Juan Ambou

Juan Ambou Bernat (Lleida, İspanya 27 Ekim 1910 - Saltillo, Meksika 2 Ocak 2006) İspanyol komünist devrimci ve İspanya Komünist Partisi üyesi siyasetçi. 1934 Asturias Madenci Ayaklanmasına ve İspanya İç Savaşına aktif olarak katılmıştır.[1] Savaşın ardından sürgüne gitmiştir, burada da siyasetten kopmamıştır. Partisinin Genel Sekreteri Santiago Carrillo'nun Avrupa komünizmi siyasetine karşı çıkmış ve komünist ilkelerden kopulduğunu savunarak İspanya Halkları Komünist Partisi'nin kuruluşunda görev yapmıştır.

Gençliği
Bastırılan Asturias ayaklanmasından bir kare

Ambou, 27 Ekim 1909'da Lleida'da demiryolcu bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelmiştir. Babası 1917 yılı Ağustos ayındaki demiryolu grevine katıldığı için Asturias'a sürüldüğü için çocukluğu ve gençliği burada geçmiştir.[2] Babasının hal mücadelesi vermesi sonucunda yaptırımlarla karşılaşması onun ilerideki dönemdeki siyasal görüşlerini etkileyen önemli bir etken olmuştur. Babası gibi demiryolu işçisi olan Ambou, 1929 yılında 20 yaşındayken Oviedo'daki Kuzey Demiryolları Sendikasının genel sekreteri seçilmiştir. 1932 yılında İspanya Komünist Partisi'ne girer. 1934 yılındaki Asturias Madenci Ayaklanmasını başlatan demiryolu grev kararını ilan eder ve yoldaşlarıyla beraber ayaklanmada aktif görev alır.[2] Ayaklanmanın bastırılmasının ardından SSCB'ne sürgüne gider, burada Komintern VII. Kongresine İspanyol Komünist Partisi delegesi olarak katılır, genç komünistler enternasyonalinin yürütme kuruluna seçilir. İkinci İspanya Cumhuriyetide 1936 yılında yapılan seçimleri Halk Cephesinin kazanması üzerine yurda döner. Seçim sonuçlarına karşı Francisco Franco önderliğinde başlatılan askeri ayaklanmayla beraber iç savaş süreci başlamış olur.

İspanya İç Savaşı
Ana madde: İspanya İç Savaşı
Kuzey Cephesinin çöküşü Mart-Eylül 1937

18 Temmuz 1936 tarihinde askeri ayaklanma başladığında Ambou Oviedo'dadır. Bu dönemde Asturias Bölge Komitesine dahil olur. Oviedo'daki yönetim Cumhuriyetçi yönetim kentteki Cumhuriyetçi eğilime ve özellikle de işçilerin Cumhuriyetçilere sahip çıkmasına rağmen kentteki garnizon komutanı Albay Antonio Aranda Mata'ya ve emrindeki ordu birliklerine güvenirler. Aranda, cumhuriyetçi rejimden yana gözükerek kandırmış, sonrasında da kenti kuşatarak düşmesine yol açmıştır. Ambou, Oviedo kentinde Albay Aranda'ya güvenen İspanyol Sosyalist İşçi Partisi lideri Indalecio Prieto ve vali Liarte'nin aksine Aranda'nın Cumhuriyete ihanet içinde olduğunu belirtir ve derhal tutuklanmasını talep eder. Ancak bu talebi yerine getirilmediği gibi henüz Oviedo'nun güvenliği sağlanmamışken 10 bin Asturiaslı işçi Madrid'in savunulması için kentten gönderilir.[3] Ambou bu dönemde Oviedo cephesinin hazırlanmasında görev almıştır, kısa bir süre sonra Asturias Halk Cephesi Savaş Konseyine girer.

6 Eylül 1936 tarihinde Gijon'da Gijon Halk Cephesi Yerel Komitesi kurulur. Halk Cephesi partileri, başta UGT ve CNT olmak üzere sendikalar ve gençlik örgütlerinden oluşan komitede Savaş Bakanlığı görevine Ambou getirilir. Bu görevdeyken Ambou özellikle milis ve dağınık kuvvetlerin lağvedilerek düzenli ve disiplinli bir orduya geçişin temellerini atar. Birlik komutanlarının birlikteki askerler tarafından seçilmesini öngörür. Kuray heyetiyle koordineli şekilde askere alım işlemleri başlatır. Tüm silah ve cephanenin merkezi olarak dağıtılması planlamasını başlatır. Ayrıca Maksim Gorki Alayının kurulmasına karar verilir.[4]

