Kambriyen dönem
Kambriyen dönem, Paleozoik zamanın ilk alt bölümü olarak Kambriyen kayaç sistemlerinin oluştuğu ve içinde en eski fosilleri taşıyan jeolojik zaman dilimidir. Günümüzden 545 milyon yıl önce başlayıp, yine günümüzden 495 milyon yıl önce sona erdiği kabul edilir.
Kambriyen Dönem, gezegenin tüm tarihi boyunca, yaşamın çeşitliliği ve yaygınlığı yönünden en parlak zaman aralığıdır. Kabuklu canlılara ait ilk fosiller bulunmuş, hayvanların hızlı evrimi ve çeşitlenmesi gerçekleşmiştir. Deyim yerindeyse “yaşamın altın çağı”dır.
Etimoloji
Kayaları ilk inceleyen İngiliz yerbilimcisi Adam Sedgwick'tir.Kayaları bulduğu yer olan Birleşik Krallık Galler bölgesine eski Romalılar Kambriya adını verdiklerinden benzer isimlendirme yapılmıştır [1][2]
Coğrafya
Kambriyen Dönemin başlarında kıtaların güney yarı kürede toplanmış olması nedeniyle kuzey yarıküre, uçsuz bucaksız bir okyanus halindeydi. Ekvator kuşağından yayılan sıcak akıntılar bu devasa okyanusu ılıman hale getiriyor ve kıtaların kıyı kesimlerinde de nemli ve ılıman bir iklime neden oluyordu. Kambriyen Dönem boyunca kıtaları kuzeye doğru ilerleyişiyle –bugünün kıtalarının genel görünümü, Kambriyen Dönemin sonlarına doğru şekillenmiştir- bu kıtaların kuzey kıyıları, sığ ve ılıman denizler haline geliyordu. Tüm bu koşullar, özellikle deniz “Kambriyen Patlaması” olarak tanımlanan bu altın çağın yaşanmasında belirgin rol oynamıştır.
Fauna
Günümüz hayvan şubelerinin bazıları Kambriyen'de çeşitlenip fosil kayıtlarına girmiş, hepsi olmamakla birlikte çok sayıda hayvan şubesinin vücut planı bu dönemde gelişmiştir.
Flora
Kambriyen Dönem boyunca karalarda, mikroorganizmalar ve algler dışında yaşam görülmemektedir. Yine de tür çeşitlenmesi ve yayılması, denizlerdeki “Kambriyen Patlaması”nı aratmayacak düzeydedir.
Bugün, Kambriyen Dönem’de en az dört Kitlesel Yok Oluş yaşandığını biliyoruz. Ancak bu yok oluşlara hangi nedenlerin yol açtığı kesin olarak saptanamamıştır.
Kaynakça
- Asimov, Isaac (1989). Patlayan Güneşler. Çeviren: Nejat Ebcioğlu. İstanbul: İnkılap Kitabevi. s. 227.
- Sedgwick, A. (1852). "On the classification and nomenclature of the Lower Paleozoic rocks of England and Wales". Q. J. Geol. Soc. Land. Cilt 8. ss. 136-138. doi:10.1144/GSL.JGS.1852.008.01-02.20.
Dış bağlantılar
Wikimedia Commons'ta Kambriyen dönem ile ilgili çoklu ortam kategorisi bulunur.
- Kambriyen Dönem
- Paleomaps14 Mayıs 2012 tarihinde WebCite sitesinde arşivlendi
- Continental Drift 5 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Palaeos
- Güney Avrupa ve Akdeniz'in Tektonik, Sedimentasyon ve Paleocoğrafyası
| Önce gelen Proterozoik Devir | 542 myö - Fanerozoik Devir - günümüz | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 542 myö - Paleozoik - 251 myö | 251 myö - Mezozoik - 65 myö | 65 myö - Senozoik - günümüz | ||||||||||
| Kambriyen | Ordovisyen | Silüryen | Devoniyen | Karbonifer | Permiyen | Trias | Jura | Kretase | Paleosen | Neojen | Kuaterner | |