Lindy Hop
1920 ve 1930'lu yıllarda, zamanın caz müziği ile Harlem, New York'ta oluşmuş bir dans türü. Lindy Hop gelişimi sırasında ünlü olan ve öncesindeki birçok dansın karışımıdır fakat temel olarak Caz, Tap, Breakaway ve Charleston danslarından esinlenmiştir. Jive, Boogie-Woogie ve akrobatik Rock and Roll'un öncüsüdür. Çoğunlukla bir caz dansı olarak tanımlanır ve Swing danslarının bir üyesidir.
Gelişimi sırasında Lindy Hop, Afro-Amerikan solo ve eşli danslarında kullanılan birçok belirli ve doğaçlama hareket ile Avrupa kökenli, 8 sayılı eşli dansları birleştirdi. Bu durum en belirli şekilde Lindy Hop'un temel adımı olan swingout hareketinde görülebilir. Hareketin açık pozisyonunda dans çifti el ele bağlı iken, kapalı pozisyonda kucaklama gibi bağlanırlar.
1980'li yıllarda Amerikan, İsveçli ve İngiliz dansçılar arasında yeniden canlanan Lindy Hop, günümüzde birçok ülkedeki dans grupları arasında dans edilmektedir.
Lindy Hop'un belli bir merkezden gelişmediğini vurgulamak amacıyla bazen sokak dansı olarak da tanımlanır. Günümüz Lindy Hop'u hala gelişmekte olup belli bir merkezden kontrol edilmemektedir.[1]
Gelişim dönemleri
Lindy Hop'un tarihi geç 1920'li tarihlerde Harlem, New York'taki siyah topluluklar arasında başlamıştır. Caz müzik ile bağlantısı olan Lindy Hop, kendisinden önceki Afro-Amerikan gösteri danslarına benzerlik gösterir ancak filmler, gösteriler, yarışma ve profesyonel dans grupları ile (özellikle 1930'lardaki aerial hareketlerin bulunması ile) hızlı bir şekilde kendi ününü kazanmıştır. II. Dünya Savaşı sonrası popülerliğini kaybetmiş, 1980'li yıllarda Avrupalı ve Amerikan dansçılar tarafından tekrar keşfedilene kadar uyku döneminde kalmıştır.
Erken etkiler (19. yy. başı - 1920'li yıllar)
Lindy Hop 1920'li yıllar ve öncesinde Amerika'da popüler olmuş çoğu Afro-Amerikan danslardan oluşmak üzere bir miktar dansı kombine etmiştir. Tıpkı Caz müziğin baskın olduğu dönemde farklı müzik türlerini yutup kendisine katması gibi Lindy Hop da farklı dans türlerini yutup kendisine katabiliyordu. Bu melezlik, sokak danslarının tipik bir özelliğidir. Böylelikle kalıplar ve adımlar günlük mekanlardaki katılımcıların sosyal ve kültürel ihtiyacını karşılamak için uyarlanmış ve geliştirilmiştir. Bu yüzden Lindy Hop, dans akademileri ya da kurumların yaratıcı veya ekonomik projelerinden biri değildir.
Lindy Hop'un şeceresinde gelişimi sırasında emdiği ideolojik temalar, sosyal kullanımlar ve spesifik adımlar görülebilir. Birçok Lindy Hop tarihçisine göre Charleston, Lindy Hop'u en çok etkileyen öncü olmuştur ve Lindy Hop'un temel adımları ve zamanlaması Charleston'u yansıtmaktadır. Lindy Hop'tan Charleston'a geçiş Breakaway denilen dans ile sağlanmıştır. Bu dans Texas Tommy gibi danslarda yapılan Swing Out hareketi ile açık pozisyonda dans etmeyi ve Charleston'un çiftli olarak yapılan dansındaki adımlama ve kapalı pozisyonda dans etmeyi birleştirmiştir.[2]
1920'li yıllarda caz müzik değişince, Lindy Hop gibi caz dansları da değişmiştir. Swingdeki notalardaki gecikmeler dansçıların da danslarında gecikmeler eklemelerini sağlamış. Bu olay da Charleston ve Breakaway dansçılarının adımlama ve temposunu etkilemiştir.
