Isao Takahata
Isao Takahata (高畑 勲 Takahata Isao) (29 Ekim 1935 - 5 Nisan 2018) Japon anime yönetmenidir. Ünlü anime yönetmeni Hayao Miyazaki'nin uzun süreli çalışma arkadaşı ve Studio Ghibli'nin kurucularındandır. Studio Ghibli kurulduktan sonra farklı türlerdeki dört filme imza atmıştır: savaş filmi Ateşböceklerinin Mezarı, romantik drama Dün Gibi, komedi filmi Komşum Yamadalar, doğa bilinçlendirme temalı Pom Poko. Bu filmlerden Ateşböceklerinin Mezarı, film eleştirmeni Roger Ebert tarafından en iyi savaş filmlerinden biri olarak nitelendirilmektedir.[1]
Isao Takahata 高畑 勲 | |
|---|---|
 | |
| Doğum |
25 Ekim 1935 Ujiyamada (şu an Ise), Mie İli, Japonya |
| Ölüm | 5 Nisan 2018 (79 yaşında) |
| Diğer isim(ler)i |
Tetsu Takemoto 武元 哲 |
| Meslek | Film Yönetmeni |
| Ödüller |
Mavi Kurdele Özel Ödülü Japon Sağlık Bakanlığı Kültür Ödülü Japon Medya Sanatları Animasyon Dalı Mükemmeliyet Ödülü Kobe Animasyon Ödülleri özel ödülü (2007) |
Takahata 1959 yılında Tokyo Üniversitesi Fransız Dili ve Edebiyatı bölümünden mezun olmuş, ardından yeni kurulan Toei Doga animasyon şirketine (bugünkü adıyla Toei Animation) katılmıştır. Burada kısa süre sonra Hayao Miyazaki ile tanışmış ve ilk filmi olan Güneşin Prensi Horus'u yönetmiştir. Sanatsal başarısına rağmen filmin ticari başarı elde edememesi nedeniyle Miyazaki ile birlikte şirketten ayrılmışlardır. Birçok anime yönetmeninin aksine, Takahata yönetmenlikten önce hiç animatörlük yapmamıştır.
Miyazaki'ye göre Takahata'nın hobileri "müzik ve çalışmak"tır. Ünlü Japon yönetmen Yasujiro Ozu Takahata'nın babası tarafından büyütülmüştür.
Kariyer
Takahata'nın animasyona olan ilgisi Andersen masalından uyarlanan Kral ve Alaycı Kuş (Le Roi et l'oiseau) filmini izledikten sonra başlamıştır. Animasyonla bu tür filmlerin yapılabiliyor olduğunu görmek kendisini oldukça etkilemiştir.
Üniversite zamanında iş ararken, yardımcı yönetmen arayan Toei Animasyon şirketi bir arkadaşı tarafından önerilmiştir. Animasyona ilgisi nedeniyle eğlence amaçlı olarak mülakat sınavlarına girmiş, kabul yazısı aldıktan sonra şirkete katılmaya karar vermiştir.
Şirkete katılma gerekçesini "eğer işin içinde animasyon varsa, ilginçlikler de vardır" düşüncesiyle açıklamaktadır. Ancak o yıl şirkete katılan on küsur kişi vardır ve animasyon bölümüne üst yönetimden iki kişinin ismi gönderilmiştir. Şirketteki bu rekabet durumu, yönetmenlik görevini elde etmek için sıkıntılı bir süreçten geçmesine sebep olmuştur.
Takahata, kendisinin ve Miyazaki'nin danışmanı olan Yasuo Otsuka'nın tavsiyesiyle ilk filmini yönetme imkânına sahip olmuştur. Takahata'nın çıkış film olan Güneşin Prensi Horus, ticari bir başarısızlıkla sonuçlanmıştır. Kendisi ve yapım ekibi bu başarısızlığın sebebi olarak gösterilmiş ve görevden alınmıştır. Film ekibinin görevden alınmayan diğer çalışanları şirketin başka projelerinde görevlendirildiğinden yeni film yapma konusunda oldukça sıkıntıya düşmüştür.
