Parasetamol
Parasetamol (asetaminofen), ağrı kesici ve ateş düşürücü etkiye sahip bir ilaç etken maddesidir.
| Parasetamol | |
|---|---|
 | |
 | |
| Sistematik (IUPAC) adı | |
| N-(4-hidroksifenil)asetamid | |
| Kimlik belirteçleri | |
| CAS numarası | 103-90-2 |
| ATC kodu | N02BE01 |
| PubChem | 1983 |
| DrugBank | APRD00252 |
| Kimyasal özellikler | |
| Kimyasal formül | C8H9NO2 |
| Moleküler ağırlık | 151,17 g/mol |
| Fiziksel özellikler | |
| Yoğunluk | 1.263 g/cm3 g/cm3 |
| Ergime noktası |
169 °C |
| Çözünürlük(suda) | 14 mg/ml suda mg/mL (20 °C) |
| Farmakokinetik özellikler | |
| Biyoyararlanım | %100 |
| Proteine bağlanma | %25 |
| Metabolizma | Karaciğer %90-95 |
| Yarılanma ömrü | 4 saat |
| Atılma | İdrarla |
| Tedavi bilgileri | |
| Gebelik kategorisi |
ABD - C Avustralya - A |
| Uygulama yolu | Oral, rektal, intravenöz |
Parasetamol ağızdan alındığında gastrointestinal sistemde hızla emilir. İlaç alındıktan 30-60 dakika sonra maksimum plazma konsantrasyonlarına ulaşır. Parasetamol bütün dokulara hızla dağılır. Plazma proteinlerine bağlanması zayıftır. Plazma yarı ömrü 1-4 saattir. İdrarla, parasetamol’ün %1-3’ü değişmemiş olarak atılır. %80’i ise biyolojik olarak glukuronid veya sülfat bileşikleri olarak atılır. Analjezik etkisi yeni nesil analjeziklere göre hafif kalmış olsa da gastrointestinal sistemde yan etkisinin hemen hemen olmaması, güvenilirliği ve de gebelerde kullanılabilmesi parasetamolun her zaman ön planda kalmasını ve klasik bir analjezik olmasını sağlar.
Endikasyon
Baş ağrısı, migren, âdet sancıları, diş ağrısı, soğuk algınlığı ve gripal enfeksiyonlara bağlı ağrı, nevralji, nevrit, siyatik, lumbago, kas ve eklem ağrıları, orta kulak ağrıları, sinüzit ve cerrahi operasyonlara veya yaralanmalara bağlı ağrılar ile adet zorluklarından kaynaklanan ağrılarda endikedir. Bunun yanında yüksek ateş durumunda ateş düşürücü olarak kullanılır. Asetilsalisilik asite duyarlılığı olan hastalarda alternatif ilaç olarak da kullanılır.
Kontrendikasyonları
İleri derecede böbrek ve karaciğer rahatsızlığı olan hastalarda kullanılmamalıdır. Parasetamole aşırı duyarlılığı olanlarda ve daha önce Anemisi olanlarda kullanılması sakıncalıdır. Parasetemol kedilerde toksik özelliğe sahip olduğundan kullanılmamalıdır.
Marka isimleri
Parasetamol, dünya çapında birçok farklı marka adı altında satılmaktadır. Yaygın marka adları arasında Tylenol, Excedrin, Calpol ve Panadol bulunur.
Uyarılar
Günlük alınabilecek maximum doz 4 gramdır. Aktif alkolizm, viral hepatit, karaciğer hastalığı ve ağır böbrek fonksiyon bozukluğu olanlarda dikkatle kullanılmalıdır. Kronik alkoliklerde terapötik dozları takiben hepatotoksisite ve karaciğer yetmezliği gelişir. Kronik alkol bağımlılarında güvenli doz saptanamadığından, günde 2 gram veya daha düşük dozlar önerilir. Alışılmış terapötik dozlarda kısa süreli olmak şartıyla gebeliğin tüm dönemlerinde kullanılabilir. Yüksek dozlarda devamlı kullanımı annede anemiye, yeni doğan bebekte ise ölümcül böbrek hastalığına neden olabilir; ama bunun dışında gebelerde güvenle kullanılabilir.
Yan etkileri
Deride püriritik makulopapüler döküntüler, ürtiker, methemoglobinemi ve bazı gastrointestinal belirtiler gibi yan etkiler görülebilir.
İlaç etkileşimleri
Barbitüratlar ve diğer antikonvülzanlar, kloramfenikol, desipramin, doksorubisin, mide boşalma süresini etkileyen ilaçlar ve uzun süreli tedavilerde antikoagülan ilaçlarla etkileşme olasılığı vardır.