Lindy Hop'un doğuşu ve Harlem
1920'lerdeki Harlem rönesansı, Amerika'daki beyaz topluluklarda, özellikle New York'ta, Afro-Amerikan yerel kültürünün profilini iyi yönde değiştirmiştir. Afro-Amerikan dans ve müziğin popülerliği, azınlık mahallelerinin yasadışımsı doğasına duyulan hayranlığını beslemiştir. Harlem'deki patronların beyaz olması bölgedeki bar, kulüp ve tiyatrolara gerekli kazancı sağladığı gibi siyah sanatçılara da git gide ekonomik bunalımdan etkilenen bir şehirde iş olanağı sağlamıştır.
Üst ve orta sınıf beyaz izleyiciler Harlem'in işçi sınıfı eğlencelerini izlemeye maruz bırakılmışlardır. İlk başlarda Harlem'deki mekanlar ve gösteriler ile sonraki zamanlarda ise seyahat gösterileri, popüler müzik ve sinema yoluyla siyah kültürel formlara büyük bir ilgi uyanmıştır. Bu zamanlarda Lindy Hop gibi danslar büyük bir beyaz seyirci kitlesine ulaşmış, fakat beyaz öğretmenler ve film stüdyoları tarafından beyaz toplumun estetik ve sosyal değerlerine göre değiştirilmiştir. Dean Collins gibi Hollywood filmlerinde oynayan beyaz dansçılar Lindy Hop'un popüler olmasında öncülük etmişlerdir. Collins sadece bu dans formunun tüm Amerika'ya yayılmasını sağlamakla kalmamış, ayrıca Amerika'nın muhafazakâr zevkine göre dansın daha az riskli bir türünü sağlamıştır.
Harlem'in 1920 ve 1930'lu yıllarda eğlence mekanı ve Afro-Amerikanlar için canlı ve yaratıcı bir merkez olarak popülerliğinin artması sonuç olarak Lindy Hop'un oluşması ve hem gösteri hem de sosyal dans olarak popülerliğinin artmasını sağlamıştır.
'Lindy Hop' adının kökeni
'Lindy Hop' isminin kökeni hala Lindy Hop toplulukları arasında çok fazla tartışılan bir konudur.
Bir açıklamaya göre 19. ve 20. yy. Amerikan sokak dilinde 'Lindy' genç kızlara verilen bir isimdi. 'Hop' kelimesinin ise 1913 tarihinde swing dansları için kullanılan bir terim olduğu belgelenmiştir. Ayrıca Texas Tommy dansında temel adım için kullanılan bir terim olarak kullanılmıştır.
Daha geçerli bir açıklamaya göre ise "Shorty" George Snowden adındaki dansçı bir yarışmada Breakaway dansını Lindy Hop olarak degiştirmiştir. Söyleme göre Snowden ve partneri, 17 Haziran 1928 tarihinde Manhattan gazinosunda siyahların katılabildiği dans maratonunda 24 çiftten biriydi.[3] Snowden'in hatırladığına göre, Snowden eşini fırlattığı ve kendisinin de birkaç solo adımı yapabildiği breakaway hareketini yapmaya karar vermişti. Yarışmanın monotonluğunda yapılan bu hareket o kadar etkileyiciydi ki müzisyenler bile kendilerine gelmişti. ... Fox Movietone Haber Ajansı dans maratonu hakkında bir haber yapmak için geldiğinde Snowden'in ayaklarına yakın çekim yapmaya karar vermişti. Dans sonunda ayaklarıyla ne yaptığını soran haberciye Snowden, 'Hiç durmadan Lindy.' demiştir.[4]
Snowden belirtmiş olsa ya da olmasa bile Lindy Hop, lakabı 'Lucky Lindy' olan Charles Lindbergh'in 1927'de tamamladığı transatlantik uçuşuyla bağlantılıdır. Snowden ile röportaj yapan haberci, haberinin daha fazla tanınması için Lindy kelimesini Charles Lindbergh ile ilişkilendirmiştir. Charles Lindbergh Lindy Hop'a ismini kazandırmış olsa ya da olmasa bile Lindbergh, Snowden ve yarışma dansı arasındaki ilişki Lindy Hop kültüründe yerini bulmuştur.
