Bazgireti

Bazgireti ya da Badzgireti (Gürcüce: ბაზგირეთი ya da ბაძგირეთი; translit.: "bazgireti" ya da "badzgireti"), Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı Maden köyünün eski adıdır. Tarihsel Şavşeti bölgesinde, İmerhevi vadisinde yer alır. Türkçeye Bazgiret olarak yerleşmiştir.

Tarihçe

Kilise kalıntısından hareketle Bazgireti’nin, bölgenin Osmanlıların eline geçmesinden önce de bir yerleşme olduğu söylenebilir.[1] Köyün adı Karedeniz defnesinin Gürcücede karşılığı olan “badzgi”den (ბაზგი)[2] ya da aynı anlamdaki “badzgari”den (ბაძგარი)[3] geldiği tahmin edilir. Bazgireti adının köydeki "Bezgienti" aile adından gelebileceğine dair görüş de vardır.[4]

Bazgireti, tarihsel Şavşeti bölgesinin yerleşim yerlerinden biriydi. Şavşeti’nin de bir parçası olduğu Tao-Klarceti, Gürcü yönetimindeyken 1080 yılında Büyük Selçuklular tarafından istila edildi. Daha sonra birkaç kez el değiştiren bölge 16. yüzyılda Osmanlıların eline geçti ve Çıldır Eyaleti içinde yer aldı. Uzun süre Osmanlı yönetimi altında kalan Bazgireti, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nda Osmanlılar yenilince Rusya İmparatorluğu sınırları içinde kaldı. Bu savaştan bir süre sonra Bazgireti’nin nüfusu 1886 tarihli Rus kayıtlarına göre 30 hanede yaşayan 224 kişiden oluşuyordu ve köyde yaşayanların tümü Gürcü olarak kaydedilmiştir. Köyün Kartshali ve Gameşeti adlı mahalleri vardı.[5] 1908 tarihinde ise, köyde yaşayan Gürcülerin sayısı 304 kişiye yükselmişti. Bazgiteri 1910 yılında Rus yönetimindeki Artvin iline (okrug) bağlı Şavşat-İmerhevi ilçesinde (uçastka) yer alıyordu.[6]

I. Dünya Savaşı sonlarında Rusların bölgeden çekilmesinin ardında Bazgireti, 1918-1921 arasında bağımsız olan Gürcistan sınırları içinde kaldı. 1921'de Türkiye'ye katıldı. 1922 tarihli nüfus cetveline göre köyün nüfusu 45 hanede yaşayan 284 kişiden oluşuyordu.[7] Bazgireti’nin adı 1925'te Maden olarak değiştirildi. Ertesi yılki nüfus tahririne göre Bazgireti’de 48 hanede 323 kişi yaşıyordu.[8][9]

Köyün yakınlarında, Sadzgirela olarak adlandırılan tepede bir köy kilisesi vardı. Tek mekânlı bir yapı olan kiliseden geriye yıkıntılar kalmıştır.[1]

Kaynakça
  1. Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 163, ISBN 9789941478178.
  2. Roland Topçişvili- İnga Ğutidze, XIX. Yüzyıl ve XX. Yüzyıl Başlarındaki Rus Belgelerinde Şavşeti ve Klarceti Yer Adları, 2019, Tiflis, s. 12, ISBN 9789941485244.
  3. "Tariel Putkaradze, İmerhevi'deki Köy Adlarının Kökeni Üzerine". 20 Ağustos 2019. 23 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2019.
  4. "Madenköy-Şavşat - Artvin". 20 Ağustos 2019.
  5. Roland Topçişvili- İnga Ğutidze, XIX. Yüzyıl ve XX. Yüzyıl Başlarındaki Rus Belgelerinde Şavşeti ve Klarceti Yer Adları (Gürcüce), 2019, Tiflis, s. 12, ISBN 9789941485244.
  6. Roland Topçişvili- İnga Ğutidze, XIX. Yüzyıl ve XX. Yüzyıl Başlarındaki Rus Belgelerinde Şavşeti ve Klarceti Yer Adları (Gürcüce), 2019, Tiflis, s. 32, ISBN 9789941485244.
  7. Taner Artvinli, Artvin Yer Adları Sözlüğü, 2013, s. 74, ISBN 9786055708856.
  8. "Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumatı Umumiye (Osmanlıca), 1927, s. 161". 21 Ağustos 2019. 29 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2019.
  9. Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumatı Umumiye, 2010, s. 189, ISBN 9789944197526.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.