Fatma Seher Erden

Fatma Seher Erden (1888, Erzurum - 2 Temmuz 1955, İstanbul) ya da soyadı kanunundan önceki takma adıyla Kara Fatma, Kurtuluş Savaşı kahramanı kadın asker.

Böcek türü için Karafatma sayfasına bakınız.
Fatma Seher Erden
Fatma Seher Erden
Takma adı "Kara Fatma"
Doğum 1888
Erzurum, Osmanlı Devleti
Ölüm 2 Temmuz 1955 (67 yaşında)
İstanbul, Türkiye
Bağlılığı  Osmanlı (1912-1919)
 Türkiye (1919-1923)
Hizmet yılları 1919-1922
Rütbesi Milis Üsteğmen
Savaşları/Çatışmaları Balkan Savaşları
I. Dünya Savaşı
Türk Kurtuluş Savaşı
Madalyaları

I. Dünya Savaşı'ndan sonra ülkede işgallerin başlaması üzerine önceleri yakın aile çevresi, akrabaları, köylüleri ile küçük savunma çeteleri kurdu; daha sonra çetesiyle düzenli orduya katıldı.[1] İstiklal Savaşı'nda üç sene hizmet etti ve 300 kişilik bir müfrezeyi yönetti. Yaya ve atlı olarak silah ve cephane yükleri ile cepheden cepheye gitti. I., II. İnönü Muharebesi, Sakarya Meydan Muharebesi ile Dumlupınar Meydan Muharebesi’nde çarpıştı. İstiklâl Madalyası sahibidir.

Yaşamı
Kara Fatma ve grubu

1888’de doğdu. Kayıtlarla doğrulanmamış olmakla birlikte doğum yerinin Erzurum olduğu düşünülür.[1] Erzurum'un Ergemansur köyünden (bugünkü Çayköy) İbrahim Yahya'nın kızıdır. Nüfus kayıtlarında adı "Mahi" olarak geçer ancak kendisi ve çevresi "Fatma" adını kullanmıştır.[1]

Derviş lakaplı subay Ahmet Bey ile evlendi. Edirne'de görev yapan eşi ile Balkan Savaşı’nda yer aldı. I. Dünya Savaşı’nda eşi Kafkas Cephesi’ne giderken Edirne'de kaldı. Kendi ailesinden 10'a yakın kadını örgütleyerek Edirne'de çarpıştı. Eşi Binbaşı Ahmet Bey’in Sarıkamış’ta can verdiği haberini aldıktan sonra eşinin memleketi Van'a gitti. Erzurum Kongresi sırasında kardeşi Mehmet Çavuş'la birlikte teşkilat için 100-150 kişi topladı.

Trabzon'da yayımlanan İstikbal gazetesinde 1922'de anlattıklarına göre Sivas Kongresi devam ederken Mustafa Kemal’le bizzat görüşebilmek için Sivas’a gitti. Kendisine Kara lakabını, gözü karalığından ötürü bizzat Mustafa Kemal bu görüşme sırasında verdi.[2] Milis Müfreze Komutanı olarak onbaşı rütbesiyle Batı cephesinde görevlendirildi ve aldığı talimat üzerine İstanbul'a giderek Topkapılı Pir Mehmet ve Laz Tahsin ile birlikte on beş kişilik bir çete kurdu. Birlikte İzmit'e giderek çeteyi genişlettiler. Van'dan gelen kardeşi de 150 kişilik çetesiyle kendilerine katıldı. Zamanla emrinde 700 erkek, 43 kadından oluşan bir birlik doğdu. Bu birlik ile Rum ve Ermeni çeteleri ve eşkiyalarla savaştı. İzmit'in düşmanlardan kurtarıldığı 28 Haziran 1921'e kadar İzmit'te kaldı.

