Aylaklar (film, 1953)
Aylaklar 1953 İtalya - Fransa ortak yapımı dramatik komedi filmidir. Özgün adı I Vitelloni olan film ABD'de The Young and the Passionate adıyla da gösterime verilmişti.
| Aylaklar | |
|---|---|
| I Vitelloni | |
_1953_Federico_Fellini_film_afi%C5%9F.jpg.webp) "Aylaklar" (I Vitelloni) filminin İtalyanca özgün sinema afişi | |
| Yönetmen | Federico Fellini |
| Yapımcı | Jacques Bar, Mario De Vecchi, Lorenzo Pegoraro |
| Senarist |
Federico Fellini Ennio Flaiano Tullio Pinelli |
| Oyuncular |
Franco Interlenghi Alberto Sordi Franco Fabrizi |
| Müzik | Nino Rota |
| Kurgu | Rolando Benedetti |
| Stüdyo |
Peg Films Cite Films |
| Dağıtıcı |
Janus Films The Criterion Collection |
| Cinsi | Sinema filmi |
| Türü | Dram, komedi |
| Renk | Siyah-beyaz |
| Yapım yılı | 1953 |
| Çıkış tarih(ler)i | 26 Ağustos 1953, Venedik Film Festivali |
| Süre | 107 dakika |
| Ülke |
 İtalya Fransa ortak yapımı |
| Dil | İtalyanca |
| Diğer adları |
Aylaklar (Türkiye) Les Inutiles (Fransa) Les Vitelloni (Fransa) The Young and the Passionate (ABD) Los Inútiles (İspanya) Die Müßiggänger (Almanya) |
Federico Fellini'nin yönettiği "Aylaklar", Varyete Işıkları (Luci del varietà) (1950) ve Beyaz Şeyh (Lo Sceicco bianco) (1952) filmlerinden sonra çektiği üçüncü filmidir ve onun uluslararası alanda tanınmasını sağlamıştır. Ancak onu asıl Dünya çapında şöhret yapacak olan film bir yıl sonra çekeceği Oscar ödüllü Sonsuz Sokaklar (La Strada) (1954) olacaktır.
Filmin Oscar'a aday gösterilen özgün senaryosunu da yine Federico Fellini, Ennio Flaiano ve Tullio Pinelli'yle birlikte yazmışlardır. Fellini'nin birçok filminde olduğu gibi bu film de yönetmenin hayatından izler taşımaktadır ve bu anlamda otobiyografik bir film de sayılabilir. Filmdeki karakterlerden Moraldo (Franco Interlenghi) aşikar bir şekilde Federico Fellini'nin alter egosudur.[1] Ayrıca Fellini'nin bundan sonraki filmlerinde sıkça rastlanacak birçok biçimsel ve tematik ögenin izlerini bu filmde görmek mümkündür. Filmin özgün müziğini ise birçok Fellini filminde olduğu gibi Nino Rota bestelemiştir. Filmdeki gençlerden birini de Federico Fellini'nin kardeşi oynamaktadır (Riccardo Fellini).
Konusu yönetmenin doğduğu yer olan Rimini'de geçen (ama film orada çevrilmemiştir) "Aylaklar", Adriyatik Denizi kıyısındaki kasabalarında günlerini tembellik ederek geçiren işsiz güçsüz takımından beş gencin öyküsünü anlatır. Taşranın dışına bile çıkmamış bu gençler yeterince olgunlaştıklarını sanarak kendilerinin önemli kişiler olarak görmektedirler, ancak zamanla sadece kendilerini kandırmış olduklarını anlayacaklardır. Zaten filmin özgün adı olan "I Vitelloni" fazla irileşmiş, büyümüş ancak halâ verim alınamayan dana anlamına gelmektedir ve bu filmden sonra İtalyanca argosuna girmiş bir kelimedir.[2][3] Filmdeki gençlerin de, aslında yaşları hayli ilerlemiş olmasına rağmen ortada henüz ürettikleri bir şey yoktur.