Aerial dönemi (1935 - 1941)
1935 yılında Swing müzik ile yapılan Lindy Hop, Amerika'da giderek daha fazla popülerlik kazanmıştır. Bu popülerlik Benny Goodman, Count Basie ve Chick Webb gibi müzisyenlerin başarısına dayandırılabilir.
Ülkedeki balo salonları o zamanın orkestralarını ağırlamaya başlamıştır. En ünlü orkestralardan bir tanesini Chick Webb yönetmiş ve düzenli olarak Savoy Ballroom'da çalmışlardır. Onun orkestrası genç Ella Fitzgerald'a ilk ününü kazandırmıştır. Bu balo salonları dans yarışmalarına sponsor olarak bunları ulusal bir gelenek hâline getirmiş; yeni adım bulan, deneyen ve sergileyen kişilere ödüller vermiştir. İlk başlarda Lindy Hop, dans sırasında çiftler çok fazla yer kapladıkları için ve çoğu harekette başka çiftleri tekmeledikleri için yasaklanmıştır. Ancak belli bir süre sonra Savoy onlara karşı yumuşamış ve başka konuklara atraksiyon olmaları için onları hoş karşılamıştır.[5] 'Mutlu ayakların evi.' olarak tanınmaya başlanan Savoy, New York'taki en ünlü mekanlardan biri hâline gelmiştir.
İlk hava adımları
Savoy'un ana fedaisi olan Herbert 'Whitey' White (Lakabını saçındaki beyaz çizgiden alan bir Afro-Amerikan) arasında George Snowden'in de bulunduğu bir yerel dans grubunu yönetmiştir. White bu dansçılara şehrin ve ülkenin genelinde partiler ve gösteriler dahil olmak üzere profesyonel etkinlikler düzenlemiştir. George Snowden'in bu etkinliklerden dolayı dans salonundan yokluğu, aralarında Frankie Manning'in de bulunduğu yeni nesil dansçılara ün kazanma şansı tanımıştır. Gösterilere çıkan dansçılar etkinlik aralarında tekrar geri döndüklerinde hızlı bir şekilde farklı gruplar, özellikle Shorty George ve arkadaşları ile Manning gibi yeni dansçılar arasında rekabet başladı. Bu rekabetler farklı gruplar arasında resmi yarışmalar şeklinde olmuştur. Böyle bir yarışmada ilk kez hava adımları kullanılmıştır.[6]
Caz danslarının başlangıcından beri akrobasi sokak danslarında önemli bir unsur olmuştur. Özellikle Amerika'da orkestralarla birlikte gösterilere çıkmış flaş dansçılarca tanınmıştır. Fakat o zamana kadar daha henüz Lindy Hop'ta kullanılmamıştır. Tam olarak Lindy Hop'ta kullanılmaya başlanma tarihi bilinmese de gelişimi hakkındaki en popüler hikâye Frankie Manning'e aittir.
Gruplar arasındaki rekabeti bitirmekte kararlı olan Manning, partneri Friede Washington ile birlikte Over the Back (Sırtın üstünden) adlı hareketi tasarlamış, böylelikle Snowden ile aralarındaki rekabeti bitirmek istemiştir. Shorty George ve dans partneri Big Bea çoğu zaman dansı Big Bea'nın Shorty George'u kaldırıp sırtında taşıması ve Shorty'nin bu sırada ayaklarıyla havada tepinmesiyle bitirmiştir. Manning Over the Back hava adımı ile Shorty George ve Big Bea'nın bu hareketini alt etmeyi planlamıştır. Over the Back hareketi sadece Manning ve Washington'un yarışmayı kazanmasını sağlamamış, ayrıca Lindy Hop'un en ünlü adım grubunu başlatmıştır.
Manning Lindy Hop'a en etki etmiş gruplardan biri olan, temeli Savoy'da olup Herbert White tarafından yönetilen Whitney's Lindy Hoppers ile dans etmeye devam etmiştir. Bu grup 1935 ile 1941 arasında özel partiler ve sahne şovları olmak üzere birçok yerde dans etmiş, böylelikle dansın Amerika geneline yayılmasında katkıda bulunmuştur.
