Kara sapot

Kara Sapot (Diospyros digyna), abanozgiller familyasından ve anavatanı Doğu Meksika ve Orta Amerika ile Kolombiya'nın güneyi olan bir ağaç türü ve bunun meyvesine verilen ad. Çikolata Meyvesi ve Kara Trabzon Hurması gibi gayriresmî adlarla da Türkiye'de tanınmaya başlamıştır. (İngilizcesi Chocolate Pudding Fruit, Chocolate Persimmon ve İspanyolca Zapote Prieto.) Trabzon hurması ile aynı cinsten gelmesi sebebiyle akrabadır.

Kara sapot
Bilimsel sınıflandırma
Âlem: Plantae
Klad Angiosperms (Kapalı tohumlular)
Klad Eudicots (İki çenekliler)
Klad Asterids
Takım: Ericales
Familya: Ebenaceae (Abanozgiller)
Cins: Diospyros
Tür: D. digyna
İkili adlandırma
Diospyros digyna
Jacq.
Sinonimler

Diospyros ebenaster Retz.
Diospyros nigra (Blanco) Blanco
Diospyros nigra Perrott
Diospyros obtusifolia Humb. et Bonpl. ex Willd.

Ağacın yaprakları dalındaki olgunlaşmayı bekleyen meyveler
Bütün ve açılmış olgunlaşmış meyveler

Açıklama

Yetişkin bir ağaç25 m (82 ft) yüksekliğe ulaşabilmektedir. Herdem yeşil bir ağaçtır. Ancak dona karşı duyarlıdır. Zira Trabzon hurması (Soğuğa dayanıklılık haritası USDA 8a) ile akraba olsa da dayanıklılık yönünden ondan çok daha az dayanıklılığa (Soğuğa dayanıklılık haritası USDA 10a-9b) sahiptir. Yetişkin ağaçlar -3 dereceye kadar dayanabilirken, genç ağaçların 0 dereceye bile zor dayandıkları görülmüştür.[1] Bu sebeplede yetişme alanları kısıtlıdır. Yaprakları eliptik ve dikdörtgen biçiminde, bitim yerleri konik, koyu yeşil, parlak ve 10-30 cm (3,9-11,8 in)uzunluğundadır. Ağaçlar iki evciklidir, yani dişi ve erkek çiçekler ayrı ağaçlarda olup meyve için iki ağacın varlığı gereklidir.[2] Tohumdan yetişsede iyi bir verim için en az 1-2 senelik meyve fidelerinin aşılanması şarttır, ağaçların tohumdan meyve veren bir hale gelmesi 5-6 seneyi bulabilmektedir. Bunun dışında toprak konusunda fazla bir seçiciliği olmayıp pek çok toprak türüne uyum sağlayabilmektedir, neme ve kuraklığa da kısmen dayanıklıdır. Kara sapot meyvesi, domates gibi ve 5-10 cm (2,0-3,9 in)çapındadır, zeytin renginden sarı yeşil renge dönen meyve derisi yenmez ancak ince kabuğunun altındaki meyve özü olgunlaştığında beyazdan siyaha çikolata pudingi rengine döner ve yenebilir, çikolata pudingi gibi tadı da vardır, papayayı da hafif andırır bir haldedir.

Olgunlaşmamış ham çikolata meyvesi ise tahriş edici, yakıcı olabilmektedir, Filipinler'de balık zehiri olarak kullanılabilmektedir, bu sebeple olgunlaşmadan meyveleri yenmemelidir.[1] Bunun yanında oda ısısında meyveler 10 gün içinde olgunlaşabilir.[1]

Lezzetinin güzelliği sebebiyle, bu ağaç doğal yetişme alanları dışında Kaliforniya'da 1920'lerde yetiştirilmeye çalışılmış ancak denemeler Meksika Hükümeti tarafından verilen fidelerin hemen hepsinin soğuktan zarar görmesi ile başarısız olmuştur, Florida ve Hawaii'de denemeler başarılı olmuştur, Avustralya'da ve Filipinler'de, Madagaskar gibi yerlerde de yetiştirilmektedir. Türkiye'de ise ancak Gazipaşa, Alanya gibi soğuktan korumalı yerlerde yetiştirilebileceği düşünülmektedir.

Besin değeri
100 grlık bir porsiyon meyvenin besin değeri[1]
Kalori 60 kcal 251 kJ
Nem 79.46-83.1 g
Protein 0.62-0.69 g
Yağ 0.01 g
Kül 0.37-0.6 g
Karbonhidrat 12.85-15.11 g
Kalsiyum 22 mg
Fosfor 23 mg
Demir 0.36 mg
Beta-karoten (A Vitamini) 0.19  mg
Askorbik asit (C Vitamini) 191,70 mg (portakalın 2 katı)
Tiamin (B Vitamini 1) bilinmiyor
Riboflavin (B Vitamini 2) 0.03 mg
Niasin (B Vitamini 3) 0.2 mg

Terminoloji

Sapotaceae familyasından mamey sapot ve (Rutaceae) familyası beyaz sapot arasında bir ilişki ve akrabalık bulunmamaktadır. Güney Florida'da bu bitki bazen Coco (Koko) Meyvesi denen toksik etkili delillik yaratan bitki ile karıştırılabilmektedir..

Kaynakça
  1. "ABD Purdue Üniversitesi İnternet Sitesi". 22 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2012.
  2. Noris Ledesma (Kış / İlkbahar 2009). "Tropical Cuisine" (PDF). The Tropical Garden. 2 Nisan 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2011. 3. harf sırasında bulunan |erişimtarihi= parametresi line feed character içeriyor (yardım); 16. harf sırasında bulunan |tarih= parametresi line feed character içeriyor (yardım); Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi=, |tarih= (yardım)

Dış bağlantılar

Galleri
  • Ağacın Meyvesinden kesitler 1- 5
  • 2 -5
  • 3- 5
  • 4 -5
  • 5 -5
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.