Mate (çay)
Mate çayı, Arjantin başta olmak olmak üzere Paraguay, Bolivya, Uruguay ve Brezilya gibi ülkelerin yer aldığı Güney Amerika coğrafyasında sıklıkla ve geleneksel olarak sıcak tüketilen bir içecektir.[1] Kahveye benzeyen acımsı bir tadı vardır.[1] Mate bitkisinin yeşil yaprakları toplanır, kurutulur ve tıpkı siyah çay gibi kavrulur.[1] İçmeden önce kavrulan bu yapraklar 70 ila 85 °C sıcak suda demlenir.[1] Özel bir kupayla ve bombilla adı verilen pipet ile servis edilir.[1]
Mate | |
---|---|
Mate bombilla denilen ve yerba mate yapraklarını filtreleyen bir pipetle içilir. | |
Ülke(ler) | Arjantin |
Servis şekli | Sıcak ya da soğuk |
Ana malzemeler | Yerba mate |
Çeşitleri | Tereré |
Etimoloji
İspanyolca mate, yani hem mate çayı hem de onu içmek için kullanılan kap anlamına gelir.[2] Mate kelimesi ise Quechua dilinde kap anlamına gelir.[2]
Tarih
Mate tüketimi 17. yüzyılda Río de la Plata'ya oradan da Peru ve Şili'ye yayıldı.[3] 17. yüzyılın ortalarında, Cizvitler bitkiyi evcilleştirmeyi başardı. 1770'lerde kovulduktan sonra, Cizvit misyonlarındaki Yerba mate tarlaları harabeye döndü.[2]
19. yüzyılın sonlarında ve 20. yüzyılın başlarında Brezilya ve Arjantin projelerinde bitki bir kez daha evcilleştirilerek plantasyon sistemlerinin önünü açtı.[2] Brezilyalı girişimciler 1930'larda dikkatlerini kahveye çevirdiklerinde, uzun süredir ana tüketici olan Arjantin, en büyük üretici olarak devraldı ve Cizvitlerin bir zamanlar tarlalarının çoğuna sahip olduğu Misiones eyaletinin ekonomisini yeniden canlandırdı.[2]
Kültür
Mate özellikle Arjantin, Paraguay ve Uruguay’ın milli içeceğidir.[2] Mate, hem ulusal kimlik hem de sosyal açıdan güçlü bir kültürel öneme sahiptir.[4] Mate, Arjantin'in ulusal içeceğidir; Paraguay'da, aynı zamanda sıcak veya buz gibi soğuk suyla da tüketilir.[4] Arjantin, 2015'ten bu yana her 30 Kasım'da Ulusal Eş Günü'nü kutladı.[4]
Arjantin başta olmak üzere Güney Amerika’nın birçok ülkesinde tüketilen mate çayı, gündelik hayatın her köşesinde paylaşım kültürünün bir parçasıdır.[4]
Kaynakça
- Brooke, Elizabeth Heilman (24 Nisan 1991). "Yerba Mate, Ancient Antidote To South America's Heat". The New York Times. Erişim tarihi: 16 Ocak 2021.
- "Mate: Description, History, & Preparation". Encyclopedia Britannica (İngilizce). 17 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- "Regional History of Yerba Mate". yerba-mate.com. 6 Haziran 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- "Día Nacional del Mate: quién lo inventó y dónde" (İspanyolca). Clarín. 30 Kasım 2020. Erişim tarihi: 16 Ocak 2021.