Helis Bulutsusu

Helis Bulutsusu veya Helix Bulutsusu, ayrıca The Helix veya NGC 7293 olarak da bilinir, Kova takımyıldızı yönünde bulunan oldukça büyük bir gezegenimsi bulutsu. Karl Ludwig Harding tarafından muhtemelen 1824'ten önce keşfedilmiştir. Bu bulutsu, parlak gezegenimsi bulutsular içinde Dünya'ya en yakın olanıdır.[5] Uzaklığı yaklaşık olarak 215 parsek yani 700 ışık yılıdır. Görünüşte Halka bulutsusu'na, boyutu, yaşı ve fiziksel özellikleri nedeniyle de Halter bulutsusu'na benzemektedir.[3] Helis, 2003'ten bu yana internette sıklıkla "Tanrı'nın gözü" olarak anılır.[6] Ünlü TV dizisi Battlestar Galactica'nın 15 Aralık 2006 tarihinde yayınlanan The Eye of Jupiter bölümünde Helis bulutsusuna muhtemelen bir gönderme vardır.

Helis Bulutsusu

Helis Bulutsusu görünür ışık fotoğrafı, Hubble Uzay Teleskobu
Kaynak: NASA, NOAO, ESA, Hubble Helis Bulutsusu Takımı
Gözlem verisi
Dönem J2000
Takımyıldız Kova
Bahar açısı (α) 22s 29d 38,55sn[1]
Yükselim (δ) -20° 50′ 13.6″[1]
Türü Gezegenimsi bulutsu
Açısal boyut  (V) 25′[2]
Görünür parlaklık  (V) +13,5[1]
Fiziksel özellikler
Uzaklık695+98-52 Iy (213+30-16[3][4] pc)
Mutlak büyüklük  (V) 6,58
Yarıçap 2,87 Iy (0.88 pc)[2]
Tarihçe
Kâşif  Karl Ludwig Harding
Keşif yılı 1824
Katalog başlıkları
NGC 7293 • GC 4795 • ESO 602-PN22 • PK 36-57.1 • BD -21 6239
Ayrıca bakınız:
Bulutsu listesi

Genel bilgi

Helis Bulutsusu, bir yıldızın evriminin son aşamasındaki 'gezegenimsi' oluşumun tipik bir örneğidir. Yıldızın çevresindeki gazlar bizim bulunduğumuz noktadan alttaki bir helezon yapısına bakıyormuşuz gibi görünür. Bulutsunun merkezindeki yıldız, 30.000 yıl önce dış katmanlarını uzaya salmış olan çok sıcak (110.000 derece) bir beyaz cücedir. Merkezi yıldızda gözlenen kırmızılığı öylesine enerjiktir ki çevresindeki gazları bir floresans gibi aydınlatır. Helis Bulutsusu'nun iç kenarlarından alınan yakın çekim görüntüler, kökeni henüz bilinmeyen karmaşık gaz düğümlerini gözler önüne sermektedir.

Toz diski
Helis bulutsusu kızılötesi fotoğrafı Spitzer Uzay Teleskobu, 2007

NASA'nın Spitzer Kızılötesi Teleskobu, bulutsu'nun merkezinde, olası kuyrukluyıldız çekirdekleri gibi katı cisimlerin çarpışmasından oluşan tozlu bir disk belirlemiştir. Merkezdeki yıldızın uzaya püsküren dış katmanlarının çevredeki tozu süpürmüş olması gerekirdi. Ancak Spitzer teleskopu, yıldızdan 35-150 Astronomik birim[not 1] uzaklıkta bir disk oluşturan yoğun tozun varlığını belirlemiştir (Soldaki resmin merkezindeki kırmızı daire, çok küçük olduğu için net görüntülenemeyen diskin oluşturduğu parlama). Astronomlar bu tozun, bizim Güneş Sistemimizin dış sınırlarındaki Kuiper kuşağı'ndakiler gibi katı cisimlerin çarpışmasının kalıntısı olduğu görüşündeler. Eğer şimdi beyaz cüce olan orijinal yıldızın çevresinde bir zamanlar büyük kütleli gezegenler dolaşıyorduysa, yıldızın dış katmanlarını uzaya salarak kütle kaybetmesi nedeniyle yörüngelerinin karmaşaya kapılması, bunun da Helis'deki Kuiper Kuşağı benzerini karıştırmış olması, ve nisbî çok sayıda çarpışmaya yol açmış olması olasılık olarak düşünülmektedir. Ayrıca, hareketlendirilen enkazın bir kısmının beyaz cüce üzerine düşmüş olması gerekir. Bu da şimdiye kadar tam anlaşılamayan bir olguya; beyaz cücenin yaydığı olağandışı ölçekte X-ışınlarına bir açıklama getirmektedir.[7]

Kaynakça
  1. "SIMBAD Astronomical Database". NGC 7293 için sonuçlar. 1 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2006.
  2. O'Dell, C. R.; McCullough, Peter R.; Meixner, Margaret (2004). "Unraveling the Helix Nebula: Its Structure and Knots". The Astronomical Journal. 128 (5). ss. 2339-2356. doi:10.1086/424621.
  3. O'Dell, C. R.; Balick, B.; Hajian, A. R.; Henney, W. J.; Burkert, A. (2002). "Knots in Nearby Planetary Nebulae". The Astronomical Journal. 123 (6). ss. 3329-3347. doi:10.1086/340726.
  4. Harris, Hugh C.; Dahn, Conard C.; Canzian, Blaise; Guetter, Harry H.; Leggett, S. K.; Levine, Stephen E.; Luginbuhl, Christian B.; Monet, Alice K. B.; Monet, David G.; Pier, Jeffrey R.; Stone, Ronald C.; Tilleman, Trudy; Vrba, Frederick J.; Walker, Richard L. (Şubat 2007), "Trigonometric Parallaxes of Central Stars of Planetary Nebulae", The Astronomical Journal, 133 (2), ss. 631-638, doi:10.1086/510348, 5 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 13 Şubat 2009 Tarih değerini gözden geçirin: Tarih ve yıl parametreleri birlikte kullanılmamalı (yardım)
  5. Hora, Joseph L.; Latter, William B.; Smith, Howard A.; Marengo, Massimo (2006). "Infrared Observations of the Helix Planetary Nebula". The Astrophysical Journal. 652 (1). ss. 426-441. doi:10.1086/507944.
  6. "Urban Legends Reference Pages". The Eye of God. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2007.
  7. Sky & Telescope, Mayıs 2007

Ayrıca bakınız

Notlar
  1. kısaca AB denen bir Astronomik Birim, Dünya'nın Güneş'ten ortalama uzaklığı = 150 milyon km
  1. ^ ortalama(207+46-24[1], 219+27-21[2]) = ((207 + 219)/2) +((462 + 402)0.5/2)-((242 + 212)0.5/2) = 213+30-16
  2. ^ 13,5 görünür parlaklık - 5∙(log10(242 pc uzaklık) - 1) = 6,58 mutlak parlaklık

Dış bağlantılar
NGC cisimleri

Kategori

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.