Beş yüz metre açıklıklı Küresel Radyo Teleskop
Beş yüz metre açıklıklı Küresel Radyo Teleskop, (FAST; İngilizce: Five-hundred-meter Aperture Spherical Telescope), Çin'in güney batısındaki Guizhou eyaletinde bulunan bir radyo teleskobudur.
| Beş yüz metre açıklıklı Küresel Radyo Teleskop | |
.jpg.webp) | |
| Organizasyon | Çin Uzay Ajansı |
|---|---|
| Yer | Jinke Köyü, Kedu, Pingtang İlçesi, Guizhou, Çin |
| Koordinatlar | 25°39′10.5″K 106°51′23.7″D |
| Dalga boyu | 0.10 m (3.0 GHz)-4.3 m (70 MHz) |
| İnşa | Mart 2011 – 3 Temmuz 2016 |
| İlk ışık | 3 Temmuz 2016 |
| Teleskop tipi | Radyo teleskop, Çukur ayna |
| Çap | 500 m |
| Toplam alan | 196,000 m2 |
| Odak uzaklığı | 140 m |
| Web sitesi | https://fast.bao.ac.cn |
Çapı 500 metre olan FAST, inşa edildiği tarihten sonra Porto Riko’daki, çapı 300 metre olan Arecibo Teleskobu'nu geçerek dünyanın en büyük radyo teleskobu olmuştur.[1] Yapımı 5 yıl sürmüş ve 120 milyon Dolar'a mal olmuştur. Saniyede 38 gigabyte veri toplayabilmesiyle ve elekromanyetik spektrumun 10 santimle 4.3 metre arasındaki dalga boylarıyla dış uzayı gözlemleyebilen sabit çukur aynasıyla, yapılmış en hassas radyo teleskobudur. Uzak galaksilerdeki doğal hidrojen izlerini arayarak, zayıf pulsar sinyallerini algılayarak dış uzaydaki yaşam araştırmalarına katkıda bulunması amaçlanmaktadır.[2][3]
Genel yapısı
Çanak şeklindeki ayna yapısı, üçgen şeklindeki 4450 farklı alüminyum panelden oluşmaktadır. Çevreden izole ve sağlam bir zemin üzerinde bulunması için, en yakın yerleşim yerine 18 km uzaklıkta kireçtaşından oluşmuş doğal bir çukurun içine kurulmuştur. Kayalara sabitli, bilgisayarlarla koordine edilen 2225 motorla, alüminyum çanağın üzerine oturduğu çelik ağın çeşitli yönlerde aşağı doğru esnetilmesiyle “çanak içinde ikinci bir çanak yapısı” oluşturulabilmektedir. Parabol biçimli bu ikinci çanak yardımıyla, Dünya’nın dönüşüne karşın gökyüzünde teleskopun ekseninden 40 derece uzaktaki hedeflere bile doğrudan odaklanılabilmektedir. Yapının büyüklüğü nedeniyle çanağın kendisi hareket etmemektedir.[4]
Misyonu
Samanyolu Galaksisi'ndeki nötr hidrojen gazını yüksek bir çözünürlükte haritalaması ve bilinen pulsar sayısını yaklaşık 2 bin'den 6 bin'e çıkarması beklenmektedir. Kendi yıldızının çevresinde dönen Jüpiter benzeri dış gezegenlerin yaydığı radyo emisyonlarını tespit edebilmektedir. Hızlı radyo patlamaları olarak bilinen, dünya dışı zekalara ait olma potansiyeli taşıyan sinyalleri ayırt edebilmektedir. Aynı zamanda önceki versiyonlarına göre uzaydaki belli bölgelere odaklanabilmekte ve bu da rastgele hareketlerin keşfinden çok, önceden belirlenmiş alanlarda araştırma yapabilme kabiliyetini kazandırmaktadır.[5]
Teleskop, henüz test aşamasındayken 100'den fazla pulsar keşfetmiştir. Bunun yanı sıra "121102" olarak bilinen, "tekrar eden hızlı radyo patlaması (FRB)" kaynağından geldiği belirtilen yüzlerce patlama tespit etmiştir. Bu patlamaların çoğu, diğer teleskoplar tarafından algılanamayacak kadar zayıftır.[6]
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- Sarıgül, Tuba. "Dünyanın En Büyük Teleskobu Uzayı Dinlemeye Başladı". bilimgenc. tubitak. 12 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2020.
- "30 futbol sahası büyüklüğündeki Çin'in dev teleskobu resmen faaliyete geçti". BBC Türkçe. 11 Ocak 2020. 12 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2020.
- "Çin dünyanın en büyük radyo teleskobu FAST'i hizmete soktu". DW Türkçe. Deutsche Welle. 12 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2020.
- Gürdilek, Raşit (28 Eylül 2016). "En Büyük Radyo Teleskop". kurious. 12 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2020.
- Erik, Gregersen. "FAST". britannica. 12 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2020.
- Gibney, Elizabeth (24 Eylül 2020). "Gigantic Chinese telescope opens to astronomers worldwide". nature. doi:10.1038/d41586-019-02790-3. 24 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2020.