II. Aristobulus

II. Aristobulus, Haşmonayim hanedanlığının bir üyesi olup MÖ 66 ile MÖ 63 yılları arası başrahiplik ve Yahudiye'nin krallığını yapmıştır.

"Promptuarii Iconum Insigniorum "

II. Aristobulus döneminde Haşmonayim Krallığı

Aile

Aristobulus, önceden başrahip ve kral olan Aleksander Yanay ile Şelomtzion'un oğluydu. Aleksander MÖ 76'da öldüğünde, vasiyeti üzerine liderliğe karısı Şelomtzion ve başrahipliğe oğlu II. Hurkanus geçti. Şelomtzion MÖ 67'de öldüğünde ise, isteği üzerine II. Hurkanus kral oldu. Kendisini, kardeşi Hurkanus'a kıyasla daha vasıflı bir lider ve savaşçı olarak gören Aristobulus krallığın kendi hakkı olduğunu düşünüyordu.

Ayaklanma

Hurkanus, annesinin dini görüşlerini benimseyip Ferisilere sempati duyuyordu. Buna zıt olarak babası Aleksander Yanay ise Sadukiler taraftarıydı.

Aristobulus, babasının Sadukici tavrını benimseyip abisine karşı ayaklandı. Hurkanus, paralı askerlerini ve takipçilerini yanına alıp kardeşiyle yüzleşmek için yola koyuldu. Kardeşiyle Eriha'da karşılaşınca Hurkanus'un askerleri taraf değiştirip Aristobulus'a katıldı böylece kardeşlerin küçüğü çatışmadan zaferle ayrıldı.

Hurkanus, Kudüs'teki kalesine sığındı; II. Aristobulus Kudüs Tapınağı'nı ele geçirince teslim olmaya mecbur oldu. Hurkanus'un krallığı ve başrahipliği bırakması fakat Tapınak gelirlerinden faydalanması karşılığında kardeşler arası barış sağlandı.[1]

Bu anlaşma, Hurkanus, kardeşi Aristobulus'un kendisini öldürmeyi planladığını düşündüğünden uzun sürmedi. Hurkanus, Nebatiler kralı III. Aretas'a sığınıp yardım istedi. Nebatiler, 50,000 kişilik ordusuyla Kudüs'ü birkaç ay boyunca kuşattı.

Roma müdahalesi

İçsavaş sırasında Roma generali Gnaeus Pompeius Magnus, Pontus Krallığını ve Selevkos İmparatorluğu'nu yendi. Marcus Aemilius Scaurus'u Selevkos Suriyesi'nin başına temsilci olarak atadı.

Haşmonayim, Romalılarla müttefik olduğundan iki kardeş de hediyelerle Scaurus'u kendi safhasına çekmeye çalıştı. Scaurus, Aristobulus'un 400 talantlık hediyesinden etkilenince Aretas'a ordularını çekme emri verdi. Çekilme sırasında Nebatiler Aristobulus tarafından ezildi.

Pompey MÖ 63'te Suriye'ye vardı, iki kardeş ve üçüncü bir parti diğer Haşmonayim hanedanlıklarının ortadan kaldırılma arzularını Pompey'e gönderilen temsilcilerle iletti. Pompey, karar vermesini geciktirdi. Daha zayıf olan büyük kardeşin Roma İmparatorluğu'nun çıkarlarına daha uygun olacağını düşündüğünden Hurkanus'u Aristobulus'a tercih etti.

Aristobulus ve oğlu MÖ 63'te yakalandı. Aristobulus'u yakalayıp esir alan, Roma'ya bağlı Suriye eyaleti konseyi Gabinius'un süvari birliği kumandanı Marcus Antonius idi. Aristobulus esaretten MÖ 57'de kaçmayı başardı.[2]

Pompey'e şüpheyle yaklaşan Aristobulus Alexandrium kalesine çekildi fakat Roma ordusunun bölgeye varmasıyla teslim oldu ve orduyla birlikte Kudüs'e vardı. Aristobulus destekçileri şehir kapılarını açmayı reddedince Romalılar şehri kuşatıp zorla ele geçirdi; şehir ve tapınak harap oldu. Aristobulus Roma'ya esir olarak gönderilip başrahipliğe siyasi yetkileri alınarak tekrar Hurkanus geçirildi.

Aristobulus, MÖ 49'da oğlu Aleksander ile Yahudiye'ye doğru yola çıktı fakat "Pompey'in partisi tarafından zehirlenerek öldürüldü".[3] Oğlu Aleksander ise Antakya'da Roma kumandanı Scipio tarafından baş kesilerek öldürüldü[4]

Oğlu Antigonus Roma'ya karşı MÖ 40'ta ayaklandı fakat MÖ 37'de yenilip öldürüldü.

Kaynakça

1. Schürer, "Gesch." i. 291, note 2
2. Plutarch "Makers of Rome" p. 272, trans by Ian Scott-Kilvert, Penguin Classics.
3. Josephus, Jewish Wars 1 9:1 (184).
4. Josephus, Jewish Wars 1 9:2 (185).