Møre og Romsdal

Møre og Romsdal (Norveççe: Møre og Romsdal fylke), Norveç'in on dokuz eyaletinden biridir. Bir açıdan “Orta Norveç” bölgesinde bulunan eyalet, “Batı Norveç” bölgesi dahilinde gösterilmektedir. Doğusunda Sør-Trøndelag, güneydoğusunda Oppland ve güneybatısında Sogn og Fjordane ile komşudur. “Sunnmøre”, “Romsdal” ve “Nordmøre” olmak üzere üç bölgeden oluşmaktadır.

Møre og Romsdal
Eyalet
Møre og Romsdal fylke
Arma
Møre og Romsdal'in Norveç'teki konumu
Ülke	Norveç
Bölge	Vestlandet
İdari merkezi	Molde
Eyalet	1763 Kuzey Bergen Eyaleti 1919
Alt idari birimler	Daraltılmış liste Ålesund Aukra Aure Averøy Eide Fræna Giske Gjemnes Halsa Haram Hareid Herøy Kristiansund Midsund Molde Nesset Norddal Ørskog Ørsta Rauma Rindal Sande Sandøy Skodje Smøla Stordal Stranda Sula Sunndal Surnadal Sykkylven Tingvoll Ulstein Vanylven Vestnes Volda
İdare
• Vali	Lodve Solholm (2009-günümüz)[1]
• Belediye başkanı	Jon Aasen (2011-2015)[2] (İşçi Partisi)
Yüzölçümü
• Toplam	15.121 km² (5.838 mil²)
• Kara	14.590 km² (5.630 mil²)
Nüfus  (2011)
• Toplam	256 628 [3]
Zaman dilimi	UTC+01 (OAZD)
• Yaz (YSU)	UTC+02 (OAYZD)
Resmî site www.mrfylke.no

Arması ve adı

Eyaletin arması 15 Mart 1978 tarihinde resmi kraliyet onayını almıştır. Üç altın sarısı Viking gemisi denizcilikteki başarılarını ve eyaletin üç bölgesini simgelemektedir. Mavi fon liman-kentlerinin önemini vurgulamaktadır. Ayrıca haç simgeleriyle güçlü Hristiyan inançlarını göstermektedirler.[4][5]

“Møre og Romsdal” adı 1936 yılında verilmiştir. 1919 yılına kadar "Romsdal amt(valilik)", 1919-1935 yılları arasında ise "Møre fylke" olarak adlandırılmıştır. Møre, eski kökenlere göre “mærr”dan gelmektedir ve deniz anlamına gelmektedir. Romsdal güç anlamına gelmekle birlikte adını aynı adı taşıyan vadiden almıştır. Bu bağlamda adının anlamı deniz bölgesi ve güç vadisidir.[6]

Coğrafya

Møre og Romsdal Batı Norveç'in kuzey kesiminde yer almaktadır. Sør-Trøndelag, Oppland ve Sogn og Fjordane eyaletleri ile çevrelenmiştir. Norveç Denizi'ne 7700 km kıyı şeridine sahiptir ve 15.000 kilometre karelik bir alanı kaplamaktadır.[7]

Kuzeyden güneye, Nordmøre, Romsdal ve Sunnmøre diye üç bölgeye ayrılmıştır. Alanının %4.1'i tarım arazisi ve %18.5'i verimli ormanlarla kaplıdır. Yerleşim özellikle kıyısında, bazı fiyortların içlerinde ve bir ölçüde vadilerin aşağı kısımlarında azdır. Nüfusun büyük bir bölümü adalarda yaşamaktadır. Nüfusunun %67.7'si ilçe ve kasabalarda yaşamaktadır.[8]

İklim

Eyaletin iklimi kuzeyinde denizden, doğu ve güneyinde yüksek dağlarından etkilenmektedir. Kış aylarında sahilinde güney ve güneybatı yönlerinde kuvvetli rüzgarlar esmektedir. Kıyı bölgelerde yaz aylarında ise kuzeydoğuya tipik Föhn Rüzgarları, sıcak rüzgarlar esmektedir. Vadilerde genelde kuzeybatı sert rüzgarları hakimdir.

