I. Dünya Savaşı'nda Japonya

Japonya, İtilaf Devletleri'nin yanında 1914-1917 yılları arasında I. Dünya Savaşı (第一次世界大戦 Daiichiji Sekai Taisen)'nda bulunmuş ve Güney Pasifik ve Hint Okyanusu'nu Kaiserliche Donanması'na karşı savunmuştur. Japonya'nın amacı Çin üzerindeki etki alanını genişletmek ve savaş sonrasında oluşacak jeopolitik düzlemde bir büyük güç olarak tanınmaktı.

1914 olayları

Britanya hükûmetinden Japon hükûmetine 7 Ağustos 1914 tarihinde gönderilen resmi bir mektupta Kaiserliche Donanması'nın Çin sularında etkisiz hale getirilmesi için yardım isteğinde bulunuluyordu. Bunun üzerine Japonya, Almanya'ya 14 Ağustos 1914 tarihli bir ültimatom gönderdi. Ültimatomun yanıtsız kalmasının ardından Japonya 23 Ağustos 1914 tarihinde Alman İmparatorluğu'na savaş ilan etti.

Japon güçleri Uzak Doğu'daki Alman bölgelerini çabucak işgal etti. 2 Eylül 1914 günü Çin'in Shandong eyaletine giren Japonlar, Almanları Tsingtao (Kiautschou)'da kıstırdı.

Sivil hükûmetten bağımsız hareket eden Japon donanması Ekim ayında aralarında Mariana, Caroline ve Marshall Adaları'nın da bulunduğu Alman etki alanlarını ele geçirdi.

Japon donanması tarihteki ilk donanma merkezli hava saldırısını Almanların denetimindeki Shandong eyaletine ve Qiaozhou Körfezi'ndeki gemilere gerçekleştirmiştir. Saldırı, Japon uçak gemisi Wakamiya'dan başlatılmıştır.

Japon uçak gemisi Wakamiya

Tsingtao Kuşatması, Alman sömürge güçlerinin 7 Kasım 1914'te teslim olmalarıyla sonuçlanmıştır.

1915-1916 olayları

Singapur'daki Japon sömürge donanması gemileri Şubat 1915'te Britanya hükûmetine karşı ayaklanan Hint ordularını etkisiz hale getirmişlerdir.

Müttefiklerinin Kıta Avrupası'nda savaşla meşgul olmasından yararlanmak isteyen Japonya Ocak 1915'te Çin cumhurbaşkanı Yuan Shikai'ye 21 İstek adlı bildiriyi göndermiştir. Bu isteklerin kabul edilmesi Çin'in Japon boyunduruğuna girmesi ve Avrupalı devletlerin halihazırda sahip oldukları imtiyazların bir bölümünün Japonya'ya geçmesiyle sonuçlanacaktı. Çin hükûmetiyle yürütülen görüşmeler ve uluslararası tepkiler (özellikle Birleşik Devletler'den gelen) 21 İstek'in büyük bir bölümünün geri çekilmesine yol açtı. Japonya ile Çin arasındaki nihai antlaşma 25 Mayıs 1915 tarihinde imzalandı.

Almanların Japonlarla barış arayışları 1915-1916 döneminde sonuçsuz kalmıştır. Japonya ve Rusya 3 Temmuz 1916 tarihinde imzalanan antlaşmaya göre Almanya ile ayrı bir barış yapmama kararı aldılar. Ayrıca, bu ülkelerden herhangi birinin yeniden savaşın eşiğine gelmesi durumunda ortak hareket etme kararı alındı. Bu antlaşma Japonya'nın Mançurya ve İç Moğolistan'daki denetimini sağlamlaştırmıştır.

1917 olayları

Britanya Amiralliği 18 Aralık 1916'da Japonya'dan bir kez daha yardım isteğinde bulundu. Singapur'daki Birinci Filo'dan iki kruvazör Cape Town ve Güney Afrika'ya, dört muhrip Akdeniz'e doğru yola çıkarıldı. Akashi kruvazörnde görevli Amiral Sato Kozo, 10. ve 11. muhripler 13 Nisan 1917 günü Colombo ve Port Said üzerinden Malta'ya vardılar. Böylece İkinci Filo 17 gemiye ulaştı. Bunlar; 1 kruvazör, 12 muhrip, 2 eski Britanya muhribi ve 2 yelkenliydi.