En İyi Özgün Senaryo Akademi Ödülü'ne aday gösterilen "Aylaklar", ilk gösteriminin yapıldığı Venedik Film Festivali'nde yönetmeni Fellini'ye Gümüş Aslan ödülünü kazandırmıştı (Altın Aslan'a aday gösterilmişti)
Konusu
Kasabanın deniz kenarındaki lokalinde mevsimin son kutlaması olan 1953 Deniz Kızı yarışması yapılmaktadır ve dış ses'in anlatımıyla kalabalığın içindeki filmin ana karakterlerini tek tek tanımaya başlarız. Bunlar sırasıyla kaba saba ve bön Alberto (Alberto Sordi), sözde entelektüel Leopoldo (Leopoldo Trieste), en gençleri Moraldo (Franco Interlenghi, Federico Fellini'yi canlandıran genç), tenor Riccardo (Riccardo Fellini) ve grubun lideri çapkın Fausto'dur (Franco Fabrizi). Riccardo, şarkı söyleyip sunuculuğunu yaptığı gecenin sonunda, güzellik yarışmasını Moraldo'nun kızkardeşi olan Sandra'nın (Leonora Ruffo) kazandığını anons eder. Havanın birden değişmesi ve yağmurun bastırmasıyla eğlenceye lokalin kapalı bölümünde devam edilir, ancak Sandra burada aniden bayılır, davetliler arasında bulunan bir doktor Sandra'nın hamile olduğunu söyler. Bebeğin kendisinden olduğunu iyi bilen Fausto ilk tepki olarak kasabadan kaçmaya çalışır ancak babasının dayatmasıyla Sandra ile evlenmek zorunda kalır, ama bu onun başka kadınların peşinde koşmasına engel olmayacaktır.
30'lu yaşlarını çoktan geçmiş, gerçek işleri olmayan, sağdan soldan ufak borç paralar alarak geçinen bu asalak gençlerin her biri ailelerinin yanında kalmaktadırlar. Alberto annesi ve kızkardeşi Olga'yla (Claude Farell) yaşar, ikisi de o eve gelmeden uyumazlar, Alberto sürekli kızkardeşinin namusunu korumakla ovünür (ama Olganın da çıktığı bir adam vardır). Riccardo anne ve babasının evindedir, eve geç geldiğinde azar işitir. Leopoldo teyzeleriyle kalır, gece yalnız kaldığında masa başına geçer ve asla bitmeyecek olan oyununu yazmaya koyulur, ama hemen bıkar ve komşusunun hizmetçisiyle flört etmeye başlar. Diğerlerinin de flörtleri vardır.
Kışın gelmesiyle ıssızlaşan ve hüzün çöken sahilde sık sık bir araya gelen grup günlerini aylak aylak gezip, bilardo oynayarak geçirirler, bıyık sakal bırakır, sonra tekrar keserler. Arada yapılan bir kış karnavalında da her zaman aradıkları eğlenceye kavuşurlar. Karnaval sonunda Olga sevdiği adamla kaçar. Fausto kayınpederinin hatırına tezgahtar olarak alındığı antikacı dükkânının sahibesini baştan çıkarmaya kalkınca oradan kovulur, iç güveysi olduğu evden de kayınpederi kovar. Fausto'nun dükkândan çaldığı bir melek heykelini manastırlara satmayı denerler ama başaramazlar. Leopoldo ise kasabaya gelen ünlü varyete sanatçısı Sergio'ya (Achille Majeroni) yazdığı piyesi gösterir. Yaşlı başlı bir adam olan Sergio'nun aşırı ilgisinin eserine karşı olduğunu sanıp heyecanlanan Leopoldo, onun bir eşcinsel olduğunu anlar ve tacizinden son anda kurtulur. Fausto'nun ihanetlerine daha fazla dayanamayan Sandra bebeğini alarak evden kaçar, uzun süren aramaların sonunda Fausto'nun babasının evinde bulunur. Fausto babasından sıkı bir dayak yer, artık akıllanmış gibidir. Sandra'yla birlikte mutlu bir şekilde eve dönerler.
Sonunda aralarından biri kendi kendilerine yarattıkları bu miskinlik kısır döngüsünü kırar ve diğerleri henüz yataklarındayken sabah erkenden trene binerek kasabadan ayrılır. Bu, filmin de anlatıcısı olan, (aynı zamanda Fellini'nin alter egosu) Moraldo'dur. Moraldo'nun önceden arkadaş olduğu istasyon işçisi, çalışkan küçük çocuk onu uğurlarken sinema tarihinde rastlanabilecek en hüzünlü veda sahnesine de şahit oluruz.