Ambou, Cumhuriyetçi Kuzey Cephesinin yani Asturias-Santander-Bask bölgelerinin ayakta kalma şansının ancak merkezi bir otorite güdümünde tüm kaynakların tek amaç uğruna vakfedilmesiyle gerçekleşebileceğini anlar ve bunun için görüşmeler yapar. Özellikle savaş ekonomisinin ve savaş sanayiinin birbirinden ayrı ve plansız şekilde değil tüm bölgenin ihtiyaçları doğrultusunda ele alınmasını savunur. Ancak başta İberya Anarşist Federasyonu FAI olmak üzere hem Halk Cephesi partileri hem de burjuva Bask Hükümeti[5][6] buna karşı çıkar.[7]

1936 yılı Aralık ayında anarşistlerle komünistler arasında çıkan anlaşmazlıklar sonucunda görevden alınmış ve kamu eğitiminde sorumlu olmuştur. Bu olayın gelişmesi şu şekilde olur: Ambou liderliğinde merkezi direniş örgütlenmesinin ve halk nezdinde komünistlere olan desteğin artması Halk Cephesi partilerinden tepki toplamaya başlar. "Askeri başarısızlık" iddialarını komünistlerin "particilik" iddiaları izler. Başta anarşistler ve Troçkistler olmak üzere Halk Cephesi partilerinin tamamı komünistler karşısında birleşerek görevlerinden istifa ederler. Ambou, komünistleri yalıtmak amaçlı yaşanan krizin bozgunculukla eşdeğer olduğunu savunur. Komünistlerin görevlerinden istifa etmeleri sonrasında "kriz" çözülmüş olsa da Ambou, savaş sırasında Halk Cephesi partilerinin komünistleri asıl tehlike olarak gördüğünü savunur. Benzer bir durum 24 Ağustos 1937'de ilan edilen özerklik konusunda da yaşanmıştır.[8]

Ambou, Bilbao'nun düşmesinden sonra Kuzeydeki Halk Cephesi yönetimindeki komünizm karşıtı unsurların adeta kaçıp canlarını kurtarmak için özerklik kararı aldığını belirtir. 1937 yılı Ağustos ayında Ambou'nun da dahil olduğu Asturias ve Leon Bölge Konseyi özerklik ilan etmiş, siyasal ve askeri kararları kendi başına alacağını ilan etmiştir.[9] 24 Ağustos 1937 tarihinde alınan kararın ardındaki Amador Fernandez, Belarmino Tomas ve Segundo Blanco'yu şiddetli şekilde eleştirildikten sonra İspanyol Komünist Partisi merkezi hükümetin asla zayıflatılmaması gerektiğini savunup, kavgayı büyütmek için bölünmenin değil birlikte hareket etmenin önemli olduğunu belirtir.[10] Ayrıca Ambou alınmaya çalışılan teslimiyetçi tahliye kararına İspanyol Komünist Partisi sayesinde engel olunduğunu ifade eder.[11][lower-alpha 1] Ambou vakti gelince savaşçıların hala kavganın devam ettiği bölgelere nakledilmesi için hazırlıklar yapıldığını, ayrıca savaş sanayiinin de sürmekte olan savaş sırasında Cumhuriyetçilere karşı kullanılmak üzere silah üretmesine engel olmak için sabote edilmesini savunduğunu belirtir.[12] Dolayısıyla Ambou'ya göre İspanyol Komünist Partisi, bölgedeki Halk Cephesi saflarındaki siyasal partiler ve bozguncular kaçmasın, savaşa devam edilsin diye çaba göstermiş, panik eylemlerine son verip, düzenli bir geri çekilişin olanaklarını yaratmıştır.[13] Franco'ya bağlı faşist kuvvetlerin bölgeye yoğun saldırıları karşısında sonuna kadar savaşan Ambou, 20 Ekim 1937 tarihinde direnişin son kalesi olan Gijon'dan ayrılarak kavgaya devam etmek için Saint-Nazaire üzerinden Katalonya'ya geçer. Burada İspanya Komünist Partisi'nin Merkez Komitesine bağlı siyasal-askeri komisyona bağlı görev yapar. İç savaşın kaybedilmesiyle beraber Ebro Ordusuyla beraber İspanya'dan Fransa'ya geçer.

