Kadı Menteş Konağı
Kadı Menteş Konağı, Kuzey Lefkoşa'nın Selimiye semtinde mahallesinde bir konaktır. Selimiye Meydanı ve İdadi Sokağı'nın kesiştiği noktada yer almaktadır ve günümüzde Kıbrıs Türk Belediyeler Birliği'nin merkezidir.[1]
Kadı Menteş Konağı | |
---|---|
Konağın ön cephesi | |
Surlariçi'ndeki konumu | |
Genel bilgiler | |
Konum | Selimiye |
Şehir | Kuzey Lefkoşa |
Ülke | Kuzey Kıbrıs |
Koordinatlar | 35°10′38″K 33°21′50″D |
Mevcut kullanan | Kıbrıs Türk Belediyeler Birliği |
Başlama | 1329 |
Yenilenme | 1975 |
Teknik detaylar | |
Kat sayısı | 2 |
Tarih
Binanın en eski bölümleri, 1329 yılında, adanın Lüzinyan hakimiyetinde olduğu dönemde Kıbrıs'ın Latin Başpiskoposluk Sarayı olarak inşa edildi.[2] Konağın şimdiki halinin L şeklindeki yapısının aksine, binanın ilk planı dikdörtgen şeklindeydi.[3] Kıbrıs'ın 30. Latin Başpiskoposu Romalı Orsini Aldobrandini, 1502 ve 1524 yılları arasında binayı yeniden inşa etti ve bina Venedik egemenliği boyunca aynı amaç için kullanılmaya devam etti.[1]
Osmanlı İmparatorluğu tarafından Kıbrıs'ın ele geçirilmesinden sonra, bina Kıbrıs'ın kadısının ikamet yeri olarak kullanıldı. Bu süreçte binaya Osmanlı mimarisini taşıyan bir üst kat eklendi. Yüzyıllarca kadı konağı olarak kullanılan bina, 1819-1821 yılları arasında restore edildi ve vali konağı olarak kullanılmaya başlandı. Bu değişiklik vali Küçük Mehmed Paşa'nın idaresi sırasında gerçekleştiği için, bina "Küçük Mehmet Konağı" olarak bilinmeye başlandı.[1]
Osmanlı döneminde binanın geniş ve ferah bahçesine el kondu ve çeşitli eğitim kurumları tarafından kullanılmaya başlandı: Büyük Medrese (1932'de tahrip oldu), Küçük Medrese (günümüzde yalnızca çeşmesi ayaktadır) ve Sultan II. Mahmut Kütüphanesi. 1897 yılında, bir "idadi" (orta okul) inşa edildi ve daha sonraları bir "sultani" (lise) içerecek şekilde büyütüldü. 1924'teki Türk eğitim reformu sonucu din eğitimi kaldırıldıktan sonra Ayasofya İlköğretim Okulu'na dönüştürüldü. Bugün, bu bina Halk Sanatları Vakfı tarafından kullanılmaktadır. 1901 yılında, bu bölgede bir "idadi" daha inşa edildi, ve daha sonra 1960 yılına kadar Bayraktar Ortaokulu olarak kullanıldı. Bugün bu bina Eski Eserler Bakanlığı tarafından kullanılmaktadır.[1]
Daha sonra Kadı Menteş Konağı, Lefkoşa Belediyesine ait bir bina olarak kullanılmış ve memurlara barınma sağlamıştır. 1979'da, bina sakinler tahliye edilip konak yenilenmiş ve Kasım 1985'te Kıbrıs Türk Belediyeler Birliği'ne verilmiştir.[1][1][4]
Mimari
Binanın Gotik mimarisine sahip, üzerinde üç arma bulunan bir güney giriş kapısı vardır. Bu armaların kime ait olduğuyla ilgili farklı iddialar vardır, bunlar arasında Ayasofya Katedrali'nin bulunduğu arazinin sahibi Costanza De Brie, 1495'te Kıbrıs'ın başpiskoposu olan Prioli ve Venedikli Donado della Rose ailesi yer alıyor. Kapıdaki diğer armalar kaldırılmış ve diğer binaların yapımında kullanılmıştır.[1]
Venedik yönetimi sırasında, binayı Ayasofya Katedrali ve Azize Catharina Kilisesi'ne bağlayan tüneller mevcuttu. Bu dönemde binanın güneybatı köşesinde güvenlik amaçlı kullanılan bir kulenin varlığına dair göstergeler bulunmaktadır.[1] Restorasyon sırasında binanın daha yakından incelenmesi sonucu binanın büyük bir bölümünün Lüzinyan ve Venedik dönemlerine ait olduğu anlaşılmıştır.[3]
Binanın üst katında, Osmanlı mimarisine ait ince duvarlar, geniş odalar, bir Bağdadî usulü cumba ve süslü duvarlar görülebilir. Çiçek ve bitki motifleri geleneksel çitakâri tarzında olup 18. yüzyıldan kalma oldukları tahmin edilmektedir.[1]
Kaynakça
- Bağışkan, Tuncer (28 Aralık 2013). "Eski Latin Başpiskoposluk Sarayı". Yeni Düzen. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2019.
- "Lefkoşa'nın tarihi binaları". Star Kıbrıs. 23 Aralık 2011. 2 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2015.
- Gürkan, Haşmet Muzaffer. Dünkü ve Bugünkü Lefkoşa (3. bas.). Galeri Kültür. ss. 126-7. ISBN 9963660037.
- Bağışkan, Tuncer. "Ayasofya (Selimiye) Meydanı ve Mahallesi". Yeni Düzen. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2015.