Dean Collins ve Hollywood
Lindy Hop'un Amerika geneli ve uluslararası alanda yayılması çoğu zaman şu 4 faktöre dayandırılır: Hollywood filmleri, Arthur Murray gibi eğitmenler ve dans okulları, gezen dans grupları ve II. Dünya Savaşı'nda başka ülkelere giden Amerikan ordusu. Lindy Hop'un Hollywood'a yayılmasındaki anahtar isim Dean Collins'tir
Dean Collins Lindy Hop'u New Jersey'deki kız kardeşlerinden öğrenmiş ve Amerika'nın Batı Kıyıları'nda bu türün yüksek profilli bir dansçısı olmuştur. Swing müzik ve dansının popülerliğinden yararlanmak isteyen Hollywood filmlerinin birçoğunda rol almıştır. Frankie Manning ve başka Afro-Amerikan dansçılar da dönemin ünlü filmleri olan Hellzapoppin' ve A Day at the Races gibi filmlerde rol almışlar, fakat iş koşullarından dolayı Collins kadar çok filmde rol alamamışlardır.
II. Dünya Savaşı dönemi (1941 - 1945)
II. Dünya Savaşı sırasında aralarında Lindy Hopçular ve müzisyenlerin de bulunduğu birçok sanatçı askerliğe çağrılmıştır. Frankie Manning ve Whitey's Lindy Hoppers grubunun birçok üyesi askere alınmış, böylelikle grup dağılmıştır.
Amerikan askerler Birleşik Krallık, Kanada, Avustralya, Yeni Zelanda gibi Müttefik ülkelere yerleştirilince Caz ve Lindy Hop oralara da yayıldı. İkisi de Nazi Almanyası gibi ülkelerde yasak olmasına rağmen oralarda da büyük ilgi gördü.
Savaş döneminde Lindy Hop rekreasyona uğramış, popüler müzikal filmlerinde beyaz dansçılar tarafından yapılmıştır.
1943'te Life dergisi Lindy Hop'u Amerika'nın ulusal halk dansı olarak tanımlamıştır.
1944 yılında savaş devam ettiği için, 'dans edilen' gece kulüplerinden yüzde 30'luk federal tüketim vergisi toplamıştır. Sonradan bu vergi yüzde 20'ye düşürülmesine rağmen ülke genelinde 'Dans Etmek Yasaktır.' tabelaları asılmıştır.[7]
Savaş sonrası dönem (1945 - 1984)
II. Dünya Savaşı sonrasında müzik kültürü değişmiştir. Yeni vergiler ve yasalardan dolayı mekanların müzisyen ve dansçıları işe alması ve dansa ev sahipliği yapması sınırlanmıştır. İşe daha küçük orkestralar alınmış ve dans pistleri masalarla doldurulmuştur. Müzisyenler bu yeni dönemde Cool Caz ve Bebop ile uğraşmış, patronlar ise misafirlerin müzisyenlere kulak verip, dinlemelerini ve dans etmemelerini istemiştir. Rock and Roll ve Bebop'un yükselişi dans amaçlı Caz'ın popülerliğini daha da azaltmıştır. Lindy Hop halkın gözünden düşmüş, onun yerini Rock and Roll, East Coast Swing ve West Coast Swing gibi danslar almıştır.
Uyanış dönemi (1980'li yıllar)
Lindy Hop 1980'li yıllarda İsveçli dansçılar başta olmak üzere New York, Kaliforniya, Stockholm ve Birleşik Krallık'taki dansçılar tarafından yeniden canlandırılmıştır. O yıllarda ikinci nesil Lindy Hop dansçılarından Frankie Manning Amerikan Posta Dairesinde çalışmaktadır. İsveçli dansçılar Frankie'yi arayıp "Siz dansçı Frankie misiniz?" diye sorarlar. Frankie ise "Hayır, ben postacı Frankie'yim," der. Kendisine dansçı olduğunu hatırlatıp bu dansı öğrenmek istediklerini söylerler ve Lindy Hop rüzgârı yeniden dünyada esmeye başlar. Her grup birbirinden bağımsız olarak orijinal Lindy Hop dansçılarını aramış, New York dışında yaşayanlar bu dansçılar ile çalışabilmek için New York'a gelmişlerdir. Al Minns, Pepsi Bethel, Frankie Manning ve Norma Miller emeklilikten ayrılmış ve Lindy Hop öğretmek için dünyayı dolaşmışlardır. Sonrasında George ve Sugar Sullivan gibi dansçılar da katılmıştır.