İkinci Filo, birliklerin yer değiştirmesinin güvenliğini sağlarken denizaltılara yapılan saldırıları da önlemiştir. Japon filosu toplamda 700000 asker taşıyan 788 gemiye eşlik ederek müttefiklerine büyük katkı sağlamıştır. Bunun yanında zarara uğramış ve batmakta olan gemilerden kurtarılan 7075 kişi de vardır. Büyük Britanya bu yardıma karşılık olarak Japonya'nın Shantung eyaletinde ve ekvatorun kuzeyinde elde ettiği toprak kazanımlarını tanımıştır.

Birleşik Devletler'in 6 Nisan 1917 tarihinde savaşa girmesiyle Çin konusunda sert ilişkiler içinde olan ve Pasifik'teki etki alanlarını genişletme yarışına giren Japonya ve ABD aynı tarafta savaşmaya başlamışlardır. Bu karşılıklı gerilim ortamı 2 Kasım 1917'de imzalanan Lansing-Ishii Anlaşması'yla son bulmuştur.

1918 olayları

Japonya, Çin üzerindeki etkisini 1918 yılında Nishihara Borçları ile artırdı. Rus İmparatorluğu'nun Bolşevik Devrimi sonucunda yıkılmasının ardından Japonya ve Birleşik Devletler, Sibirya'ya destek güçleri gönderdiler. Amaç, Beyaz Hareket önderi Amiral Aleksandr Kolçak'ı Kızıl Ordu'ya karşı desteklemekti. Japon sömürge ordusu önce Sibirya'dan Baykal Gölü'ne dek uzanan bölgeyi işgal etmeyi amaçlamıştı. Ancak bu plan, Birleşik Devletler'den gelen itirazlar sonucunda askıya alındı.

Japonya savaşın sonuna doğru Avrupalı müttefiklerinin gerek duyduğu savaş malzemelerini sağladı. Savaş döneminin gümbürtüsü ülke ekonomisini varsıllaştırmış, ihracatı artırmış ve Japonya'yı tarihinde ilk kez borç alan bir ülke olmaktan çıkarıp borç veren bir ülke konumuna getirmişti. İhracat 1913-1918 döneminde dörde katlanmıştı. Japonya'ya giren nakit para miktarındaki artış enflasyonu tetikledi ve Ağustos 1918'deki pirinç ayaklanmalarına yol açtı.

1919 olayları

1919 yılı Japonya'nın Versay Barış Konferansı'nda "Büyük Dörtlü" (Lloyd George, Orlando, Wilson, Clemenceau) arasında olmasına tanıklık etmiştir. Tokyo, Milletler Cemiyeti'nde kalıcı bir sandalye sahibi olmuş ve Paris Barış Konferansı'nda alınan kararlar uyarınca Almanya'nın Shandong'daki haklarını elde etmiştir. Daha önce Almanya'nın elinde bulunan Pasifik adaları da Japon egemenliğine girmiştir. I. Dünya Savaşı'ndaki kısıtlı rolü ve batılı güçlerin Versay Antlaşması metnine ırk eşitliği maddesinin konulması konusundaki itirazlarına karşın Japonya, uluslararası politikada bir büyük güç olarak anılmaya başlamıştır.

I. Dünya Savaşı'nın sağladığı refah kalıcı olmamış, Japonya savaştan kısa bir süre sonra yeniden dışarıdan borç almaya başlamıştır. Japon zaferinin kolay bir biçimde elde edilmiş olması, Shōwa döneminin olumsuz etkileri ve iç siyasetteki istikrarsızlık 1920'lerin sonları ve 1930'larda yükselmeye başlayan Japon militarizmini güçlendirmiştir.

Kaynakça

•   Bu madde Kongre Kütüphanesi kamu malı materyali içermektedir. 

İlgili filmler

• Baruto no Gakuen (Almanca: Ode an die Freude, 2006, Japonya) Fragman