Çankırı (il)

Çankırı, Türkiye'nin İç Anadolu Bölgesinde bulunan bir ildir. Kuzey ilçeleri Karadeniz Bölgesi'nde kalan il, kuzeyde Karabük ve Kastamonu, doğuda Çorum, güneydoğuda Kırıkkale, güneyde Ankara ve batıda Bolu illeriyle çevrilidir.

Çankırı
İl
İlin Türkiye'deki konumu
Ülke	Türkiye
Coğrafi bölge	İç Anadolu, Karadeniz Bölgesi
İdare
• Vali	Abdullah Ayaz[1]
Yüzölçümü
• Toplam	7,388 km² (2.852 mil²)
Rakım	730 m (2.390 ft)
Nüfus
• Toplam	183.550
• Kır	57.589
• Şehir	125.961
Zaman dilimi	UTC+03.00 (UDAZD)
İl alan kodu	376
İl plaka kodu	18
Resmî site Çankırı Valiliği Çankırı Belediyesi

İl Nüfusu: 195.789'dir.[2] Bu nüfusun %74'ü şehirlerde yaşamaktadır (2016)[3]. İlin yüzölçümü 7.542 km²'dir.[4] İlde km²'ye 24 kişi düşmektedir. (Bu sayı merkez ilçede 64'dür.) İlde yıllık nüfus artış oranı % 1,62 olmuştur. İl merkezinin denizden yüksekliği: 730 m.'dir.

2016 yılında TÜİK verilerine göre merkez ilçeyle beraber 12 İlçe, 15 belediye, bu belediyelerde 90 mahalle ve ayrıca 376 köyü vardır.[3]

Yönetim

İllerde protokolde ilk sırada yer alan Vali, merkezi yönetimi temsil eder ve Cumhurbaşkanı tarafından atanır. Büyükşehir dışındaki illerde yerel yönetim, şehirler düzeyindedir. Belediye Başkanı, belediye sınırları içinde kalan seçmenin oy çokluğu ile seçilir. Ayni seçmen İlçe Belediye Meclisi için de oy kullanarak ilçelerin belediye meclislerini oluşturur. İldeki bütün seçmenler ayrıca il genel meclisi için de oy kullanarak, İl Genel Meclisinin oluşumunu sağlarlar.

İl genel meclisi ve belediye meclisi üyelikleri için yapılan seçimlerde, onda birlik baraj uygulamalı nispi temsil sistemi, belediye başkanlığı seçiminde ise çoğunluk sistemi uygulanır İl genel meclisi ve belediye meclisi üye sayıları ilçe nüfusuna göre, kontenjandan kalan sayıların partilere dağılımı ise D'Hondt Sistemine göre belirlenir (Kanun:2972-Madde:23)

İl Genel Meclisi, İl Özel İdaresinin karar organıdır, başkanını üyeleri arasından gizli oyla seçer. Ayrıca, İl Genel Meclisi kendi içinden gizli oyla bir yıl görev yapacak 5 kişilik İl Encümenini seçer.[5][6]

Merkezi yönetim, Vali ve İl Müdürlerinden oluşur. İl Özel İdaresi (İl Genel Meclisi ve İl Encümeni) seçilmişlerden oluşur, ancak Vali başkanlığında görev yapar. Yerel yönetim ise belediye başkanları ve belediye meclislerinden oluşur.

Çankırı Valisi, Abdullah Ayaz'dır. 10 Haziran 2020 Valiler kararnamesi ile İçişleri B. Göç İdaresi Genel Müdürü iken atanmıştır.[7]

Çankırı Belediye Başkanı, İsmail Hakkı Esen (MHP), 31 Mart 2019 seçimlerinde %46,99 oy oranıyla seçilmiştir.[8]

2019 Türkiye yerel seçimleri sonuçlarına göre Çankırı İl Genel Meclisi üye sayısı, 18 AK PARTİ, 8 MHP ve 1 BĞZ olmak üzere 27’dir. Çankırı Belediye meclisi ise 15 MHP ve 10 AK PARTİ olmak üzere 25 üyeden oluşur.[9]

2018 Genel seçimleri sonucu, Çankırı'yı temsilen TBMM'de AKP'den 2 milletvekili (Muhammet Emin Akbaşoğlu, Salim Çivitcioğlu) seçilmiştir.[10]

Nüfus

Güncel Nüfus Değerleri (TÜİK 4 Şubat 2020 verileri[11])

Çankırı ili nüfusu:195.789'dur. Bu nüfusun %72,82'ü şehirlerde yaşamaktadır (2019 sonu). İlin yüzölçümü 7.542 km²'dir. İlde  km²'ye 26 kişi düşmektedir. (Bu sayı merkez ilçede 161’dir.)

İlde yıllık nüfus % 9,51 oranında azalmıştır.(Geçen yıl %16,28 artmıştı) Nüfus artış oranı en yüksek ve en düşük ilçeler: Merkez ilçe (% 1,93), Orta (-% 41,40-geçen yıl artış %88,69)

04 Şubat 2020 TÜİK verilerine göre merkez ilçeyle beraber 12 İlçe, 15 belediye, bu belediyelerde 96 mahalle ve ayrıca 371 köy vardır.