Sürgün
Argelès-sur-Mer kampından bir görüntü

Burada İspanya Komünist Partisi'nin Fransa'daki Argelès-sur-Mer toplama kampı[14][15] sorumlusu olur. Burada Pablo Neruda ile birlikte mültecilerin Latin Amerika'ya gönderilmesini koordine eder. Kendisi bundan sonra Dominik Cumhuriyeti, Küba ve sonrasında Meksika'da sürgün hayatı sürmüştür.

Muhalif siyasetçi

Carillo önderliğindeki İspanya Komünist Partisi'nin geleneksel ideolojik hattan saparak avrokomünizmi benimsemesi ve 1968 yılı Ağustos ayında Varşova Paktı'nın Çekoslovakya'ya müdahalesini eleştirmesi üzerine partiden ayrılır. Eduardo García López, Agustín Gómez, Higinio Canga ve sonrasında sürece dahil olan Enrique Líster ile beraber İspanya Komünist Partisi (VIII-IX. Kongre) örgütünü kurar.

1975 yılında Franco'nun ölümünün ardından başlayan İspanya'da demokrasiye geçiş süreciyle beraber yapılan 1977 Genel Seçimlerine bölgesel aday olarak, 1979 yılındaki seçimlere ise kendi örgütünün destek verdiği İşçilerin Komünist Partisi listelerinden katılır. Bu iki örgütün birleşmesi sonrasında kurulan İspanya Komünist Partisi (Birlik)[lower-alpha 2] kuruluşunda görev alır.

1984 yılında Madrid'de yapılan PCEU Kongresinde Avrıkomünizm karşıtı İspanyol Halklarının Komünist Partisi[lower-alpha 3] kuruluşunda yeralır. Yeni kurulan partinin Merkez Komitesinde ölünceye kadar görev alır.

Sürgün döneminden hayatının sonuna kadar Meksika Komünist Partisi ile sıkı bir işbirliği içinde olmuştur.

Yazmış olduğu eser
  • Juan Ambou, İspanya İç Savaşı'nda Komünistler, Çeviren: Ogün Eratalay, Yazılama Yayınevi 2018 ISBN 9786052222003[16]

Notlar
  1. İspanya İç Savaşı'nın sona ermek üzere olduğu dönemde Albay Segismundo Casado Lopez (1893-1968) liderliğinde PSOE ve anarşistler merkezi Juan Negrin hükümetine karşı komünistleri bahane ederek darbe düzenlemişler, Madrid'i Franco kuvvetlerine teslim etmek için görüşmelere başlamışlardır. Bu sırada tüm komünistler tutuklanmıştır. Franco hiçbir koşul kabul edilmeyeceğini bildirdikten sonra 28 Mart günü tek silah atılmaksızın kente girmiştir.
  2. Partido Comunista de España Unificado (PCEU)
  3. Partido Comunista de los Pueblos de España (PCPE)

Kaynakça
  1. İspanya İç Savaşı için hazırlanan sitedeki maddesi (İngilizce) 22 Mayıs 2020 tarihinde erişilmiştir
  2. 9 Ocak 2006 tarihli El País makalesi (İspanyolca) 21 Mayıs 2020 tarihinde erişilmiştir
  3. Ambou 2018 s.24-29
  4. Ambou 2018 s.45-48
  5. Ambou Bask Milliyetçi Partisi üyesi Başbakan José Antonio Aguirre ile de görüşse de ortak hareket etmek konusunda kendisini ikna edemez. Ambou 2018 s.71
  6. Ayrıca Bask hükümeti Santander Muharebesi'nin ardından Halk Cephesi partilerinden hiçbirisine haber vermeksizin işgalci İtalyan ve Nazi kuvvetleriyle ayrı bir ateşkes antlaşması imzalamıştır. 24 Ağustos 1937 tarihinde Santoña'da imzalanan antlaşma Santoña İhaneti olarak da bilinir. Ambou 2018 s.78
  7. Ambou 2018 s.71-77
  8. Ambou 2018 s.95-114
  9. Ambou 2018 s.181
  10. Ambou 2018 s.186
  11. Ambou 2018 s.187
  12. Ambou 2018 s.189
  13. Ambou 2018 s.194-197
  14. Kampa dair fotoğraflar 21 Mayıs 2020 tarihinde erişilmiştir
  15. 1939 yılı Mart ayında kamp fotoğrafları Robert Capa (İngilizce) 21 Mayıs 2020 tarihinde erişilmiştir
  16. Katalog kaydı 22 Mayıs 2020 tarihinde erişilmiştir

Ayrıca bakınız
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.