Eyaletin en soğuk ayı şubattır ve Fiyort bölgeler ile iç vadilerde soğukluklar 0 °C'nin altındadır. Ölçülen en düşük veriler kıyıda -10 °C, iç bölgelerde -20 °C'dir. Ağustos en sıcak ayı olmasına rağmen ortalama sıcaklıkları 14-15 °C'dir. Ölçülen en yüksek sıcaklıklar kıyıda 30 °C, vadilerde 25 °C'dir. Genel hava sıcaklıklarını temsilen bazı belediyelerin Ekim , Kasım , Aralık , Ocak ve Şubaat aylarındaki en yüksek ve en düşük sıcaklıkları şöyledir: Molde (25,6 °C), Tafjord (21,8 °C), Sunndalsøra (18,3 °C), Tafjord (17,9 °C) ve Sunndalsøra (18,9 °C).

Yıllık yağış miktarı 1000–2000 mm'dir. Genellikle batı ve kuzeyden gelen hava akımlarıyla, sonbahar en çok yağış düşen mevsimdir. İç bölgelerde ve kıyıda sis oluşmaktadır. Yıllık genel sis oranı % 1'in altındadır.[9]

Ulaşım

Havayolu

• Kristiansund hava alanı, Kvernberget
• Molde hava alanı, Årø
• Ørsta/Volda hava alanı, Hovden
• Ålesund hava alanı, Vigra

Kara, deniz ve demir yolu

“Raumabanen” tek demiryolu hattıdır ve “Andalsnes”den geçmektedir. E39 ve E136 Avrupa yollarına bağlantıları yanı sıra otobandan geçiş mevcuttur. Eyaletin üç büyük şehrinde, Ålesund, Molde ve Kristiansund, limanlar bulunmaktadır.

Nüfus

Çeyrek milyonun üstünde nüfusa sahip olan eyaletin en yoğun nüfuslu bölgesi güneyinde yer alan Sunnmøre bölgesidir. Kırk binin üstündeki nüfusuyla, en yoğun nüfusa sahip olan şehir de bu bölgede bulunan Ålesunddur. En düşük nüfuslu belediyesi ise Stordaldır. Nüfusun %56'sını kadınlar, %44'ünü erkekler oluşturmaktadır. 2010 yılı sonu verilerine göre yaş ortalaması 50'dir.[10]

Tarihsel popülasyonları
Yıl	Toplam	%±
1951	191.621	—
1961	213.286	%11
1971	223.709	%5
1981	236.062	%6
1991	238.278	%1
2001	243.810	%2
2011	253.904	%4
2021?	282.661	%11
2031?	303.810	%7
Kaynak:[11]- Norveç İst.

Belediyeler

Møre og Romsdal'daki ilçe ve kentler

Møre og Romsdal 36 belediyeye ayrılmıştır:

Nr	Harita	Arma	Ad	Merkez	Nüfus	Alan km²	Dil	Bölge
1502	Molde kommune		Molde	Molde	25488	363,00	Karışık	Romsdal
1504	Ålesund kommune		Ålesund	Ålesund	44416	98,48	Karışık	Sunnmøre
1505	Kristiansund kommune		Kristiansund	Kristiansund	23813	87,46	Bokmål	Nordmøre
1511	Vanylven kommune		Vanylven	Fiskåbygd	3388	385,19	Norveççe	Sunnmøre
1514	Sande kommune		Sande	Larsnes	2588	93,14	Norveççe	Sunnmøre
1515	Herøy kommune		Herøy	Fosnavåg	8727	119,77	Norveççe	Sunnmøre
1516	Ulstein kommune		Ulstein	Ulsteinvik	7828	97,30	Norveççe	Sunnmøre
1517	Hareid kommune		Hareid	Hareid	5000	82,50	Norveççe	Sunnmøre
1519	Volda kommune		Volda	Volda	8693	547,24	Norveççe	Sunnmøre
1520	Ørsta kommune		Ørsta	Ørsta	10398	804,79	Norveççe	Sunnmøre
1523	Ørskog kommune		Ørskog	Sjøholt	2202	132,30	Norveççe	Sunnmøre
1524	Norddal kommune		Norddal	Valldal	1738	943,54	Norveççe	Sunnmøre
1525	Stranda kommune		Stranda	Stranda	4602	866,08	Norveççe	Sunnmøre
1526	Stordal kommune		Stordal	Stordal	1026	247,05	Norveççe	Sunnmøre
1528	Sykkylven kommune		Sykkylven	Sykkylven	7664	337,71	Norveççe	Sunnmøre
1529	Skodje kommune		Skodje	Skodje	4184	120,28	Norveççe	Sunnmøre
1531	Sula kommune		Sula	Langevåg	8256	58,67	Norveççe	Sunnmøre
1532	Giske kommune		Giske	Valderøya	7312	40,11	Norveççe	Sunnmøre
1534	Haram kommune		Haram	Brattvåg	8973	260,51	Norveççe	Sunnmøre
1535	Vestnes kommune		Vestnes	Vestnes	6539	352,08	Norveççe	Romsdal
1539	Rauma kommune		Rauma	Åndalsnes	7428	1.502,37	Karışık	Romsdal
1543	Nesset kommune		Nesset	Eidsvåg	3004	1.046,03	Norveççe	Romsdal
1545	Midsund kommune		Midsund	Midsund	1988	94,74	Norveççe	Romsdal
1546	Sandøy kommune		Sandøy	Steinshamn	1315	20,43	Norveççe	Romsdal
1547	Aukra kommune		Aukra	Aukra	3289	58,87	Norveççe	Romsdal
1548	Fræna kommune		Fræna	Elnesvågen	9484	369,45	Norveççe	Romsdal
1551	Eide kommune		Eide	Eide	3442	152,08	Bokmål	Nordmøre
1554	Averøy kommune		Averøy	Bruhagen	5593	175,94	Karışık	Nordmøre
1557	Gjemnes kommune		Gjemnes	Batnfjordsøra	2579	381,96	Karışık	Nordmøre
1560	Tingvoll kommune		Tingvoll	Tingvoll	3101	336,91	Karışık	Nordmøre
1563	Sunndal kommune		Sunndal	Sunndalsøra	7196	1.713,44	Karışık	Nordmøre
1566	Surnadal kommune		Surnadal	Skei	5952	1.365,26	Norveççe	Nordmøre
1567	Rindal kommune		Rindal	Rindal	2088	632,36	Karışık	Nordmøre
1571	Halsa kommune		Halsa	Liabø	1641	300,84	Bokmål	Nordmøre
1573	Smøla kommune		Smøla	Hopen	2182	281,86	Karışık	Nordmøre
1576	Tustna Aure kommune		Aure	Aure	3511	643,93	Karışık	Nordmøre
15	Møre og Romsdal	Møre og Romsdal	Møre og Romsdal	Molde	256 628	15.115,09	Norveççe	Vestlandet

Dış bağlantılar

• Resmi sitesi22 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.(Norveççe)
• Valilik sayfası(Norveççe)
• Haberler14 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.(Norveççe)
• Kültür sayfası10 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.(Norveççe)

Kaynakça

1. 29/03/2012Om fylkesmannen -erişim 07 Nisan 2012 (Norveççe)
2. Fylkesting i Geiranger-erişim 07 Nisan 2012 (Norveççe)
3. Norveç nüfus istatistikleri 2012
4. 14 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.Norske KommunevåpenNorwegian Civic HeraldryHeraldik-erişim 07 Nisan 2012, (İngilizce)
5. 12 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Büyük Norveç Ans.:Fylkesvåpenet, erişim 07 Nisan 2012 (Norveççe)
6. 12 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Büyük Norveç Ans.:Møre og Romsdal, erişim 07 Nisan 2012 (Norveççe)
7. 18 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Om Møre og Romsdal>Møre og Romsdal-erişim 07 Nisan 2012, (Norveççe)
8. 12 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Büyük Norveç Ans.:Møre og Romsdal-Nüfus, erişim 07 Nisan 2012 (Norveççe)
9. Büyük Norveç Ans.:Møre og Romsdal – klima, erişim 07 Nisan 2012 (Norveççe)
10. 22 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.Møre og Romsdal fylkeskommune-erişim 07 Nisan 2012, (Norveççe)
11. Norveç İstatistikleri Population changes in municipalities. 1951-2011

• 
  Giklingdalshytta
• 
  Geirangerfjord
• 
  Isfjorden (Rauma)
• 
  Skansekaia, Ålesund
• 
  Aursjøen
• 
  Ona, Sandøy belediyesi, Møre og Romsdal
• 
  Runde
• 
  Atlanterhavsvegen
• 
  Giske, arka planda Vigra
• 
  Norveç araba vapuru, MF Romsdal Molde