Gündoğmuş, Şabanözü
Gündoğmuş, Çankırı ilinin Şabanözü ilçesine bağlı bir köydür.
| Gündoğmuş | |
|---|---|
| |
| Ülke |
 |
| İl | Çankırı |
| İlçe | Şabanözü |
| Coğrafi bölge | İç Anadolu Bölgesi |
| Nüfus (2000) | |
| • Toplam | 425 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (UDAZD) |
| İl alan kodu | 0376 |
| Posta kodu | 18650 |
Tarihçe
köyün ne zaman kimler tarafından kurulduğu belli olmamakla birlikte bölgenin tarihi incelendiğinde köy hakkında net olmamakla birlikte bazı bilgilere ulaşılmaktadır.
köyle ilgili tarih öncesi devirlere ait bilgi bulunmamaktadır.
ilk bilgilere Bizans döneminde rastlamaktayız. Bizans döneminde; köyün ve çevre köylerin bulunduğu bölgenin iskan edildiği bu bölgede yaşayan halkın tahıl vb. şeyleri saklamak için kullandıkları küplerin bulunmasıyla anlaşılmaktadır. Ancak Türkler Anadolu’ya gelmeden önce Bizans İmparatorluğu Trakya da çıkan iç karışıklıklar ve Sırp ve Bulgar saldırılarına karşı koymak için Anadolu’nun çeşitli yerlerinden birçok köyü bu bölgeye zorunlu iskana tabii tutuş ve Anadolu da nüfus azalmıştır.Bu durum Türklerin Anadolu’yu fethinin hızlandıran önemli bir gelişmedir. Köy Türkçe bir isimle kurulması köyün bulunduğu bölgenin boşaltılmış olması ihtimalini güçlendirmektedir.
Anadolu’nun fethi sırasında köy ve çevresi Türklerin eline 1071’den sonra ya Kalecik ve çevresini feth eden Süleyman Şah tarafından ya da Danişmentli Emir Karatekin Komutasındaki bir ordu tarafından feth edilmiş olduğu sanılmaktadır. Bununla birlikte Emir Karatekin’in fethetme ihtimali daha kuvvetlidir.Çünkü köy ve çevresi Danişmentlilerin Bizans imparatorluğuna karşı kurduğu Kuzey Uc Eyaleti içerisinde yer almaktadır.
Türklerin Anadolu’yu yurt edinmelerini hızlandıran önemli bir olay da Moğol imparatoru Cengiz Hanın Batı seferleridir. Moğol saldırılarından kaçan birçok Oğuz Boyu Anadolu’ya gelmişler ve yerleşmişlerdir.köyün bulunduğu bölgeye de Oğuz boylarından Kınık, Kayı, Bayat ve Bayındır Boyları yerleşmişlerdir. Köyün kurucuları İnallı aşiretidir.
Anadolu Selçuklu hükümdarı I. İzzeddin Keykavus, Sinop’u ele geçirdikten sonra kuzeyden güneye uzanan kervan yolunu faaliyete geçirmiştir. Bu kervan yolu köyün yakınlarından geçer.
I.İzzeddin Keykavus ticareti canlandırmak ve taşınan malların güvenliğini sağlamak için sigorta sistemini getirmişti. Güvenliği sağlanmış Kervan sahipleri, bazen ana yollarında saparak gecelemek ya da bazı ihtiyaçlarını gidermek için köylere uğrarlardı. Köyün adının verilmesini anlatan tarihi söylenti bu gelişmenin bir sonucu olabilir;
Köy, halkının anlattıklarına göre;köye gelen bir kervan gecelemek için bu gün Karabaş olarak bilinen pınarın başına konaklamış ve geceyi burada geçirmişlerdir, yorgunluktan uyuyakaldıkları için güneş doğduktan sonra uyanmışlar ve kervan sahiplerinden biri! ‘’Gün-doğmuş’’ demiş bu olaydan sonra bu mevkiinin adı Gündoğmuş olarak kalmış ve gelip buraya yerleşenler bu adla bilir olmuşlar burayı.
Köy ve çevresi I.Murat Döneminde Osmanlı topraklarına katılsa da Yıldırım’ın Timur’la yaptığı savaşı kaybetmesi sonrası Candaroğulları Beyliği’nin eline geçmiştir, Fatih Sultan Mehmet'in 1461 yılında Candaroğulları Beyliği'ne son vermesi üzerine köyün bulunduğu bölge tamamen yeniden Osmanlıların eline geçmiştir.
Köyün tarihi hakkında herkesin kolayca ulaşacağı ilk belge Genç Larousse Ansiklopedisi’nin üçüncü cildinde yer alan ve 1530 tarihini gösteren bu haritadır.
köy,Cumhuriyetin ilanından 1944'te kadar Kaleciğe bağlı iken 1944 yılında Şabanözü’nün ilçe merkezi olmasıyla buraya bağlanmıştır.
Kültür
İç Anadolu insanlarının genel olarak barındırdığı Anadolu insanı kültürü tipik bir Anadolu köyu olmasına neden olmuştur. Genel olarak bakıldığında en önemli kültürel etkinlik dügün veya bayramlarda görülen ve köy halkının şehirlere taşınanlarla bir araya geldiği zamanlarda meydana gelen etkinliklerdir. Son yıllarda ise köy derneğinin organize ettiği Keşkek Festivali veya Yaren günü gibi çalışmalar kültürel dayanışma ve kaynaşmaya ivme kazandırmıştır. Köyün Ankara da Gündoğmuşlular Kültür ve Yardımlaşma Derneği ismiyle bir derneği vardır. Kültürel değerlerlel ilgili çalışmalar derlendikten sonra ayrıntılı olarak sayfaya aktarılacaktır...
Coğrafya
Çankırı iline 51 km, Şabanözü ilçesine 11 km uzaklıktadır.Çubuk ilçesire 35 km mesafededir. Gündoğmuş köyünün doğusunda Ankara Kalecik ilçesine bağlı Kınık köyü ile Şabanözü ilçesine bağlı Mart köyü vardır. Güneyde ise yine Kalecik ilçesine bağlı Şemsettin köyü ve güneybatıda Karahacı köyü bulunur. Batıda ise Özbek köyü ile komşu olup kuzey komşusu ise Ödek köyüdür. Köyün güneyinde yaklaşık 5 km. mesafede Sırıklı isimli bir mahallesi bulunur. Gündoğmuş köyü genel olarak engebeli bir arazi üzerinde kuruludur. Köyün en verimli arazisi yazı olarak bilinen güney tarafında Sırıklı mahallesine kadar uzanan arazidir. Ayrıca köyün sınırını oluşturan Terme çayından yararlanılarak kısıtlıda olsa bir arazi sulak olarak kullanılmaktadır. Gündoğmuş köyü orman yönünden çok fakir bir durumdadır. Ancak yeni yapılan çalışmalarla bazı tepelere cam fidanları dikilerek bu yönde çalışmalar başlatılmış fakat yeterli görülmemektedir.
Nüfus
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2007 | 275 |
| 2000 | 425 |
| 1997 | 667 |