Köln Katedrali
Köln Katedrali (Almanca: Kölner Dom), Almanya'nın Köln kentinde bulunan tarihi katedral. Hristiyanlığın Katolik mezhebi için açılmış bir ibadethanedir. 1248 yılında yapımına başlanan katedralin yapımı 632 yıl sürmüş ve 1880 yılında hizmete açılmıştır. Gotik tarzdaki katedral 7000 m² alanda, 157 m'yi bulan yüksekliği ile Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü Dünya Mirası Alanları dizelgesinde yer alır.[1]
| UNESCO Dünya Mirası | |
|---|---|
 Köln Katedrali | |
| Konum |
Köln, Almanya |
| Kriter | Kültürel: i, ii, iv |
| Referans | 292 |
| Tescil | 1995 (19. oturum) |
| Uzatma | 2004, 2006 |
| Bölge | Avrupa ve Kuzey Amerika |
Tarihi
Antik ve geç antik dönem mimarisi
Katedralin altında kazılar sonucu 1. yüzyıldan 4. yüzyıla kadar uzanan Roma İmparatorluğu döneminde kalma evler bulunmuştur. 4. ve 5. yüzyıllarda bugün katedral içinde koronun konumlandığı bölgenin altında 30 ila 40 metre uzunluğunda apsidiyal bir yapı bulundu. Bu yapının bölgede inşa edilen ilk kilise olması muhtemeldir. Bu yapı 5. yüzyılın sonları ya da 6. yüzyılın başlarına doğru bir başka yapı eklemesi ile değişti. Bu yapıya keza 530'lu yıllarda zengin frank kraliyet ailesinden üyeler gömüldü. Bu yapının üzerinde ise 6. yüzyılın ikinci yarısına doğru, konuşma kürsüsü ambon ile dikkat çeken bir başka yapı bulunuyordu. Bu kilise tahminen 800 yılına kadar kullanımda kaldı ve batı yönünde geliştirildi.[2]
Tüm bu buluntuların dışından kilisenin dışında batı yönünde 6. yüzyıla tarihlenen bir vaftizhane bulunmuştur. Eski dönemlerde Hristiyanlığa yeni girenlerin vaftiz edilmeden kiliseye alınmadıkları bilindiği için, bu vaftizhanenin neden kilise dışında ve yakınında ancak ayrı bir yapı olarak konumlandırıldığı anlaşılabilir. Bu vaftizhanenin 8 köşeli piscinası bulunmaktadır. İlk aşamalarda dikdörtgen bir planı bulunan vaftizhane, sonraları haç planına sahip olacak şekilde geliştirilse de son kullanım hali yine dikdörtgen planlı bir yapı ortaya koymaktadır. Bu vaftizhane muhtemelen 9. yüzyılda eski Köln Katedrali'nin inşasından itibaren bir daha kullanılmadı.[3]
Eski Katedral "Hildebold Katedrali"
Hildebold Katedrali olarak da bilinen eski Katedral bugünkü Katedral öncesi kullanımda olan yapıydı. 27 Eylül 873 de açılan yapının adı yapıya maddi katkılarda bulunduğu düşünülen başpiskopos Hildebold'dan gelmektedir. Yapının inşasına tam olarak ne zaman başlandığı bilinmemektedir. Tarihsel sınırlama olarak başpiskopos Hildebold'un ölüm tarihi olan 818 ile 857 yılındaki tarihsel bir aktarım kabul edilmektedir. Fulda ve Bertin yıllıklarının aktardığı bilgilere göre 857 yılında kiliseye yıldırım düşmüş, bu yıldırım sonucunda kilisede görevli bir rahip dahil olmak üzere 3 kişi ölmüştür.[4] Orta Çağ'da bu tip olaylar dini açıklamalar ile yorumlandığından ötürü, yapının muhtemelen tanrı tarafından lanetlendiği düşüncesi hakim olmuştu. Otto Doppelfeld 1948 yılında yaptığı kazı çalışmalarında buluntular ışığında bu yapıyı 800 yılına tarihlemiştir. Aynı yapı 810 yılında bir yangında hasar görmüş ve sonrasında Hildebold tarafından yıktırılmıştır.[5] Bu konu hakkındaki en eski kaynak Heinrich von Beeck tarafından 1469 ila 1472 yılları arasında yazılan "Agrippina“ adlı eserde bulunur. Bu eserde Hildebold eski Katedrali inşa eden kişi olarak verilmektedir.[6] Bu kaynağa karşı çıkan ilk iddia ise 1958 yılında ifade edilmiştir. Buna göre eski katedral Otto zamanında başpiskopos Bruno döneminde inşa edilmiştir.[7] Yine de kaynakların zayıf olması sebebiyle yapının ne zaman inşa edilmeye başlandığı bilgileri zayıftır.
