Milka Planinc

Milka Planinc, (21 Kasım 1924 – 7 Ekim 2010) Hırvatistan'dan Yugoslav bir siyasetçiydi. Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti başbakanıydı ve bu makamdaki ilk ve tek kadın olarak 1982'den 1986'ya kadar görev yaptı. Planinc diplomatik olarak tanınmış bir Komünist devletteki ilk kadın hükûmet başkanıydı.[1]

Milka Planinc
Federal Yürütme Konseyi Başkanı
Görev süresi 16 Mayıs 1982 - 15 Mayıs 1986
Başkan	Petar Stambolić Mika Špiljak Veselin Đuranović Radovan Vlajković
Yerine geldiği	Veselin Đuranović
Yerine gelen	Jure Bilić
7'inci Hırvatistan Komünistler Birliği Sekreteri
Görev süresi 14 Aralık 1971 - 16 Mayıs 1982
Yerine geldiği	Savka Dabčević-Kučar
Yerine gelen	Branko Mikulić
Kişisel bilgiler
Doğum	21 Kasım 1924 Drniš, Yugoslavya (günümüzde Hırvatistan)
Ölüm	7 Ekim 2010 Zagreb, Hırvatistan
Partisi	Komünistler Birliği

Erken hayatı

Planinc, köken olarak Hırvat ve Sırp karışımı[1] bir ailede Drniš, Dalmaçya'ya çok yakın küçük bir kasaba olan Žitnić'te dünyaya geldi. Okula gitti fakat İkinci Dünya Savaşı'nın başlaması ile birlikte eğitimi yarım kaldı.[2] Planinc'in hayatı ve ülkesi için önemli bir yıl olan 1941'de Komünist Gençlik Birliği'ne katıldı.[2] Nazi Almanyası Yugoslavya'yı işgal etti ve Almanlar, İtalyanlar, Macarlar ve Bulgarlar arasında ülkeyi böldü.[3] Yakın zamanda Partizanlar adı altında Mareşal Josip Broz Tito tarafından yönetilen bir direniş hareketi oluşturuldu.[4] Planinc, Yogoslavya'nın Ulusal Kurtuluşu için Anti Faşist Konseyi'ne katılabilmeye yaşının yeteceği günü sabırsızlıkla bekledi.[4]

Planinc, 19 yaşında Partizanlara katıldı ve son derece kendini Tito'ya adadı.[4] 1944'te Yugoslavya'nın Komünist Partisi'ne katıldı.[4] İşi parti prensiplerini, politikalarını öğretmek ve partiye bağlılığı sağlamak olan 11. Dalmaçya Baskın Tugayı'nın ülke komiseri oldu.[4] Planinc yıllarca Partizanlar ve Komünist Partisi için çalıştı ve tüm bölgede kontrolü sağladıklarında eğitimine devam edebilmek için Zagreb'te İdare Yüksekokulu'na yazıldı.[5] Partizan komutan Simo Dubajić daha sonra Plannic'in savaş sonrası Kočevski Rog katliamına karıştığını iddia etti.[6]

1950'de Zvonko Planinc adındaki bir mühendis ile evlendi.[1] Çiftin bir oğlu ve bir kızı oldu.[5]

Siyasi kariyeri

Planinc Hırvatistan Komüistler Birliği'nde tam zamanlı bir kariyer yapmaya başladı.[7] Eğitim, ajitasyon ve propaganda üzerinde uzmanlaştı ve 1959'da yürütme organı olan Hırvatistan Merkez Komitesi'ne seçildi.[7]

1957'de Trešnjevka Halk Meclisi Sekreteri, 1961'de Zagreb Şehrinin Kültür İşler Sekreteri, Komünist Kominitesi'nin Zagrep Şehri Sekreteri ve 1965'ten 1963'e kadar Hırvatistan Sosyalist Cumhuriyeti'nin Eğitim Sekreteri olarak Zagreb'te çeşitli görevlerde bulundu.[7]

Büyük parti onayı Hırvatistan Komünistler Birliği (HKB) Başkanlığı'na seçildiği 1966 yılına ve 1968'de HKB yürütme komitesine seçildiği zamana kadar gelmedi. [4] 1967 ve 1971 yılları arasında Hırvatistan Sosyalist Cumhuriyeti Meclisi Başkanı olarak görev yaptı.

Hırvat Baharı olaylarından sonra HKB başkanlığı kaldırıldı ve Planinc 1971'de Merket Komite'nin başkanı oldu.[4] Hırvat Baharı'na katılan Franjo Tuđman, Marko Veselica, Dražen Budiša, Šime Đodan ve Vlado Gotovac'ı tutuklama kararı aldı.[8] 1982'ye kadar Hırvatistan Komünistleri Birliği'nin Lideri olarak kaldı.