2019 yılı sonunda Çankırı ili ve ilçelerinin yerleşim yeri ve nüfusla ilgili sayısal bilgileri[12]
İlçe	Nüfus 2018	Nüfus 2019	Nüfus Artışı %	Belediye Sayısı	Mahalle Sayısı	Köy Sayısı	Köy Nüfusu	Şehir nüfusu	Şehirde oturan %	Alanı  km^2[13]	km^2'ye düşen kişi
Atkaracalar	7.213	5.534	-23,28	2	11	8	661	4.873	88,06	234	24
Bayramören	4.258	2.924	-31,33	1	3	27	2.335	589	20,14	310	9
Çerkeş	18.694	16.792	-10,17	2	14	49	4.891	11.901	70,87	1.440	12
Eldivan	7.588	6.460	-14,87	1	6	16	2.976	3.484	53,93	947	7
Ilgaz	14.891	14.098	-5,33	1	9	75	6.397	7.701	54,62	350	40
Kızılırmak	8.220	7.304	-11,14	1	3	26	5.143	2.161	29,59	845	9
Korgun	5.666	4.626	-18,36	1	4	12	2.325	2.301	49,74	514	9
Kurşunlu	10.307	8.466	-17,86	1	11	27	3.500	4.966	58,66	378	22
Merkez ilçe	96.025	97.882	1,93	1	14	50	10.134	87.748	89,65	609	161
Orta	20.439	11.978	-41,40	2	8	25	5.726	6.252	52,20	706	17
Şabanözü	14.080	11.869	-15,70	1	7	18	3.226	8.643	72,82	467	25
Yapraklı	8.981	7.856	-12,53	1	6	38	5.893	1.963	24,99	741	11
ÇANKIRI	216.362	195.789	-9,51	15	96	371	53.207	142.582	72,82	7.542	26

İlin yıllara göre nüfusları

Çankırı il nüfus bilgileri
Yıl	Toplam nüfus	Sıra	Değişim	Şehir - Kır
1965[14]	250.706	55		%17     43.731 206.975     %83
1970[15]	261.367	55	%4	%21     53.747 207.620     %79
1975[16]	265.468	60	%2	%24     62.444 203.024     %76
1980[17]	258.436	61	-%3	%27     69.325 189.111     %73
1985[18]	263.964	63	%2	%32     84.494 179.470     %68
1990[19]	279.129	60	%6	%41     113.855 165.274     %59
2000[20]	270.355	63	-%3	%52     141.186 129.169     %48
2007[21]	174.012	75	-%36	%61     106.087 67.925     %39
2008[22]	176.093	75	%1	%61     106.949 69.144     %39
2009[23]	185.019	74	%5	%61     111.944 73.075     %40
2010[24]	179.067	75	-%3	%62     110.222 68.845     %38
2011[25]	177.211	75	-%1	%64     113.191 64.020     %36
2012[26]	184.406	75	%4	%63     115.415 68.991     %37
2013[27]	190.909	73	%4	%63     119.476 71.433     %37
2014[28]	183.550	75	-%4	%69     125.961 57.589     %31
2015[29]	180.945	75	-%1	%70     126.058 54.887     %30

Kültür

• Çankırı'daki kütüphaneler
• Yarenler
• Orta oyunları
• Tuz Mağarası
• Taş Mescit

Konum

Konum Bilgileri
İlçe	Kuruluş Yılı[30]	Alanı km²[3]	Rakım mt.	Merkeze Uzaklık km[31]	Ulaşan Yollar[31]
Atkaracalar	1987	234	1.247	68	E E80 / -14
Bayramören	1990	310	868	77	E E80 / -14=>18-77=>18-82
Çankırı Merkez		1.440	730		-04, 18-01, 18-52
Çerkeş	Cumh.önce	947	1.132	85	E E80 / -14, 18-78
Eldivan	1960	350	945	19	-04=>18-52
Ilgaz	Cumh.önce	845	929	53	E E80 / -14, -03
Kızılırmak	1987	514	555	54	-01=>18-25, 18-26
Korgun	1990	378	925	21	-04, 18-75
Kurşunlu	1944	609	1.137	52	E E80 / -14, 18-75, 18-77
Orta	1959	706	1.257	67	E E80 / -14=>18-51
Şabanözü	1944	467	1.030	41	Eldivan=>18-52, Orta=>18-51
Yapraklı	1958	741	1.200	30	Çankırı=>18-01
ÇANKIRI	Cumh.önce	7.542

Spor

2018-2019 Sezonu sonunda, Çankırı’nın liglerdeki tek takımı 1074 Çankırıspor, futbol Bölgesel Amatör Lig (BAL)'da grubunda 7.olmuştur.

Bu takım, Ziraat Türkiye Kupası'nın ilk turunda elenmiştir.

Önemli spor tesisleri: Çankırı Atatürk Stadyumu (4.410), Orhan Saka Spor Salonu (2.500), Merkez Kapalı Yüzme Havuzu-y.olimpik (250) ve Ilgaz Kayak Merkezidir.

Kaynakça

1. "Valiler Kararnamesi yayınlandı: 41 ilin valisi değişti". NTV. 10 Haziran 2020. 10 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2020.
2. "yerelnet.org.tr, Çankırı Nüfusu, Erişim:8 Mart 2020". 8 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2020.
5. "Arşivlenmiş kopya". 5 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2020.
6. "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 18 Haziran 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2020.
7. "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 10 Haziran 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2020.
8. "Arşivlenmiş kopya". 14 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2020.
9. "Arşivlenmiş kopya". 1 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2020.
10. "Arşivlenmiş kopya". 2 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2020.
11. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr 25 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. TUİK 4 Şubat 2020 verileri
12. "Arşivlenmiş kopya". 25 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
13. "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 16 Nisan 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
14. "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
15. "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
16. "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
17. "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
18. "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
19. "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
20. "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
21. "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
22. "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
23. "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
24. "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
25. "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
26. "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
27. "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
28. "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
29. "2015 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
30. İçişleri Bakanlığı- İller İdaresi Genel Müdürlüğü
31. Karayolları Genel Müdürlüğü

Dış bağlantılar

• Çankırı Valiliği 26 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Çankırı Belediyesi 8 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.