Katedral
İnşaatın yapımı fikri daha 7. yüzyılda ortaya atılmıştı. Daha o zamandan iki kulenin uzunluğu 157 metre olacak denildi ve buna göre o tarihte bir plan çizildi. Ama ilk temel 1248 yılında atıldı. Kent merkezinde yer alan ve şehrin her tarafından gözüken bu yapı, yüzyıllar boyunca maddi sıkıntılardan dolayı ve eldeki diğer imkânsızlıklardan ötürü bitirilemeyen inşaat diye isim yapmıştı. Tam 632 yıl sonra bitirilen gotik tarzdaki yapı, bugün Kuzey Avrupa´daki en büyük ibadethanedir. Çift kuleli katedralin uzunluğu 157 m´dir. Böylelikle Almanya´nın ikinci, Dünya´nın ise üçüncü büyük kilisesidir. Köln Merkez Garı (Köln Hbf) katedralin hemen yanı başındadır. Bu Katedral, ülkenin en çok turist çeken yapısıdır.
Kutsal Köln
Papa XVI. Benedictus, 2005 yılında düzenlenen Dünya Katolik Gençleri Günü dolayısıyla Köln´e gelip, milyonlarca insana Köln´ün Hristiyan Alemi için hala kutsal bir şehir (Sancta Colonia-Kutsal Köln) olduğunu, bunda da yüzyıllardan bu yana kemikleri bu katedralde olan Üç Kutsal Kral´ın etkisinin olduğunu anlattı.
Galeri
Köln Katedrali gece görünüm
Katedralin Kuzey kulesinin bitirilme aşamasındaki durumu(1881).
Giriş Kapısı´nın üstü
Mavi saatte Hohenzollern Köprüsü'nün görünümü, arkasında Köln Katedrali görülmektedir (Köln, 30 Mart 2009).
Kaynakça
- "Arşivlenmiş kopya". 19 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2017.
- Georg Hauser, Schichten und Geschichte unter dem Dom: Die Kölner Domgrabung, 2010, s.30.
- Georg Hauser, Schichten und Geschichte unter dem Dom: Die Kölner Domgrabung, 2010, s.42-50.
- Stefanie Lieb (Hrsg.): Stil und Form (Festschrift Binding): Architekturdarstellungen in der ottonischen Buchmalerei: Der Alte Kölner Dom im Hillinus-Codex, Darmstadt 2001, S. 32–45.
- Otto Doppelfeld: Die Ausgrabung des karolingischen Doms (1948), abgedruckt in: Otto Doppelfeld/Willy Weyres (Hrsg.): Die Ausgrabungen im Dom zu Köln (Römisch-Germanisches Museum, Kölner Forschungen 1), Mainz 1980.
- Günther Binding: Die Datierung des karolingischen Kölner Doms; in: Jahrbuch des Kölnischen Geschichtsvereins e. V., Jg. 52, Köln 1981, S. 191–210, Zitat S. 192.
- Irmingard Achter: Zur Datierung der Periode VII. (1958) und Albert Verbeek: Zum äußeren Mauersockel am Alten Dom, 1958; beide abgedruckt in Otto Doppelfeld/Willy Weyres (Hrsg.): Die Ausgrabungen im Dom zu Köln (Römisch-Germanisches Museum, Kölner Forschungen 1), Mainz 1980, S. 248–251.