Günümüzde Lindy Hop
Lindy Hop, Dünya genelinde bolca gelişen topluluklara sahiptir ve günümüzde neredeyse her büyük batılaşmış şehirde bulunulabilir.
İsveç'te, Stockholm'un kuzeyinde bulunan Herräng adlı kasaba Lindy Hop yapanların ana toplanma merkezi hâline gelmiştir. Her yıl yapılan Herräng Dance Camp etkinliğine Dünya'nın birçok yerinden Lindy Hop yapanlar katılır. Lindy Hop, şehirlerde küçük topluluklarda etkinlik göstermesine rağmen yöresel, ülkesel ve uluslararası etkinlikler bu toplulukları bir araya getirir. Şehirlerdeki ve ülkelerdeki Swing dans topluluklar Lindy Hop'a farklı kültürel özellikler katar. Lindy Exchange etkinlikleri, Lindy Hop dansçılarının belirli bir şehirde birkaç günlüğüne buluşması, toplulukların birbirleriyle fikir paylaşımını sağlar.
Günümüzde Lindy Hop, sosyal dans, yarışma ve performans dansı olarak dans edilmektedir. Her biri solo ya da eşli dans edilebilir olup, her birinde doğaçlama büyük bir önem taşır.
Türkiye'deki durumu
Türkiye'deki ilk Lindy Hop dersleri 2008 yılında verilmeye başlanmıştır.[8] Lindy Hop, Türkiye'de özellikle İstanbul, Ankara ve İzmir'de aktiflik göstermektedir.[9] İstanbul'da Swing İstanbul[8] ve İstanbul Lindy Hoppers[10]; Ankara'da Diamond Dans Okulu[11], İzmir'de ise İzmir Lindy Hoppers aktiflik göstermektedir. 2014 yılında İzmir Lindy Hoppers'ın kurduğu İzmir Lindy Hop Derneği ise Türkiye'nin ilk ve tek Lindy Hop Derneği olarak faaliyet göstermektedir.[12]
Popüler kültürdeki yeri
Lindy Hop başlangıcından beri popüler medyada yer bulmuştur.
Birçok müzik videosunda yer almıştır. Marilyn Manson'un "Mobscene" adlı şarkısı, "A Little Less Conversation" adlı şarkının 2002'de çıkmış olan Elvis Presley vs. JXL remix versiyonu, Christina Aguilera'nın 2007'de çıkmış olan "Candyman" adlı şarkısı, Capital Cities'in 2013'te çıkmış olan "Safe and Sound" şarkısı bunlara örnektir.
Harlem dans kulübü Denzel Washington ve Spike Lee'nin başrollerde olduğu Malcolm X adlı filmdeki erken sahnelerdeki temeli sağlar. Filmde Spike Lee'nin canlandırdığı karakterin adı Shorty'dir.[13]
Kaynakça
- Depo Dans - Derslerimiz| Lindy Hop
- Stearns, Marshall ve Jean (1968), Jazz Dance: The Story of American Vernacular Dance, New York: Macmillan, s. 128–129, 315–316, 322–326, 330
- Harlem's Dance Derby On. 24 Couples Compete for $1000 Prize in Endurance, New York Times, 18.06.1928, s. 11 Tarih değerini gözden geçirin:
|yıl=(yardım) - Stearns, Marshall ve Jean (1968), Jazz Dance: The Story of American Vernacular Dance 3. Baskı, New York: Macmillan, s. 315-316
- Frankie Manning, Northern California Lindy Society ile çalışması sonrası röportajı, Ocak 2002.
- Part 2 Frankie Manning's first Aerial
- Murray, Albert (2000), Stomping the Blues, Da Capo Press, s. 109-110, ISBN 0-252-02211-4
- Swing İstanbul
- "TheLindyHop.com Database". 27 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2015.
- İstanbul Lindy Hopppers
- "Diamond Dance". 17 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2016.
- Filhakikat: "İzmir Lindy hop Derneği: Dans, Caz, Dostluk"
- Malcolm X (1992) IMDb