Markale katliamları

Markale Katliamı, Saraybosna'da bulunan Markale Pazarında Bosna Savaşı döneminde Sırp Cumhuriyeti Ordusu tarafından düzenlenen[1][2] katliamlardır.

Markale Pazarı bir kış günü

28 Ağustos 1995'teki saldırıdan sonra NATO, askeri harekat yapmıştır.

Birinci katliam

Birinci Markale katliamı
Bölge	Saraybosna
Tarih	5 Şubat 1994 12:10-12:15 (OAZD)
Saldırı türü	Katliam
Silahlar	havan topu
Ölü	68
Yaralı	144
İşleyenler	Sırp Cumhuriyeti Ordusu

5 Şubat 1994'te Sarayevo'daki Markale Pazarı'nda Sırp Cumhuriyeti Ordusu tarafından düzenlenen saldırıda 68 kişi öldü ve 144 kişi yaralandı.

Sırp Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Radovan Karaciç, olaydan sonra düzenlediği basın toplantısında, Sırp tarafının bombalama eyleminde hiçbir sorumluluğu olmadığını iddia ederek, "Bu katliam, Müslüman liderliğinin soğukkanlı bir cinayetidir" dedi.[3]

Öte yandan NATO, Sırp güçlerine yönelik bir ültimatom yayınlamış ve bu ültimatomda Sırpların Saraybosna’dan ağır silahlarını çekmesi ya da bu silahları BM kontrolüne bırakması gerektiğini ifade etmiştir. NATO, Sırp güçleri eğer Saraybosna’dan 20 kilometre dışarıya çekilmezse ve ağır silahlarını BM kontrolüne bırakmazsa hava saldırılarına başlayacağı konusunda uyarmıştır. Sırplar ültimatomun şartlara uymak zorunda kaldı.

İkinci katliam

İkinci Markale katliamı
Bölge	Saraybosna
Tarih	28 Ağustos 1995 11:00 (OAZD)
Saldırı türü	Katliam
Silahlar	havan topu
Ölü	37
Yaralı	90
İşleyenler	Sırp Cumhuriyeti Ordusu

28 Ağustos 1995'te Saraybosna'daki Markale pazarına Sırp Cumhuriyeti Ordusu tarafından atılan bombanın patlaması sonucu 37 kişi öldü, 90 kişi de yaralandı. 30 Ağustos 1995'te, en son UNPROFOR askeri de Bosna Sırp topraklarından ayrılır ayrılmaz NATO uçakları Sırp Cumhuriyeti’nde seçilmiş bazı hedeflere bir dizi hassas vuruş yaptılar. Bosna Sırp askeri birliklerine yönelik NATO bombardımanı için gerekçe olarak Sırpların Markale'deki silahsız Boşnaklara karşı saldırısı ve Srebrenitza katliamı gösterildi. Hırvat, Boşnak ve NATO operasyonları karşısında uzun süre dayanamayan Sırp birlikleri, Ekim ayında teslim oldu.

İnkarcılık

Sırplar ve taraftarlarının inkarcı tezleri ise, 27 Mayıs 1992'deki Vase Miskina sokağında ekmek kuyruğuna saldırısı gibi Markale Pazarındaki katliamların Boşnak yönetimi tarafından kasıtlı ve emirler dahilinde gerçekleştirildiğini ve bu sebeple olayların "TV kamerası için katliamlar" olduğunu öne sürmektedirler.[4] Sırp tarafının tezine göre Müslüman Saraybosnasındaki provokasyonlar Sırplara karşı psikilojik savaşta kullanması nedeniyle Boşnaklara NATO hava desteği sağlanması yönünde alınmış bir önlemdir. Batılı kameramanlar ve muhabirler hemen katliamdan sonra Sırpları sorumlu tutarak olay yerinden canlı yayın yaptıkları için Batı kamuoyunda Sırp düşmanlığı ve NATO "misilleme operasyonu'nun kitle desteğinin bir ortam yaratılmıştı.[5][6][7]

5 Şubat 1994'teki olayda da bağımsız balistik uzmanların hazırladığı raporların sonuçlarına aldıran olmadı. Oysa uzmanlar, Sırpların konuşlandığı yerden daracık Vase Miskina sokağını bombalamalarının mümkün olmadığını ve pazar yerindeki patlamanın da havan ateşi sonucunda gerçekleştiğini ispat etmeye çalışıyorlardı. O dönemde Yugoslavya kriziyle ilgilenen David Owen, Yasuşi Akaşi, Mikhail Rose, Lord Carrington gibi birçok ünlü politikacının görüşlerine aldırış edilmedi. Oysa bu politikacılar, patlamaların Sırplar tarafından yapıldığından şüphe duyuyor ve bu saldırıların kimin işine yaradığına bakma çağrısında bulunuyorlardı.

Rus albay Andrey Demurenko'nun araştırma sonucuna göre kesinlikle 28 Ağustos 1995'te Markale pazarı Boşnak mevzilerinden topun ateşlendiği ileri sürdü.[8][9]

3 Mart 2010'da, Radovan Karaciç, Bosnalı Müslümanların yabancı güçlerin müdahalesini sağlamak için katliamın uydurduğunu iddia etti. Karaciç Markale olaylarıyla ilgili "Oyundu. Cesetler yerleştirilmişti. Sırpları suçlamak için Saraybosna’ya baştan sona ceset yerleştirildiğini BM de biliyordu" dedi.[10]

Yargılama

2004 yılında Lahey'deki Savaş Suçları Mahkemesi Sırp general Stanislav Galic'i, aralarında Markale katliamlarının da olduğu[11] sivillere yönelik çeşitli saldırılar nedeniyle 20 yıl hapis cezasına çarptırdı.[11]

Kaynakça

1. "ICTY: Stanislav Galić judgement" (PDF). 4 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
2. "ICTY: Dragomir Milošević judgement" (PDF). 4 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
3. "ŞUBAT 1994". 7 Kasım 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2009.
4. Mass murder for the camera
5. ANATOMY OF A MASSACRE By David Binder, New York Times journalist Excerpts from 'Foreign Policy' #97, Winter 1994-95, pp.77-78
6. SERBS 'NOT GUILTY' OF MASSACRE by Hugh McManners, Defence Correspondent THE SUNDAY TIMES, 1 OCTOBER 1995, NO.8,927
7. Who was responsible for the market place massacres in Sarajevo? Seán Mac Mathúna
8. RUSSIAN COMMANDER QUESTIONS UN PROBE INTO SARAJEVO ATTACK
9. Video
10. Bosna katliamları sahteymiş!
11. Sarajevo massacre remembered Jim Fish. BBC.co.uk. 5 Şubat 2004. Erişim: 29 Mart 2012.