1971 yılında, Pippi Uzunçorap kitabının animasyon uyarlamasını yapmak üzere Takahata Toei Animasyon'dan Yoichi Kotabe ve Hayao Miyazaki ile beraber ayrılmış, eski üst çalışma arkadaşı Daikichiro Kusube tarafından kurulan A Production (şimdiki adıyla Shin-Ei Animation) şirketine transfer olmuşlardır. Lisans haklarını almak ve İsveç yaşamı hakkında bilgi edinmek amacıyla İsveç'e seyahat etmişler, ancak kitabın yazarı Astrid Lindgren tarafından talepleri geri çevrilmiştir. Planları hüsrana uğrarken, Miyazaki bu seyahatte Visby kentinden ilham almış ve Stockholm ve Visby kentlerini Küçük Cadı Kiki (1989) filminin ortamı olarak kullanmıştır.
Yine 1971 yılında, Takahata ve Miyazaki Lupin III anime serisinin yedinci ve daha sonraki bölümlerini yönetme teklifi almışlardır.[2] Bunun gerekçesi serinin eski yönetmeni Masaaki Osumi'nin düşük reytinge sebep olması ve zamanına göre fazla şiddet ve cinsellik içeriyor olmasıdır.[3] İkisi, görevi isimlerinin katkıda bulunanlar kısmında görünmemesi şartıyla kabul etmişlerdir. Miyazaki'den farklı olarak Takahata, yönetmenlikte başarı sağlamasına rağmen animenin ikinci serisinde yer almamıştır.
1971'in sonlarında Zuiyo Enterprise firması Takahata Kotabe ve Miyazaki'ye Heidi romanının animasyon uyarlamasını yönetme teklifi yapmıştır. Roman Alplerin Kızı Heidi adıyla başarılı bir şekilde anime serisi haline getirilmiştir. Öyle ki, bu başarının ardından Zuiyo Enterprise firması şirketin animasyon işlerinin yürütüldüğü Zuito Eizo alt firmasını (bugünkü adıyla Nippon Animation) kurmuştur. Heidi serisinin görüntü kısmında, animasyon ekibi İsviçre'nin günlük yaşamını, Avrupa'nın mimari yapısını, iklimlerin değişimini başarılı bir şekilde aktarmışlardır. Hikâye kısmında, Takahata romanın Hristiyanlık temasını incelterek insanların daha kolay kabulleneceği bir hale getirmiştir.
1976'da Türkiye'de Marco adıyla yayınlanan 3000 Leagues in Search of Mother (1976) anime serisinde, orijinal hikâyenin 100 sayfadan az olması nedeniyle Takahata birçok bölüm ve yeni karakter üretmiştir. Serinin dünyasını bazı değişiklikler yaparak gerçek dünyaya yakın hale getirmiştir. Ancak Miyazaki ve Kotabe bu durumdan hoşlanmamış ve çizim işlerini yaparken bile memnun kalmamışlardır. Ardından Takahata'dan ayrılmışlardır.
1979'da Anne of the Green Gables anime serisinde, Takahata seriyi orijinaline uygun olarak yönetmiştir Anne ve Marilla karakterleri arasındaki aile bağlarını derinleştirerek izleyenleri daha çok etkilemeyi başarabilmiştir.
1981 yılında, Telecom Animation firmasının sahibi Yasuo Otsuka, Miyazaki'ye Jarinko Chie çizgifilmini animeye uyarlaması teklifini götürmüş ancak Miyazaki bunu reddetmiştir. Bunun üzerine Otsuka Takahata'ya teklifi götürmüş ve yine red yanıtı almıştır. Ancak Takahata çizgiromanın geçtiği Osaka şehrini ziyaret ettiğinde, şehrin çizgiromanda çok iyi tasvir edildiğini görmüş ve teklifi kabul etmiştir. Ardından Nippon Animation'dan ayrılarak Telecom Animation'a geçmiştir.
1982 yılında Takahata, Telecom firmasının ABD'ye transfer olmasını sağlayacak Little Nemo çizgifilmi için yönetmen olarak seçilmiştir. Miyazaki ve Otsuka ile beraber Amerika'ya transfer olmuşlar, ancak prodüksiyon teknikleri konusunda Japonya ve Amerika arasındaki uyumsuzluk nedeniyle firmadan ayrılmıştır. Diğer taraftan, bu proje ile japon animatörleri ile Disney yöneticileri arasında bir bağ kurulmuştur.
