Eskiyapar, Alaca

Eskiyapar, Çorum ilinin Alaca ilçesine bağlı bir köydür.

Eskiyapar
Köy
Ülke Türkiye
İl Çorum
İlçe Alaca
Coğrafi bölge Karadeniz Bölgesi
Nüfus
 (2000)
 • Toplam 372
Zaman dilimi UTC+03.00 (UDAZD)
İl alan kodu 0364
Posta kodu 19600

Tarihçe

Eskiyapar'da çeşitli medeniyetlere ait arkeolojik kalıntılar bulunmaktadır. Eskiyapar Höyüğü'nden 19. yüz yılın ilk yarısında ilk bahsedenlerden biri W.J.Hamilton'dur. Köy, bir höyüğün üzerine inşa edilmiştir.[1] 20. yy'ın başında yapılan ilk kazılarda Bir aslan rölyefi, Bizans mezar taşları, dini yapı kalıntıları ve Roma döneminden kalma yol işaret taşları bulunmuştur.[1] 1968-83 yılları arasında Raci Temizer tarafından ilk dönem kazıları yürütülmüştür. Daha sonra 1991-92 yıllarında Çorum arkeoloji müzesi höyükte ikinci dönem kazılarını sürdürmüştür.

M.Ö. 2 binyılda surlarla çevrilmiş olan bu kent, Boğazköy'ün 25 km kuzey doğusunda, Alaca Höyük'ün 20 km güneydoğusunda yer almaktadır. Kent, Erken Tunç Çağı'ndan günümüze kesintisiz kadar yerleşim görmüştür. M.Ö. 3. bin yıla ait iki definede çeşitli takılar bulunmuştur[2]

Eskiyapar'ın Hitit kenti Ankuwa olduğu iddia edilmiştir.[3] Başka bir görüşe göre ise Eskiyapar Hitit şehri Tawiniya'dır.[4] Ayrıca Hatti'den de bilinen Tahurpa olduğuna ilişkin görüşler ve çalışmalar mevcuttur. 2011 yılında bulunan Hitit tableti, sıralanan bu görüşlerin iki isme düşürülmesini sağlayacaktır Tunç çağı kazılarının yapıldığı yerde Hüseyin Dede adlı bir şahsın bir türbesi bulunmuştur. Kazıların devam edilebilmesi için türbe biraz öteye kaydırılmış, bu arada onun inşasında kullanılan tahtanın 1781 yılına ait olduğu tespit edilmiştir. Hüseyin Dede'nin kim olduğu bilinmemektedir.[5]

2010 yılında Ankara Üniversitesi ve Kültür ve Turizm Bakanlığı adına Eskiyapar'da arkeolojik kazılar başlatılmıştır. Yeni dönem kazılar Doç.Dr.Tunç Sipahi tarafından yürütülmektedir. 2010 kazılarında höyüğün kuzeyinde bir kazı alanı oluşturulmuş, tarla seviyesine doğru gerçekleştirilen basamak açmalarda 6 mimari seviye tespit edilmiş, 2011 ve 2012 kazılarında ise seviye sayısı 7'ye çıkarılmıştır. Bu mimari seviyelerin yukarıdan aşağı doğru Frig, Hitit İmparatorluk, Orta Hitit, Eski Hitit ve Hatti dönemlerine ait olduğu anlaşılmıştır. Eski Hitit dönemi üç mimari safha içinde belirlenmiştir. Ayrıca kuzey açmasının en güneyinde yaklaşık 960 m. kot değerinde yer alan bir köy evinin taş temelleri "0" seviye olarak tanımlanmış, böylece höyüğün kuzey kesimindeki günümüze değin devam eden kültürel tabakalaşım sergilenmeye çalışılmıştır. 2010 buluntularının tamamı Hitit çağına aittir: Bunların arasında kabartmalı kap parçası, damga mühür, ağırşak gibi eserler ve tam kaplar mevcuttur. 2011 yılı kazılarında 2. seviyede bir Orta Hitit yapısının kuzeydoğu uzantıları ortaya çıkarılmıştır. Bu yapının yer aldığı seviyede bir Hitit tableti kazılar sırasında bulunmuştur. Tabletteki çivi yazılı Hititçe metinde iki kent adı, bir bölge adı ve bir şahıs adı mevcuttur. Tunç Sipahi 'ye göre tablet üzerinde devam eden çalışmalar, Eskiyapar'ın eski isminin belirlenmesi yönünde katkı sağlayacaktır. Yine aynı seviyede 2011 yılında bulunan bronz Hitit hançeri benzersizdir. Ayrıca 2011 yılında hiyeroglifli mühürler ve metal eserler bulunmuştur. 2011 yılı kazısında bulunan tablet daha önce kazıların başladığı 1968 yılından beri ilk kez ortaya ortaya çıkan yazılı belgedir. Olasılıkla tabletin bulunduğu seviyenin altında bir tablet arşivi mevcuttur. 2012 yılında kazılara bu kesimde devam edilmektedir. Öncelikle, tabletin bulunduğu çevredeki taş döşemeli yapı doğu yönünde genişletilmektedir.

Kazı

2010 yılında Bakanlar Kurulu’nun 30.06.2010 gün ve 2010/683 sayılı sayılı kararı ve Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nün izinleriyle yeniden başlayan “üçüncü dönem” kazıları, Ankara Üniversitesi, D.T.C.Fakültesi, Arkeoloji Bölümü öğretim üyesi Doç.Dr.Tunç Sipahi başkanlığındaki bir ekiple yürütülmektedir.Höyükte KD,GD,GB ve KB olarak tanımlanan dört sektörde kazılara aşamalı olarak devam edilmesi planlanmıştır. 2010 ve 2011 kazıları KD sektöründe sürdürülmüştür. 2012 kazısına da aynı alanda devam edilecektir. Ayrıca 2012 yılında Kuzey-Güney ve Doğu-Batı ana akslarının kesiştiği noktaya doğru olan alanda geniş bir açma gerçekleştirilecektir. Kuzeyden başladığımız 10 m. genişliğindeki sondaj açmasının güneye doğru uzunluğu 75 metreye ulaşmıştır. 2012 yılından itibaren Eskiyapar kazısı sonuçlarınn özetleri yıllara göre verilecektir. (Alıntıdır.) (http://www.eskiyapar.org/)

Coğrafya

Çorum iline 56 km, Alaca ilçesine 5 km uzaklıktadır.

Nüfus
Yıllara göre köy nüfus verileri
2007
2000 372
1997 299

Kaynakça
  1. Studia Pontica I Published by H. Lamertin, 1903 sf. 21
  2. Historical Dictionary of the Hittites, by Charles Allen Burney, Published by Scarecrow Press, 2004 sf 83.
  3. Maciej Popko, Zippalanda and Ankuwa once more. Journal of the American Oriental Society 120/3, 2000, 445-448. Journal of the American Oriental Society 120 / 3, 2000, 445-448.
  4. Panthéons locaux de l'Asie Mineure pré-chrétienne: (Institut Catholique de Paris, 26-27 mai 2000) By René Lebrun, Paris Colloque International Panthéons Locaux de l'Asie Mineure Pré-Chrétienne <2000 Published by Peeters Publishers, 2002 sf 186
  5. A Historical Archaeology of the Ottoman Empire: Breaking New Groundkara By Uzi Baram, Lynda Carroll Published by Springer, 2000. sf 106.

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Eskiyapar, Alaca ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.