Hayashi çizgileri

Hayashi çizgileri (İngilizce: Hayashi track) astronomide oluşmakta olan ve kütleleri Güneş kütlesinin üç katından az olan yıldızların geçirdiği evrelerden biridir. Bu çizgiler adlarını Japon astronum Chushiro Hayashi’den (1920-2010) almıştır.

HR diagramı üzerinde Hayashi çizgisi (1-2 arası)

Anakol yıldızlarının parlaklık ve yüzey sıcaklıkları Hertzsprung-Russell diyagramı (HR diyagramı) üzerinde gösterilecek olursa yıldızların parlaklıklarının kütle ile arttığı gözlenir. Ancak henüz oluşmakta olan önyıldızlar bu kurala uymazlar ve ana koldaki benzer yıldızlara göre çok daha parlak olurlar. Bununla birlikte, önyıldızların yüzey sıcaklıkları ana koldaki benzer kütleli yıldızlardan daha düşüktür. Daha parlak olmalarının sebebi daha düşük yoğunluklu, daha büyük hacimli olmaları ve daha geniş yüzeyden ışınım yapmalarıdır. Hayashi önyıldızların ana kol yıldızlardan daha serin olduklarını, fakat belli bir sıcaklıktan daha düşük olamayacaklarını ortaya koydu.[1]

Hayashi 1960 lı yıllarda önyıldızların bir süre sonra daha yoğunlaşacaklarını, yüzey alanlarının ve dolayısıyla parlaklıklarının azalacağını öngördü. Ayrıca, bu arada yüzey sıcaklıklarının da bir ölçüde arttığını hesapladı.[2] Hayashi’nin bu öngörüsü yeni oluşmakta olan yıldız kümelerindeki gözlemlerle de uyuştu.

Hayashi’nin ön görüsü HR diyagramında gösterilebilir. Buna göre önyıldız benzerlerinden çok daha parlaktır. Yani şamanın üst kısımlarındadır. Buna karşılık yüzey sıcaklığı daha düşük olduğu için anakol yıldızların sağ tarafındadır. Önyıldızın parlaklığını azalması önyıldızın HR diyagramında aşağı doğru hareket etmesi anlamına gelir. Diagram üzerinde önyıldızın hemen hemen dikey olarak aşağı doğru hareketi, Hayashi çizgisi olarak bilinir. Baştaki kütleye bağlı olarak her yıldızın kendi Hayashi çizgisi vardır. Fakat bu çizgiler birbirine benzer. Hayashi çizgileriyle tanımlanan bu evrede genellikle önyıldızlar çok kararsızdırlar ve çok güçlü patlama ve yıldız rüzgarlarına sebep olurlar. Bu karasızlık dönemindeki yıldızlara T Tauri yıldızı denilir.

Kaynakça
  1. Patrick Betts: Astrophysics, sf 268
  2. Eric Chaisson-Steeve McMillan: Astronomy Today, ISBN 978-1-292-05773-6, sf 502
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.