Miyazaki'nin Rüzgarlı Vadi filminin başarısının ardından, Takahata Studio Ghibli'nin kuruluşunda yer almaya davet edilmiştir. Takahata'nın Studio Ghibli'de yönettiği ilk film Ateşböceklerinin Mezarı'dır. Film, içerdiği epik gerçeklik nedeniyle Japonya'da ve Japonya dışında büyük başarı kazanmıştır.
Küçük Cadı Kikifilminde, Takahata Miyazaki için müzik direktörlüğü yapmıştır.
Takahata 4 Kasım 2007'de Kobe Animasyon Ödülleri özel ödülünü kazanmıştır..[4]
Tarzı ve Etkilenmeleri
Takahata 1960'lı yıllarda İtalyan neorealizminden, Jacques Prévert'ten ve yeni dalga fransız filmlerinden etkilenmiştir. Marco anime serisinde Bisiklet Hırsızları'ndan etkilendiği bilinmektedir. Bu etkilenmeler, Takahata'nın çalışmalarını fantastik kurgu ağırlıklı birçok animeden ayırmaktadır. Filmleri belirgin bir şekilde gerçekliği vurgular. Filmlerinde neo-realizmden etkileri, günlük olayları detaylarıyla birlikte sunmasından anlaşılmaktadır. İlk televizyon çalışmalarının birçoğunda bulaşık yıkama işi yapan, tarlada çalışan, günlük kiliseye giden karakterler yoğun bir şekilde işlenmiştir. Müzikal temalı Horus, sihirli rakunların hayatını anlatan Pom Poko ve hayvanlarla konuşan Çellocu Goshu dışındaki bütün yapımları gerçekçilik vurgusuna örnek verilebilir.
Takahata'nın filmleri Hayao Miyazaki'yi de etkilemiştir. Çalışma arkadaşı Yasuo Otsuka'ya göre Miyazaki sosyal sorumluluk güdüsünü Takahata'dan almıştır ve Takahata olmasaydı Miyazaki sadece çizgiroman uyarlamalarıyla uğraşıyor olurdu. Miyazaki'yle birlikte, Takahata ve Michel Ocelot da birbirlerinin çalışmalarının hayranı olduklarını belirtmişlerdir. Ocelot Takahata'nın Ateşböceklerinin Mezarı ve Pom Poko filmlerini favori filmleri olarak sayarken, Takahata Ocelot'un Kirikou ve Sorceress filmlerini pozitif etki yapan objektifliğin güzel örnekleri olarak göstermektedir. Ünlü Japon yönetmen Isao Takahata 5 Nisan 2018'de ölmüştür.
Çalışmaları
TV
- 1963-65 狼少年ケン (Ōkamishōnen Ken)/Kurt Çocuk Ken
- danışman, yönetmen (bölüm 6,14,19,24,32,38,45,51,58,66,72,80) (sadece 6. bölümde "「山下勲」Isao Yamashita" adıyla), storyboard
- 1965 ハッスルパンチ (Hassuru Panchi) / Hustle Punch
- açılış bölümünün yönetmenliği
- 1969-70 ひみつのアッコちゃん(Himitsu no Akko-chan) / Akko'nun Küçük Sırrı
- Fujio Akatsuka (赤塚不二夫) tarafından kızlar için hazırlanmış çizgiromandan uyarlama
- yardımcı yönetmen
- 1968-69 GeGeGe no Kitaro (ilk seri) / ゲゲゲの鬼太郎 (GeGeGe no Kitarō) / Aşağılar Aşağısı Kitaro, Kitarō of GeGeGe
- Shigeru Mizuki (水木しげる)'nin korku çizgiromanından uyarlama
- storyboard/yönetmen（bölüm 62）
- 1969-70 もーれつア太郎 (Mōretsu Atarō)/A-tarō the Workaholic
- Fujio Akatsuka (赤塚不二夫)'nın çizgiromanından uyarlama
- storyboard/yönetmen(bölüm 10,14,36,44,51,59,71,77,90), açılış bölümünün yönetmeni (episode 70-90)
- 1971-72 GeGeGe no Kitaro (ikinci seri)/ゲゲゲの鬼太郎 (Gegege no Kitarō)
- storyboard/yönetmen (bölüm 5), açılış ve kapanış kısımlarının yönetmenliği
- 1971-72 アパッチ野球軍 (Apatchi Yakyūgun)/Apaçi Beyzbol Takımı
- 1971 長靴下のピッピ 世界一強い女の子 (Nagakutsushita no Pippi/sekai-ichi tsuyoi on-na-no-ko)/Pippi Uzunçorap, Dünyanın en güçlü kızı
- yönetmen (planlanan), ancak animenin haklarının alınması konusunda sıkıntı yaşandığı için, bu proje “Panda! Go, Panda!” filmine uyarlanmıştır.
