Konstanty Rokicki

Konstanty Rokicki (16 Haziran 1899, Varşova – 18 Temmuz 1958, Luzern), Polonya konsolosluk memuru, Riga ve Bern'deki Polonya Cumhuriyeti Konsolos Yardımısı, 1941–1943 yıllarında Yahudileri imha kamplarına gönderilmekten kurtaran sahte Latin Amerika pasaportlarını düzenleyen "Bern grubu", olarak da bilinen Yahudilerin Holokost'tan kurtarılması hareketi olan "Ładoś grubu” üyesi.[1][2]

Konstanty Rokicki
Konstanty Rokicki
Doğum 16 Haziran 1899(1899-06-16)
Varşova, Kongre Polonyası
Ölüm 18 Temmuz 1958 (59 yaşında)
Luzern, İsviçre
Milliyet Polonya
Meslek diplomat
Evlilik Maria Goldman
Ödüller
1935 yılında Riga'da K. Rokicki tarafından Filistin seyahati için verilen vize
Konstanty Rokicki'un mezarı

Özgeçmiş

Çocukluk ve kişisel yaşamı

Józef ile Konstancja Pawełkiewicz ailesinde doğdu. Polonya-Bolşevik Savaşı'na katılmış ve cesaret madalyası ile ödüllendirilmiş Süvari Asteğmen,[3] 1934'te 1. Okçu Süvari Alayı’nda yedek subay olarak görev yaptı. 17 Ağustos 1936'da Rokicki, Goldman’ların (Goldmanis) kızı Maria ile evlendi. Ondan, daha sonra Cenevre'de BM çalışanı olan Wanda Rokicka (1938–2008) adında bir kızı vardı.

Diplomatik kariyer ve Ładoś Grubu

1931 yılında Dışişleri Bakanlığı konsolosluk hizmetlerine katıldı. 1932–1933 yıllarında Minsk'teki Polonya Konsolosluğu’nun sözleşmeli çalışanıydı, 1934–1936 yılları arasında Riga'da Konsolos Vekilliği yaptı ve 1936–1938'de Kahire'deki Polonya Elçiliği’nin sözleşmeli çalışanıydı. 1939'dan 1945'e kadar Bern'de Polonya Cumhuriyeti Konsolos Muavinliği görevinde bulundu.

1941–1944 yıllarında meslektaşı Juliusz Kühl'ün yardımıyla, daha sonra işgal altındaki Polonya gettolarına gizlice ulaştırılan ve Yahudi sahiplerini imha kamplarına götürülmekten kurtaran yüzlerce ila binlerce Paraguay Cumhuriyeti pasaportunu elleriyle yazdı. Diğer Latin Amerika ülkelerinin pasaportlarının aksine, Paraguay'ın pasaportlarının özel bir değeri vardı, çünkü bu ülke – Polonya ve Kutsal Makam’ın (Vatikan) baskısı altında – geçici olarak pasaportların geçerliliklerini tanımıştı.[4]

Paraguay Fahri Konsolosu Bern’li noter Rudolf Hügli'ye rüşvet olarak verilen para, Amerikalı ve İsviçreli Yahudiler tarafından toplanan ve sürgündeki hükümetin "mülteciler" için aktardığı fonlardan geldi. Yararlanıcıların listeleri ve fotoğrafları, işgal altındaki Polonya'dan Bern'e, özellikle Agudat Israel ve Relico (Yahudi Savaş Mağdurları Yardım Komitesi) ağı sayesinde gizli olarak kaçırıldı. Başlarında Chaim Eiss ve Abraham Silberschein vardı.

Konsolos Rokicki 1945 yılında Ulusal Birlik Geçici Hükümeti'nin kurulmasından sonra hizmetten ayrıldı ve kalıcı olarak İsviçre'ye yerleşti.

Ödüller

Rokicki'nin adı yıllarca literatürde yer almadı, ancak 1945'te Agudat Israel'in Polonya Elçiliği’ne teşekküründe Aleksander Ładoś, Juliusz Kühl ve Stefan Ryniewicz adlarının yanında bulundu. Örgüt, onların bu faaliyetleri olmadan "yüzlerce insanı" kurtarmanın mümkün olmadığını beyan etmiştir.[5] Gazeteciler Mark MacKinnon[6] ile Zbigniew Parafianowicz ve Michał Potocki ilk kez Ağustos 2017'de Rokicki'nin Yahudileri kurtarmadaki rolü hakkında yazmışlardır.[7] Nisan 2019'da Rokicki, Yad Vaşem tarafından Uluslararası Dürüstler Unvanı ile onurlandırılmıştır.[8]

Haziran 2019'da, ölümünden sonra Virtus et Fraternitas unvanı ile ödüllendirilmiştir.[9]

Alternatif yorumlar

Belgelerden birinde[10] ve MacKinnon'un[6] makalesinde pasaportların – Rokicki'nin yanında – ayrıca Juliusz Kühl ve Stefan Ryniewicz tarafından da yazıldığı belirtiliyor. Bu, Kühl'ün konsolosluk deneyiminin olmaması ve o dönemde Misyon Şef Yardımcısı olan Ryniewicz’in daha yüksek statüsüne bakınca daha az olası bir durum olarak görünüyor. Buna ek olarak, İsviçreliler tarafından diplomatik statüsü tanınmayan Kühl'ün kendisi sorgulama sırasında Rokicki'ye işaret etti ve Elçilik bu iddialara karşı çıkmadı.

