Germir
Germir (Ermenice: կարմիր; Modern Yunanca: Καρμιριά ve Γκέρμερ) ya da 1960-2000 yılları arasındaki adıyla Konaklar, Kayseri'nin Melikgazi ilçesinde bulunan, bir köy niteliğindeki yerleşim yeri iken mahalle statüsüne dönüştürülmüş tarihi bir semttir. Şehir merkezine 5 km uzaklıktadır.
| Germir | |
|---|---|
| |
  Germir Germir'in Kayseri'deki konumu | |
| Ülke |
 Türkiye |
| İl | Kayseri |
| İlçe | Melikgazi |
| Coğrafi bölge | İç Anadolu Bölgesi |
| Rakım | 1.090 m (3.570 ft) |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (UDAZD) |
| İl alan kodu | 0352 |
|
Resmî site | |
Tarihçe
İlk araştırmalar sonucunda Germir'in 18. yüzyılda kurulduğu düşünülmekteydi ancak daha sonra bu yerleşim yerinin 12.-13. yüzyılda kurulduğu ortaya çıkmıştır. Bu eski tarihlerden 20. yüzyılın ilk çeyreğine kadar, daha çok Hristiyanlardan oluşan, üç kültürün bir arada dostça yaşayışlarına tanıklık etmiş bir yerleşim yeridir. Bunlar Ortodoks Rumlar, Apostolik ve Ortodoks Ermeniler ve Müslüman Türkler'dir. 1915 Ermeni Tehciri ve 1923 Türkiye-Yunanistan nüfus mübadelesi Türk Kurtuluş Savaşı'ndan sonra bu bölgede sadece Türkler kalmışlardır. Ayrıca Hristiyanlar'ın göçünden sonra bir dönem de muhacirlere ev sahipliği yapmıştır. Eski Germir'in Müslüman bölgesi dışında iki adet Rum bölgesi vardı. Bu bölgelerden birinin adı Agioi Theodoroi (Άγιοι Θεόδωροι), diğerinin adı ise, Meryem'nın unvanlarından biri olan ve "En Kutsal" anlamına gelen, Panagia (Παναγία)'dır.
3 tarihi kilise (biri Ermenilere bir kısmı da 1923 Türkiye-Yunanistan nüfus mübadelesi sebebiyle göç eden Türkofon Rumlara ait olan), günümüzde ya renkli freskleriyle harabe bir şekilde bulunmakta ya da yerli halk tarafından ev şeklinde kullanılmaktadır. Harabe olan kiliseler, iç ve dış olarak fiziksel hasar görmüştür. Bu kiliselerden Ermenilere ait olanının adı Surp Stephanos Ermeni Apostolik Kilisesi (Ermenice'de Surp, "Hazreti" yani "Sayın" demektir. Yunanca'dan gelen Stephan(-os/-oğlu) özel adı ise "Onur, Taç, Çelenk" anlamlarına gelmektedir. Ermeni Apostolik Kilisesi; Ermeni Lusavoriçagan Kilisesi ve Ermeni Ortodoks Kilisesi olarak da adlandırılır.) idi. Kiliselerden Yunanlara ait olanlar ise, adını bulunduğu yere de vermiş olan, Agioi Theodoroi (tr: Aziz Teodor/Tanrı'nın Hediyesi) ve Panagia (tr: En Kutsal/Hristiyanlara göre Meryem Ana sıfatı) kiliseleridir. Germir'deki bu üç kilisenin tapusu 1940'larda şahıslara verilerek mabetler, özel mülke tevdi edilmiş. Tarihi eserler arasında altı adet cami de bulunmaktadır. Yine 1900'lü yıllarda bir köy olan Germir'de 4 okul, 4 eczane, 25 Hristiyan doktor, 35 dükkân bulunmaktaydı. 1892 yılına ait Rum kayıtlarına göre ise mahallede bulunan dört okulda, 5 öğretmen ve 242 öğrenci bulunuyordu. Ermeni kayıtlarına göre ise 1823'te 115 öğrencinin bulunduğu bir Ermeni okulu mevcuttu. 20. yüzyılın başında da önce Ermeniler sonra Rumlar tarafından terk edilen mahallenin içinde 2000 kitap barındıran büyük bir kütüphane mevcuttu. Ayrıca Germir, geçmişte Orta Anadolu'nun en önemli beziryağı üretim merkeziydi. Germir'de hâlâ sağlam duran fakat kullanılmayan 30'a yakın bezirhane vardır. Köy konaklarının, cami ve kiliselerinin duvarlarını, tavanlarını süsleyen resimlerin de canlı bir şekilde ayakta kalmasını sağlayan en büyük unsurlardan biri beziryağı olarak bilinen ve fiziksel olarak zeytinyağına benzeyen yağdır.
Ayrıca Germir'deki köklü Türk ailelerinden bazıları Hatipoğlu, İmamoğlu, Akel ve Narin aileleridir. Germir, üç kez Oscar kazanmasının ve beş kez de aynı ödüle aday gösterilmesinin yanı sıra çok sayıda prestijli ödül sahibi, dünyaca ünlü Yunan asıllı Amerikalı yönetmen, aktör, prodüktör, senarist ve yazar Elia Kazan (1909-2003)'ın memleketidir.
En yaygın olarak bilinen etimolojik kökenine göre Germir, adını binalarının yapımında kullanılan kırmızı tonlarındaki taşlardan almıştır çünkü "կարմիր" (Karmir), Ermenice'de "Kırmızı" anlamına gelmektedir. Aslında Germir kelimesinin etimolojik kökeni ve anlamı üzerine birden fazla yorum vardır. Bunlardan ikincisi de Eski Türkçede "Aydınlık ve Güneş Gören Yer" anlamına gelen kelimedir ki Erciyes Dağı'nın heybetine ve Kayseri genelinden daha çukur bir bölgede bulunmasına rağmen Germir, şehrin en güneş alan yerlerindendir ve Stefanos Yerasimos da, bu sözcüğün Anadolu dillerinden gelmiş olmasının daha kuvvetli olduğunu söylemektedir. Üçüncü olarak Yunanca'daki "Καρμιριά" kelimesinden geldiği de düşünülmektedir ancak bu kelimenin etimolojik kökeni Yunan dilbilimciler tarafından henüz çözülememiştir. Yemyeşil bir vadinin içinde bulunan Germir, 1996 yılından itibaren SİT alanı ilân edilmiş durumdadır.
1940 yılında İçişleri Bakanlığı'nın kurduğu "Yabancı Adları Değiştirme Komisyonu"nun yerleşim birimlerinin adlarını Türkçeleştirme çalışmaları dahilinde 27 Mayıs 1960'tan sonra adı "Konaklar" olarak değiştirilmiştir. 1999 köylülerin başvurusu sonucunda Melikgazi Belediye Encümeni tarafından 15 Şubat 2000 tarihli karar ile mahallenin eski adını geri vermiştir. Konaklar adı ise günümüzde her ne kadar Germir'i kapsıyormuş gibi düşünülse de aslında eski mahallenin yukarısında bulunan ve tarihi binalardan çok modern apartmanlar bulunduran komşu bir mahallenin adıdır.