Oyuncu kadrosu
_1953_Ekran_g%C3%B6r%C3%BCnt%C3%BCs%C3%BC.jpg.webp)
| Aktör/Aktris | Rolü |
|---|---|
| Franco Interlenghi | Moraldo Rubini |
| Alberto Sordi | Alberto |
| Franco Fabrizi | Fausto Moretti |
| Leopoldo Trieste | Leopoldo Vannucci |
| Riccardo Fellini | Riccardo |
| Leonora Ruffo | Sandra Rubini |
| Achille Majeroni | Sergio Natali |
| Jean Brochard | Francesco Moretti |
| Claude Farell | Olga |
| Carlo Romano | Michele Curti |
| Enrico Viarisio | Signor Rubini |
| Paola Borboni | Signora Rubini |
| Lída Baarová | Giulia Curti |
| Arlette Sauvage | |
| Vira Silenti | Gisella |
| Maja Nipora | Caterina |
Film hakkında notlar
- Fellini yaşlı eşcinsel varyete sanatçısı Sergio rolünü önce Vittorio de Sica'ya teklif etmişti. De Sica ise rolde insani bir boyut olacaksa seve seve oynayabileceğini söylemişti. Ancak bu gerçekleşmeyince rolü Achille Majeroni'ye oynattı.[4]
- Filmin sonunda trenle kasabadan ayrılan Moraldo (Franco Interlenghi), küçük demiryolu çalışanı dostuna "Hoşçakal, Guido" sözüyle veda ederken duyulan ses aktör Franco Interlenghi'nin değil onunkinin üzerine dublajla eklenmiş olan Federico Fellini'nin kendi sesidir. Fellini'nin bunu, filmin otobiyografik olduğunu vurgulamak için özellikle yaptığına inanılmaktadır.[5] Filmdeki Moraldo karakterinin Fellini'nin alter egosu olduğuna dair kanıtlardan biri de budur.
- Alberto Sordi bu filmden sonra geniş çapta tanınmıştı. Yine Fellini'nin çektiği bundan önceki filminde (Beyaz Şeyh, 1952) çok kötü bir oyunculuk çıkarmıştı, bu nedenle onu bu filmde oynatmakla Fellini büyük bir risk almıştı. Fellini hem yapımcıları hem de Sordi'nin kendisini ikna etmek için çok uğraştı. "Aylaklar" gösterime girdikten sonra da Alberto Sordi İtalya'nın en aranan oyuncularından biri oldu.
Filmin adının anlamı
Filmin özgün adı olan "I Vitelloni" İtalyancada iri dana, koca buzağı gibi anlamlara gelmektedir ve filmin kahramanları olan 5 genci ifade eder. Filmdeki gençler de aslında 30'lu yaşlarını geçmiş olmalarına rağmen birer asalak olarak yaşamakta, üretime bir katkıları bulunmamaktadır, bunun yanı sıra ahlaki davranışları da sorgulanabilir durumdadır. "I Vitelloni" kelimesi aslında film 1953 yılında vizyona çıktıktan sonra İtalyan argosuna yerleşmiştir.[1]
Bir başka görüşe göre de filmin adı İtalyancada kalın bağırsak anlamına gelen vudellone üzerine yapılmış bir kelime oyununa dayanmaktadır, yani I Vitelloni, kalın bağırsak ya da "çok fazla yemek yiyen" anlamında kullanılan vudellone nin bozunuma uğratılmış bir halidir. Sürekli yiyen (tüketen) ama üretmeyen filmin kahramanlarını anlatmak için seçilmiş bir kelime.[2]
Kaynakça
- http://www.allmovie.com/cg/avg.dll?p=avg&sql=1:24147
- http://en.wikipedia.org/wiki/I_Vitelloni#Critical_reception
- http://www.europist.net/index.php?sayfa=kultursanat_detay&gun=&ay=&yil=&id=1741&kategori2=film
- "Fellini Fellini'yi Anlatıyor" Yazan: Giovanni Grazzini. Afa Yayınları. 1989. s. 63
- http://www.imdb.com/title/tt0046521/trivia