İzmit çephesinden sonra İznik cephesinde görev aldı. 300 kişiyi aşkın birliği ile I., II. İnönü Muharebesi, Sakarya Meydan Muharebesi ile Dumlupınar Meydan Muharebesi’nde çarpıştı. Teğmen rütbesini Sakarya Savaşı sonrasında aldı. Hatıralarında aktardığına göre Ankara'da Rusya Sefaretinin düzenlediği 1 Mayıs 1922'deki Bahar Bayramı kutlamalarına davet edilmiş olan Kara Fatma, Semyon Aralov'un bulunduğu bu kutlamada düzenlenen silah atma yarışmasında birinci gelmiş ve davetlilerden Mustafa Kemal Paşa kendisine hem gümüş bir sigara tabakası hediye etmiş hem de rütbesini teğmenliğe (mülazim-i evvel) yükseltmiştir.[1] Kara Fatma, yurt dışı basının da ilgisini çekmiş; teğmenliğe yükselmesi "Orduda Savaşan Türk Kadını Teğmenliğe Yükseldi" (Fighting Turkish Woman made Lieutenant in Army) başlığıyla New York Times gazetesine haber olmuştur.[3]

Büyük Taarruz’un ilk günlerinde General Trikupis’in birliğine esir düştüyse de, kaçarak yeniden müfrezesinin başına geçti; Büyük Taaruz'un zaferle sonuçlanmasının ardından müfrezesiyle Bursa'ya geçerek Bursa’nın Yunan işgalinden kurtuluşunda rol oynadı. Mondros Mütarekesi'nden sonra Erzurum'a döndü.

Savaştan sonra

Fatma Seher Hanım, onbaşılık rütbesiyle başladığı askerlikten üsteğmen rütbesi ile emekli oldu. Emekli maaşını Kızılay’a bağışladı. İzmir İktisat Kongresi'nde İzmir delegelerinden birisi olarak yer aldı.[4]

Kendisi ile birlikte savaşa katılan ve bir çatışmada elini kaybeden ve aklî dengesi bozulan yeğeni küçük Fatma ile onun çocuklarını sahiplendi. İstanbul’da yaşamakta iken tanınmış gazeteci Mekki Sait Esen kendisini buldu. Sait Esen’in kendisiyle yaptığı röportaj, 1933 yılında Yedi Gün dergisinde yayımlandı.

1944 yılında anılarını yayımladı. Geçim sıkıntısı çeken Fatma Seher Hanım, geçimini sağlamak için anılarını yayımladığını "Muhterem Vatandaşlarım" başlıklı paragraf ile açıkladı.[1] Aynı yıl, kendisine maaş bağlanarak yardım edilmesi için Baş Vekalet'e bir dilekçe ile başvurduysa da yanıt alamadı.[2] 1950'de Kadın Gazetesi'ne ihtiyaç içinde olduğu haberinin yayımlanması üzerine yardım listeleri açıldığı, zamanın İstanbul Belediye Başkanı Lütfi Kırdar'ın girişimi ile defterdarlıkta bir iş verildiği ve Belediye bütçesinden düzenli yardım yapıldığı, 1946 Ankara gazetelerinden öğrenilmektedir.

1954 yılı başlarında ise yaşı ilerlediği için çalışamayan ve bakacak kimsesi bulunmayan Kara Fatma, zor durumdaydı. Kendisi ile karşılaştığında fakirlik ve çaresizliğini gören Kars mebusu Tezer Taşkıran ve Rize mebusu Yusuf İzzet Akçal’ın 1954 yılında verdikleri önerge ile TBMM, Kara Fatma için 170 lira aylık tahsis etti.

Geçirdiği hastalık üzerine 21 Haziran 1955'te Darülaceze’nin hastane bölümüne yatırılan Fatma Seher Hanım, 11 gün sonra kalp yetmezliği nedeniyle 2 Temmuz 1955’te Darülaceze’de 67 yaşında vefat etti ve Kasımpaşa’daki Kulaksız Mezarlığına defnedildi.

Popüler kültür

Kanal D’de yayınlanan Vatanım Sensin isimli dizide Demet Evgar canlandırmaktadır.

Kaynakça
  1. Bektaş, İlknur (Eylül 2013). Kara Fatma. İstanbul: Timaş Yayınları. ISBN 978-605-08-1188-9.
  2. Aktaş, Akın. "Sosyal Yardımlar Bağlamında "Nene Hatun-Kara Fatma" Analizi". Tarih ve Günce dergisi, Sayı 6, 30 Ocak 2020. 9 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2020.
  3. Fighting Turkish Woman Made Lieutenant in Army, New York Times Arşiv, 23 Nisan 1922
  4. Tunçkol, Mehmet. "Kara Fatma Mudurnu'da" (PDF). Mudurnulular Derneği, Sayı 3. 9 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2020.

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.