Yad Vaşem Enstitüsü'nün tartışması

Nisan 2019'da Yad Vaşem Enstitüsü, Ładoś Grubu'nun lideri olarak kabul ettiği Konstanty Rokicki'ye Uluslararası Dürüstler Unvanını, Aleksander Ładoś ve Stefan Ryniewicz’e ise „konsolos” unvanlarını layık gördüğünü duyurmuştur.[11] Ciddi olgusal hatalar içeren karar (Ładoś ve Ryniewicz, astları değil Rokicki'nin üstleriydi ve hiçbiri konsolos değildi), temsilcisi tarafından diğer iki diplomatın meselesini açıklığa kavuşturmak için madalyayı reddeden Rokicki ailesinin protestosu ile karşılanmıştır.[12] Karar, aynı zamanda, Yad Vaşem'e protesto mektubu gönderen Ładoś Grubu tarafından kurtarılan 30'dan fazla kişinin tepkisine neden olmuştur.[13] Ayrıca İsviçre'nin Polonya Büyükelçisi Jakub Kumoch, Yad Vaşem'in kararını "yanlış anlama"[14] olarak nitelendirmiş ve Rokicki'nin Ładoś ve Ryniewicz yönetimi altında hareket ettiğini vurgulamıştır.[15] Ładoś Grubu'nun kâşiflerinden biri olan Zürih'teki Polonya Fahri Konsolosu Bern Blechner de protesto etmiştir.[16]

Ayrıca bakınız

Kaynakça
  1. Potocki, Michał (23 Ağustos 2018). "Grupa Ładosia ratująca Żydów, to był sprawny mechanizm. "Badacze ustalają nazwiska ocalonych i ich potomków"" (Lehçe). wiadomosci.dziennik.pl. 22 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2020.
  2. "Końcowe prace nad listą ocalałych z tzw. Grupy Ładosia" (Lehçe). thenews.pl. 5 Aralık 2018. 12 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2020.
  3. "Informacja o zmarłych: Rokicki Konstanty" (Lehçe). nekrologi-baza.pl. 6 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2020.
  4. List nuncjusza apostolskiego do posła USA w Szwajcarii (oryginał w Archiwum Federalnym w Bernie).
  5. List dziękczynny Harry’ego A. Goodmana z 2 stycznia 1945, adresowany do MSZ RP w Londynie (oryginał w Instytucie gen. W. Sikorskiego w Londynie).
  6. MacKinnon, Mark (7 Ağustos 2017). "'He should be as well known as Schindler': Documents reveal Canadian citizen Julius Kuhl as Holocaust hero" (İngilizce). theglobeandmail.com. 8 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2020.
  7. Michał Potocki, Zbigniew Parafianowicz (7 Ağustos 2017). "Polak na polecenie rządu ratował Żydów od Holokaustu. Świat się o tym nie dowiedział [TYLKO U NAS]" (Lehçe). gazetaprawna.pl. Erişim tarihi: 16 Haziran 2020.
  8. "Konsul Konstanty Rokicki uznany przez Yad Vashem za Sprawiedliwego Wśród Narodów Świata [NEWS DGP]" (Lehçe). wiadomosci.dziennik.pl. 16 Nisan 2019. 15 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2020.
  9. "Prezydent wręczył Medale Virtus et Fraternitas" (Lehçe). prezydent.pl. 19 Temmuz 2019. 19 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2020.
  10. Zeznania Rudolfa Hügliego z 14 stycznia 1943 (oryginał w Archiwum Federalnym w Bernie).
  11. "Yad Vashem: Konstanty Rokicki kluczowy w Grupie Berneńskiej" (Lehçe). gosc.pl. 14 Mayıs 2019. 3 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2020.
  12. Zbigniew Parafianowicz, Michał Potocki (29 Nisan 2019). "Błędy we wniosku Yad Vashem ws. Rokickiego. Nie wiadomo, czy krewna bohatera weźmie udział w uroczystościach" (Lehçe). wiadomosci.dziennik.pl. 29 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2020.
  13. Makowski, Marcin (2 Haziran 2019). "Grupa Ocalałych pisze do Yad Vashem. Chodzi o polskich dyplomatów" (Lehçe). opinie.wp.pl. 3 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2020.
  14. "Yad Vashem explains honouring just one Bernese Group member" (İngilizce). tvp.pl. 15 Mayıs 2019. 3 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2020.
  15. Kumoch, Jakub (2 Mayıs 2019). "The Polish Holocaust hero you've never heard of" (İngilizce). blogs.timesofisrael.com. 2 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2020.
  16. "Cała grupa Ładosia z tytułami Sprawiedliwych wśród Narodów Świata? "Wypaczenie istoty wspólnej akcji"" (Lehçe). wiadomosci.dziennik.pl. 10 Mayıs 2019. 10 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2020.

Daha fazlası
  • Agnieszka Haska: „Proszę Pana Ministra o energiczną interwencję”. Aleksander Ładoś (1891–1963) i ratowanie Żydów przez Poselstwo RP w Bernie, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 11 (2015), s. 299–309.
  • Stanisław Nahlik: Przesiane przez Pamięć, Kraków 2002.
  • Michał Potocki, Zbigniew Parafianowicz: Tak polska ambasada ratowała Żydów. System berneński działał jak zegarek. Gazeta Prawna, 2018. Erişim tarihi: 16 Haziran 2020.

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.