Hemosiderin
Hemosiderin, doğadaki kahverengi pigmentlerden biridir (ötekiler lipofuscin ve melanin’dir).[1][2][3]
İnsan vücudunda toplam 3-4 g demir vardır. Bunun 2/3’ü hemoglobini, myoglobini ve demirli enzimleri oluşturur. 1/3’ü ferritin ya da hemosiderin biçimde depolanır.[1][2][3]
Ferritin içeriğinde %23 oranında demir vardır. Suda erir, özel boyalarla boyanmaz, mikroskopta görülemez. Karaciğerde ve kemik iliğinde depolanır. Ferritin depolanması normalin üzeride olursa, ferritin, içinde %36 demir bulunan hemosiderine dönüşür. Normal koşullarda karaciğer, dalak ve kemik iliğinde az miktarda hemosiderin vardır.[1][2][3]
Besinlerle alınan demir duodenumdan emilir. C vitamini (ascorbic acid) demir emilimini kolaylaştırır.[1][2][3]
Hemosiderin ışık mikroskopunda kahverengi granüller biçiminde izlenir. Suda erimez. Özel boyalarla maviye boyanır.[1][2][3]
Dokulara hemosiderin birikmesine hemosideroz (hemosiderosis) denir. 2 tür hemosideroz vardır;[1][2][3]
- Yerel hemosideroz: Yerel kanama, kırmızı infarkt ve konjesyonda görülür. Deride travmadan sonraki kanama alanlarında oluşan ekimozlar zamanla kahverengimsi görünüm alırlar. Buralarda bol hemosiderin vardır. Kırmızı infarktlarda nekroz alanı içinde ve çevresinde bol kanama oluşur. Kanama alanlarındaki alyuvarların (eritrosit) yıkımı hemosiderin oluşmasıyla sonlanır. Makrofajların içinde ve hücreler arasında kahverengi hemosiderin granülleri saptanır.
- Sistemik hemosideroz: Hemosiderin birikmesinin yaygın olduğu olgulardır. 2 türü vardır: Herediter hemosideroz (hemokromatoz: kalıtsal bir hastalıktır) ve Sekonder hemosideroz (başka bir hastalığın komplikasyonu olarak görülen sistemik hemosiderozdur).
Kaynakça
- Tahsinoğlu M, Çöloğlu AS, Erseven G. Dişhekimleri için Genel Patoloji, Altın Matbaacılık, İstanbul, 1981
- Kumar V, Abbas AK, Aster JC. Robbins and Cotran Pathologic Basis of Disease. 9th edt., Elsevier Saunders, Philadelphia, 2015
- Goljan EF. Rapid Review Pathology. 5th edt., Elsevier, Philadelphia, 2019