /ştatiçinda/,
- 800 - Vietaçinda/vitaçinda/,
- 900 - Novaçinda /nuvaçinda/,
- 1000 - Mijë /miy/,
- 1.000.000 - Million /milyon/,
- 1.000.000.000 - Milliard /milyar/.