- 1971 Lupin III (ルパン三世, Rupan Sansei)
- Monkey Punch (モンキー・パンチ) çizgiromanından uyarlama.
- düzenleme yönetmeni (bölüm 4-12)/ yönetmen(bölüm 13-23, "A production" şirketi altında Hayao Miyazaki ile ortak yönetilmiştir)
- 1972-73 赤胴鈴之助 (Akadō Suzunosuke)/Kızıl Zırhlı Suzu-no-suke
- 1973-74 荒野の少年イサム (Kouya no Shounen Isamu)/Çöl Çocuğu Isamu
- 1974 Heidi/(アルプスの少女ハイジ, Arupusu no Shōjo Haiji)
- Johanna Spyri'nin romanından uyarlama
- şef yönetmen/storyboard (bölüm 1-3)
- 1975 Flemenk Köpeği/(フランダースの犬, Furandaasu no Inu)
- Ouida'nın romanından uyarlama
- storyboard (bölüm 15)
- 1976 Marco/(母をたずねて三千里, Haha wo Tazunete Sanzen-ri)
- Edmondo De Amicis'in Cuore adlı romanından uyarlama
- Şef yönetmen, storyboard (bölüm 1,2,4,5,7)
- 1977 アルプスの音楽少女 ネッティのふしぎな物語, (Arupusu no Ongaku Shoujo Netti no Fushigi na Monogatari)/Nettie'nin Muhteşem Hikayesi, Alplerin Müzikal Kızı
- TV özel; storyboard ve yönetmen, sadece animasyon bölümleri
- 1977 シートン動物記 くまの子ジャッキー, (Shiiton Doubutsuki Kuma no Ko Jakkii)/Seton Hayvan Günlükleri: Ayı Yavrusu Jacky
- Ernest Thompson Seton’un çalışmalarından uyarlama
- storyboard (bölüm 5,8)
- 1978 ペリーヌ物語, Perrine Monogatari (Periinu Monogatari) / Perrine Hikayesi
- Fransız Hector Malot romanı En Famille 'den uyarlama
- storyboard (bölüm 3,6)
- 1978 Future Boy Conan (未来少年コナン, Mirai Shōnen Konan)
- Alexander Key'in post-apokaliptik bilimkurgu romanı "Muhteşem Gelgit"'den uyarlama
- storyboard (bölüm 7,13,20) / storyboard and yönetmen (bölüm 9, 10 Hayao Miyazaki ile birlikte)
- 1979 Anne of Green Gables, (赤毛のアン, Akage no An) / Kızıl Saçlı Anne
- Lucy Maud Montgomery'nin romanından uyarlama
- şef yönetmen, senaryo yazarlığı (bölüm 1-4,6,8,10,12,13,17,18,20,23,25-44,47-50/ toplamda 36), storyboard (bölüm 1-4,29)
- 1981-83 じゃりん子チエ (Jarinko Chie) (Chie the Brat)
- Etsumi Haruki はるき悦巳'nin romanından uyarlama
- Şef yönetmen, storyboard and yönetmen (bölüm 2･6･11 hikayeler,「武元哲」"Tetsu Takemoto" adıyla, açılış bölümünün kompozisyonu
Filmler
- 1961 Küçük Savaşçı (安寿と厨子王丸, Anju to Zushiōmaru）/ Anju and Zushiōmaru, orijinali Ougai Mori (森鴎外)'nin "山椒大夫 Sansho Dayu" romanı.
- yardımcı yönetmen
- 1962 たのしい文明史 鉄ものがたり (Tanoshii Bunmeishi Tetsu Monogatari)/Medeniyetin ilginç tarihi, demirin hikayesi
- yardımcı yönetmen
- 1963 Küçük Prens ve Sekiz Başlı Ejderha (わんぱく王子の大蛇退治, Wanpaku Ōji no Orochi Taiji)/Big snake extermination of the naughty royal prince
- yardımcı yönetmen
- 1963 暗黒街最大の決闘 (Ankokugai Saidai no Kettō)/The Biggest Duel in the Underworld
- live action olup anime değildir
- yardımcı yönetmen
- 1964/65 狼少年ケン (okami-shonen Ken)/'Kur çocuk Ken
- Televizyon serisi çalışmaları （bölüm 14 ve bölüm 72） sinemada gösterime sunulmuştur.
