Aziz Ogan

Aziz Ogan (d. 1888, İstanbul – ö. 1956, İstanbul) Türk arkeolog, müzeci.

Aziz Ogan
Doğum	1888 İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm	1956 (67-68 yaşlarında) İstanbul, Türkiye
Meslek	Arkeolog, Müzeci
Çocuk(lar)	Jale (1914-2001)

Türkiye'nin ilk arkeologlarındandır. İzmir Arkeoloji Müzesi’ni kurmuş ve İstanbul Arkeoloji Müzeleri’nin müdürlüğünü yapmıştır. İlk Türk kadın arkeolog Jale İnan’ın babasıdır.

Yaşamı

1888’de İstanbul’da dünyaya geldi. Babası, Edremit eşrafından merhum Hacı Ahmed Halil zade Ahmed'dir.[1]

1910 yılında Sanayi-i Nefise Mektebi resim bölümünden mezun oldu. Babasının arkadaşı olan Osman Hamdi Bey’in teşviki ile arkeolojiye ilgi duyan Aziz Bey, mezuniyetinden sonra Eski Eserler Müzesi’nde çalışmaya başladı. Arkeoloji bilgisini sağlamak için İzmir, Manisa ve Aydın vilâyetlerinde yapılan kazılarda görevlendirildi.

1914’te İzmir Asar-ı Attika müfettişliğine tayin oldu. Ancak seferberlik ilanı üzerine yedek subay olarak olarak askere alındı. Önce Çanakkale ve Kafkas cephelerinde bulundu; ardından Şam’da görevlendirildi. Türk ordusunda görevli bulunan ünlü Alman arkeolog Theodor Wiegand’ın yardımcılığını yaptı; Şam Müzesi’nin kurulması ve şehrin antik planının tespiti işlerinde çalıştı. Baalbek’teki Jüpiter Mabedi’nin ordu tarafından tamirinde ve İsviçreli bir heyet tarafından Emevi Camisi’nin etrafındaki ev ve dükkanların kaldırılıp yapının ortaya çıkarılması işlerinde çalıştı. Şam’da bulunduğu sürece ayrıca Sanayi-I Nefise Mektebi müdürlüğü yaptı. 8 Ağustos 1918’te terhis oldu ve İzmir'deki görevine döndü. İzmir'in işgali üzerine İstanbul'daki Arkeoloji Müzesi'nde hafriyat ve tasnif işleri ile görevlendirildi.

İzmir'in kurtuluşu üzerine 1922'de ordudaki müfettişlik görevine yeniden başladı. İzmir Arkeoloji Müzesi’nin, müze içindeki resim galerisinin ve kütüphanenin kurulmasını sağladı. Bergama ve Efes'te buluntuların sergilenmesi için yerel müzelerin kurulmasına çalıştı.

1931’de İstanbul Arkeoloji Müzeleri Umum Müdürlüğü’ne atandı ve bu görevi emekli oluncaya kadar 23 yıl sürdürdü. Bu görevi sırasında müzede Mezopotamya, Mısır ve Part buluntularının sınıflandırılmasını; kimya laboratuvarı, fotoğraf ve heykel atölyelerinin kurulmasını; Ayasofya'nın müze haline getirilmesini sağladı. İstanbul Arkeoloji Müzesinin ahşap olan çatısının betona çatı ile değiştirilmesi müzeye yaptığı önemli katkılardandır.[1]

1933’te Avrupa müzelerini incelemek üzere Avrupa’da bir seyahate çıktı. Avusturya, Almanya, Hollanda, İngiltere, Fransa ve İtalya'nın önemli müzelerini ziyaret etme ve İtalya ile Yunanistan’da çeşitli kazıları incelemek fırsatı buldu. 1934'te Türkiyeye gelen İsveç Veliahdı Prens Adolf Güstav'ın Bursa, İstanbul ve İzmir seyahatlerinde kendisine refakat etti. 1939’da New York'ta açılan Dünya Sergisi'nde Türkiye Cumhuriyeti pavyonlarındaki Asarı Atika ve Müze Sergisi heyeti başkanlığıyla New York'a gidip çeşitli Amerikan müzelerini inceledi.

Türk Tarih Kurumu, Viyana, Berlin, Prag, ve Fin Asar-ı Atika Enstitüleri ile Almanya'nın Mainz İlimler Akademisi’ne üye idi.

Bergama, Efes tarih ve rehberleri İzmir Müzesi'nin Türkçe ve Fransızca rehberlerini yayınlamış; Fethiye Camisi (Teotokos Pamakaristos Manastırı), İstanbul Surları, Çinili Köşk’e ait yayımlar yapmıştır.

1953 yılında emekli oldu. 1956 yılında hayatını yitirdi. 5 çocuk sahibi olan Aziz Ogan’ın, 1914 doğumlu kızı Jale, babasının mesleğine yönelmiş ve Türkiye’nin ilk kadın arkeoloğu olmuştur.

Kaynakça

1. "Mustafa İnan, Aziz Ogan, Arkitekt Dergisi, Cilt: 1953, Sayı: 263-264-265-266" (PDF). 13 Mart 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2014.