Hoşea

Hoşea (İbranice: הושע, "Kurtuluş"; Latince: Osee) Elah'ın oğlu ve İsrail'in son kralıydı.[1] William F. Albright'a göre M.Ö. 732 - M.Ö. 721, E. R. Thiele'ye göre is M.Ö. 732 - M.Ö. 723 seneleri arasında krallık yaptı.[2]

"Promptuarii Iconum Insigniorum "

Tanah'ta anlatılan Hoşea'nın başa geçiş hikâyesini Asur kaynakları da onaylar. Krallar kitabına göre Hoşea, Pekah'a düzen kurdu ve onu öldürüp yerine kendisi kral oldu.[3] Şalmaneser V, Hoşea'ya karşı savaş açıp onu haraca bağladı.[4] Tarihi bilinmeyen bir buluntuda III. Tiglat-Pileser'in övünerek Pekah'a darbe düzenleyip yerine Hoşea'yı getirdiği yazılıdır.

İsrail (lit. : "Omri-diyarı" Bit-Humria)…Pekah'ı (Pa-qa-ha) devirip yerine Hoşea'yı (A-ú -si') kral olarak getirdim. 10 talant altın ve 1000 talant gümüş vergi alıp onları Asur'a getirdim.[5]

Tanah'ta Hoşea'nın ne kadar haraç verdiği yazmazken bundan on sene önce Menahem'in destek alıp ülkesini güçlendirmek için III. Tiglat-Pileser'e 1000 talant gümüş verdiği yazılıdır.[6][7] (muhtemelen Pekah'tan korunmak için). Asur kayıtlarında Şalmaneser'in M.Ö. 727, 726 ve 725 yıllarında seferler düzenlediği yazılıdır (yer ismi verilmemiştir fakat bu yerin Samarya olduğu düşünülür).[8] Babil kaynaklarında ise Şalmaneser'in Şa-ma-ra-in'e (Samarya) yaptığı ataklar kayıtlıdır.[9] Ayrıca düşünülenin aksine Samarya'yı fethedenin II. Sargon değil, Şalmaneser olduğuna dair deliller de bulunmuştur.[10]

Hoşea sonunda "Mısır kralı So"dan destek alacağı için Şalmaneser'e haraç vermeyi kesti. Adı geçen Mısır kralının kimliği tam olarak bilinmemektedir; kimi bilimadamlarına göre So Mısır'ın Sais şehrini dolayısıyla kral Tefnakht'ı simgelerken kimilerine göre bu isim Osorkon IV'ü simgeler.

Şalmaneser Hoşea'yı tutsak edip Samarya'yı kuşattı.[11] Şehri aldıktan kısa bir süre sonra öldü. II. Sargon başa geçince ordular geri döndü fakat İsrail halkı kralsız da olsa ayaklanmaya devam ettiler. Bunun üzerine II. Sargon M.Ö. 720'de ordularıyla gelip bölgeyi pasivize etti ve 27.290 kişiyi Fırat nehrinin ötesine sürdü. Ülkenin dağılmasındaki sebep Hoşea'nın politik başarısızlığından ziyade "halkın Tanrı'ya karşı günah işlemesi"ydi.[12]

Tarihçilerin Asur ordusu tarafından öldürüldüğünü düşündüğü Hoşea'nın tam olarak nerede, ne zaman ve nasıl öldüğü bilinmemektedir.

Kaynakça

1. "2 Krallar 17:1". 19 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2010.
2. Edwin Thiele, The Mysterious Numbers of the Hebrew Kings, (1st ed.; New York: Macmillan, 1951; 2d ed.; Grand Rapids: Eerdmans, 1965; 3rd ed.; Grand Rapids: Zondervan/Kregel, 1983). ISBN 0-8254-3825-X, 9780825438257, 134, 217.
3. "2 Krallar 15:30". 20 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2010.
4. "2 Krallar 17:3". 19 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2010.
5. James B. Pritchard, ed., Ancient Near Eastern Texts Relating to the Old Testament (3rd ed.; Princeton NJ: Princeton University Press, 1969) 284.
6. "2 Krallar 15:19". 20 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2010.
7. T. C. Mitchell, "Israel and Judah until the Revolt of Jehu (931–841 BC)" in Cambridge Ancient History 3, Part 1, ed. John Boardman et al. (Cambridge: Cambridge University Press, 1991) 326.
8. Thiele, Mysterious Numbers 165.
9. Ibid.
10. Hayim Tadmor, "The Campaigns of Sargon II of Assur: A Chronological-Historical Study," Journal of Cuneiform Studies 12 (1958) 39, cited in Thiele, Mysterious Numbers 165, n. 4.
11. "2 Krallar 17:4". 19 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2010.
12. "2 Krallar 17:7-24". 19 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2010.