Tito 1980'de öldüğü zaman, arkasında sırasıyla her federal birimden gelen sekiz liderin rotasyonundan oluşan bir plan bıraktı.[7] 29 Nisan 1982'de Yugoslavya İşçileri Sosyalist İttifak Federal Konferansı Planinc tarafından sulunan bakanların bir listesini onayladı ve 15 Mayıs 1982'de Ulusal Meclis'in iki hanesinin müşterek bir oturumunda Planinc Federal Yürütme Konseyi'nin başkanı ilan edildi. Böylelikle başbakan oldu.[9] Ülkenin 64 yıllık tarihi boyunca bu derece yüksek bir görev alan ilk kadın haline geldi. Planinc'in yeni bir hükûmet organı vardı: Federal İcra Komitesi ve 29 üyeden oluşuyordu.[9] Eski komitenin üyesi olan beş üye dışında bu komitenin üyelerinin tamamı yeniydi.[9]

1982 ile 1986 yılları arasında Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti'nin başkanı olarak görev yaptı. Başbakanlık görevi, Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti'nin nihayet dış borçlarının düzenlendiği ve geri ödenmeye başlandığı zamanlar olarak bilinir.

Güç ayrı cumhuriyetler arasında bölündüğünden 1974 Yugoslavya Anayasası merkez hükûmeti çok ufak bir otoriteyle bıraktı.[10] Planinc merkezi hükûmeti tekrar odak noktasına yerleştirmek istedi ve uluslararası müttefikler edinmek için Birleşik Krallık, Amerika Birleşik Devletleri ve Moskova'yı ziyaret etti. Ziyaretleri sırasında Washington ona ekonomik yardım sözü verdi. Moskova ziyaretleri ise "hiçbir şey kaybedilmedi ancak hiçbir şey de kazanılmadı" şeklinde anlatılır.[11]

Planinc, Ekim 1985'te istifa etmek istedi fakat kabul edilmedi.[12] 12 Şubat 1986'da Planinc'in hükûmeti Uluslararası Para Fonu'na ileri gözetim için istekte bulundu.[13] İstek bir ay sonra kabul edildi. Mayıs 1986'da görevi sonra erdi ve çok geçmeden LCY Merkez Komitesi'nin bir üyesi oldu.[14]

Siyasetten sonra

Eski başbakan, zamanının geri kalanını Komünizm'in Çöküşü, Berlin Duvarı'nın yıkılışı, Hırvatlar ve Sırplar arasındaki mücadeleler ile acı savaş günlerini atlatarak geçirdi.[14] 1993'te kocası öldü ve 1994'te oğlu Zoran intihar etti.[1]

1990'ların sonlarından ölümüne kadar Planinc tekerlekli sandalyeye bağımlıydı ve nadiren evinden ayrıldı.[15] 7 Ekim 2012'de 85 yaşında ölene kadar Zagreb'te ikamet etti.[16] Mirogoj Mezarlığı'na defnedildi.[17]

Kaynakça

1. Djokic (10 Ekim 2010). "Milka Planinc obituary". The Guardian. Londra. Erişim tarihi: 12 Şubat 2011.
2. Opfell 1993, s. 112.
3. Opfell 1993, s. 113.
4. Opfell 1993.
5. Opfell 1993, s. 116.
6. "Kardelj's dispatches found", B92
7. Opfell 1993, s. 117.
8. Boris Bilas (8 Ağustos 2009). "Milka Planinc o Savki: 'Razišle smo se, ali se nikada nismo niti svađale niti mrzile'" [Milka Planinc on Savka: 'We went our separate ways, but we never argued or hated each other']. Nacional (Hırvatça). 23 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2017.
9. Stankovic, Slobodan. Open Society Archives 12 Şubat 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. 6 May 1982 (retrieved on 15 April 2008)
10. Opfell 1993, s. 118.
11. Opfell 1993, s. 119.
12. Meier, Viktor; Yugoslavia: a history of its demise, Routledge, 1999. (p. 15)
13. Boughton, James M.; Silent revolution: the International Monetary Fund, 1979-1989, International Monetary Fund, 2001. (p. 433)
14. Opfell 1993, s. 120.
15. "Milka Planinc: Partisan and Homeland wars are anti-fascist", Jutarnji list
16. "Preminula Milka Planinc", Index.hr; accessed 16 October 2016.
17. Gradska groblja Zagreb: Milka Planinc, Mirogoj RKT-51-II/I-202

Kaynakça

• Opfell, Olga S. (1993). Women Prime Ministers and Presidents. Jefferson, North Carolina: McFarlane & Company., 978-0899507903.
• Skard, Torild (2014) "Milka Planinc" in Women of Power - Half a century of female presidents and prime ministers worldwide. Bristol: Policy Press, 978-1-4473-1578-0.