Bjeduğ lehçesi
Bjeduğ lehçesi (Adigece Бжъэдыгъубзэ) (Kabardeyce Бжьэдыгъубзэ), Rusya Federasyonuna bağlı Adigey Cumhuriyetinin Kuban Nehri boyunda ve Türkiye'de Çanakkale ilinin Biga ilçesinde yaşayan Bjeduğlar tarafından konuşulan bir Adigece lehçesidir.
Bjeduğca | |
---|---|
Ana dili olanlar | Rusya, Türkiye |
Dil ailesi | |
Yazı sistemi | Kiril Alfabesi |
Dil kodları | |
ISO 639-1 | - |
ISO 639-3 | – |
Sesbilim
Çemguy lehçesindeki [tsʷ] Bjeduğ, Şapsığ ve Abzeh diyalektlerinde [tɕʷ] (<чу>) sesine dönüşmüştür. Kabardeycede ise ise [v] (<в>) sesine dönüşmüştür.
Sözcük | Adigece | Kabardeyce | ||||
---|---|---|---|---|---|---|
Çemguy (Standart Adigece) | Bjeduğ, Şapsığ veAbzeh | |||||
IPA | Kiril | IPA | Kiril | IPA | Kiril | |
ayakkabı | t͡sʷaːqa | цуакъэ | t͡ɕʷaːqa | чуакъэ | vaːqa | вакъэ |
öküz | t͡sʷə | цу | t͡ɕʷə | чу | və | вы |
saban demiri | t͡sʷaːbza | цуабзэ | t͡ɕʷaːbza | чуабзэ | vaːbd͡za | вабзэ |
- Bjeduğ lehçesindeki [ʃsʷ] (<шъ>) diğer lehçelerde [s] (<с>) olmuştur:
Sözcük | Adigece | Kabardeyce | ||||
---|---|---|---|---|---|---|
Adigece | Bjeduğ | |||||
IPA | Kiril | IPA | Kiril | IPA | Kiril | |
ne | səd | сыд | ʃsʷəd | шъыд | sət | сыт |
nasıl | sədaw | сыдэу | ʃsʷədaw | шъыдэу | dawə | дауэ |
- Bjeduğ lehçesindeki [ʃsʷ] (<шъу>) diğer lehçelerde [ɕʷ] (<шъу>) olmuştur:
Sözcük | Adigece | Kabardeyce | ||||
---|---|---|---|---|---|---|
Çemguy (Standart Adigece) | Bjeduğ | |||||
IPA | Kiril | IPA | Kiril | IPA | Kiril | |
Ho şgeldiniz | ɕʷəqeblaːʁ | шъукъеблагъ | ʃsʷəqeblaːʁ | шъукъеблагъ | fəqeblaːʁa | фыкъеблагъэ |
Deri | ɕʷa | шъо | ʃsʷa | шъо | fa | фэ |
- Bjeduğ lehçesindeki [j] (<й>) diğer lehçelerde [ɕ] (<щ>) veya [ʑ] (<жь>) olmuştur:
Sözcük | Adigece | Kabardeyce | ||||
---|---|---|---|---|---|---|
Çemguy (Standart Adigece) | Bjeduğ veŞapsığ | |||||
IPA | Kiril | IPA | Kiril | IPA | Kiril | |
o | aɕ | ащ | аj | ай | ar | ар |
orada | daʑ | дэжь | daj | дэй | ʁʷnaʁʷw | гъунэгъуу |
kendi | jaʑ | ежь | jaj | ей | jaz | ез |
Dilbilgisel farklılıklar
Araç durumu
Bjeduğ lehçelesinden araç durumu için kullanılan sonek -мджэ (-md͡ʒa) or -джэ (-d͡ʒa)'dir. Fakat Abzah lehçesi ve Kabardeycede -мкӏэ (-mt͡ʃa) or -кӏэ (-t͡ʃa) olarak kullanılır. Şapsığ lehçesi ve bazı Kabardeyce lehçelerindeise -мгьэ (-mɡʲa) or -гьэ (-gʲa). (Örnek: Uzunyayla Kabardey lehçesi, Kahramanmaraş Kabardey diyalekti)