- 1968 Güneşin Prensi Horus (太陽の王子 ホルスの大冒険, Taiyō no Ōji - Horusu no Daibouken) / The great adventure of Hols: Prince of the Sun
- Kazuo Fukazawa'nın Aynu yerlilerini motif olarak kullandığı "'Sun of CHIKISANI" kukla oyunundan uyarlama.
- şef yönetmen
- 1972 Panda! Go, Panda! (パンダ・コパンダ, Panda Kopanda)/Panda ve çocuk panda
- şef yönetmen
- 1973 Panda! Go, Panda! - Yağmurlu Sirk (パンダ・コパンダ 雨降りサーカスの巻, Panda Kopanda Amefuri-Saakasu no Maki)
- şef yönetmen
- 1980 3000 Leagues in Search of Mother/(母をたずねて三千里, Haha wo Tazunete Sanzen-ri)
- TV serisi film için yeniden düzenlenmiştir.
- denetmen
- 1981 じゃりン子チエ (Jarinko Chie)/Chie the Brat
- şef yönetmen/senarist (Noboru Shiroyama 城山昇 ile birlikte)
- 1982 Çellocu Goşu (セロ弾きのゴーシュ Sero-hiki no Gōshu)
- Kenji Miyazawa (宮沢賢治)'nın hikâyesinden uyarlama
- ana yönetmen, senarist
- 1983 Küçük Nemo: Slumberland Maceraları/(NEMO/ニモ, Nimo)
- Winsor McCay'in haftalık çizgiromanından uyarlama
- Japonya ekibi yönetmeni
- 1984 Rüzgarlı Vadi (風の谷のナウシカ, Kaze no Tani no Naushika)
- yapımcı
- 1986 Gökteki Kale (天空の城ラピュタ, Tenkū no Shiro Rapyuta)/Laputa: Castle in the Sky
- yapımcı
- 1987 柳川堀割物語 (Yanagawa Horiwari Monogatari)/Yamagawa Kanalının Hikayesi (belgesel)
- şef yönetmen, senarist
- 1988 Ateşböceklerinin Mezarı (火垂るの墓, Hotaru no Haka)
- Akiyuki Nosaka (野坂昭如)'nın romanından uyarlama
- şef yönetmen, senarist
- 1989 Küçük Cadı Kiki (魔女の宅急便, Majo no Takkyuubin)/Kiki's Delivery Service
- Eiko Kadono (角野栄子)'nun çocuk romanından uyarlama
- müzik yönetmenliği
- 1990 赤毛のアン－グリーンゲイブルズへの道－ (Akage no An – Guriin Geiburuzu eno Michi -)/Kızıl Saçlı Anne
- TV serisi sinema filmi için yeniden düzenlenmiştir.
- yönetmen, düzenleme
- 1991 Dün Gibi (おもひでぽろぽろ, Omohide Poro Poro)/Only Yesterday
- şef yönetmen, senarist
- 1994 Pom Poko (総天然色漫画映画 平成狸合戦ぽんぽこ, Sou- Tennensyoku Manga Eiga - Heisei Tanuki Gassen Pon Poko)/Total natural colour comic movie - Heisei era raccoon dog battle Pom Poko
- yönetmen, senarist
- 1999 En Sevdiğim Komşularım (ホーホケキョ となりの山田くん, Hōhokekyo Tonari no Yamada-kun)
- Hisaichi Ishii (いしいひさいち)'nin karikatür serisinden uyarlama
- şef yönetmen, senarist
- 2003 Kış Günleri (冬の日, Fuyu no Hi)
- Dünyanın farklı ülkelerinden katılan 35 yönetmen arasında
Kaynakça
- "19 Mart 2000, Roger Ebert'in Ateşböceklerinin Mezarı değerlendirmesi". 17 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2020.(İngilizce)
- Lupin III // Nausicaa.net(İngilizce)
- Conversations on Ghibli: Movie Night - Lupin III 1x01(İngilizce)
- "Kobe Animation Awards Honor "Code Geass," "Gurann Lagan," "Lucky Star"". 6 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2011.(İngilizce)