Anlamı | Şapsığ | Çoğu lehçede | Bjeduğ | |||
---|---|---|---|---|---|---|
Kiril | IPA | Kiril | IPA | Kiril | IPA | |
Çerkesçe ile (onu kullanarak) | адыгэбзэгьэ | aːdəɣabzagʲa | адыгэбзэкӀэ | aːdəɣabzat͡ʃa | адыгэбзэджэ | aːdəɣabzad͡ʒa |
kalem ile (onu kullanarak) | къэлэмымгьэ | qalaməmgʲa | къэлэмымкIэ | qalaməmt͡ʃa | къэлэмымджэ | qalaməmd͡ʒa |
Gelecek zaman soneki ~эщт (~aɕt)
Gelecek zaman eki ~эщт (~aɕt)'tir ve bazı durumlarda ~ыщт (~əɕt) olarak kullanılır. Bjeduğ ve Şağsığ lehçelerinde gelecek zaman soneki ~т (~t) olarak kullanılır.
Kelime | Batı Çerkesçesi | Doğu Çerkesçesi | ||||
---|---|---|---|---|---|---|
Çemguy (Standart Adigece) | Bjeduğ veŞapsığ | |||||
IPA | Kiril | IPA | Kiril | IPA | Kiril | |
gideceğim | səkʷaɕt | сыкIощт | səkʷat | сыкIот | səkʷʼanəwɕ | сыкIуэнущ |
gideceksin | wəkʷaɕt | укIощт | wəkʷat | укIот | wəkʷʼanəwɕ | укIуэнущ |
gidecek | makʷaɕt | мэкIощт | makʷat | мэкIот | makʷʼanəwɕ | мэкIуэнущ |
gideceğiz | tʷəkʷaɕt | тыкIощт | ʂʷəkʷat | тыкIот | dəkʷʼanəwɕ | дыкIуэнущ |
gideceksiniz | ʂʷəkʷaɕt | шъукIощт | ʂʷəkʷat | шъукIот | fəkʷʼanəwɕ | фыкIуэнущ |
gidecekler | maːkʷatəɕx | макIощтых | maːkʷatəx | макIотых | maːkʷʼanəwɕ | якIуэнущ |
Örnek metin
Adigece: Зэгорэм тыгъэжьымрэ тыгъэмрэ зынэкъокъугъэх анахь лъэшыр язэрымгъашIэу. А лъэхъан дэдэм тефэу зекIогорэ кIакIо техъуагъэу гъогум къэрыкIоу алъэгъугъ ыкIи рахъухьагъ тIумэ язэу гъогурыкIом икIакIо зыщэзгъэхэрыр анахь лъэшэу алъытэнэу. Ай дэй тыгъэжьым зэрыфэлъэкIэу къэпщэу къыригъэжьагъ. Ау ар нахь лъэшэу къепщы къэсми, гъогурыкIом кIакIом нахь зыкIоцIищахьытыгъэ. Ыужыпкъэм тыгъежьыр иморад ыужы икIыжьын фае хъугъэ.ЕтIуанэ тыгъэр къэпсыгъ, гъогурыкIор фабэ къэпагъ, ыкIи ай лъэпэтэу кIакIор зыщихыгъ. Аущтэу тыгъэжьым тыгъэр ей нахьыри нахьы зэрылъэшыр къэгурымэIомэ мэхъонэу хъугъэ.[1]
Ayrıca bakınız
- Hakuç lehçesi
- Kfar Kama Şapsığ lehçesi
- Şapsığ lehçesi
- Abzah lehçesi
- Besleney lehçesi
Dış bağlantılar
Kaynakça
- "Tamara Udzhuxu (Bzhedugh Dialect)". 6 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2015.