Kansızlık

Anemi, yani halk arasında bilinen adıyla "kansızlık", toplam kırmızı kan hücresi/alyuvar/Eritrosit sayısının azalması veya eritrositlerin içindeki hemoglobin miktarının azalması veya her ikisinin birlikte olması sonucu oluşan bir hastalıktır.[1][2] Anemi ismi Grekçe: ἀναιμία Grekçe: anaimia, ἀν- an-, "-sız" + αἷμα haima, "kan" kelimelerinden türetilmiştir. Eritrositlerin içinde bulunan hemoglobinin, oksijeni akciğerlerden kapiller arterlere (kılcal damarlar) taşıması nedeniyle anemi hücre, doku ve organlarda hipoksiye (oksijen azlığı) neden olabilir. Oksijenin hücre canlılığı için elzem olması nedeniyle eksikliği pek çok klinik sonuca neden olur.

Kansızlık
Uzmanlık Hematoloji 

Kan hastalıkları içinde en sık görülen hastalık anemidir. Anemi tipleri ve nedenleri oldukça fazladır. Sınıflandırma daha çok eritrosit morfolojisi ya da etyoloji şeklinde yapılır. Morfolojik sınıflamada MCV (ortalama eritrosit hacmi) kullanılır.

Eritrositler için demir, folik asit ve B12 vitamini çok önemlidir. Demir eksikliğinde demir eksikliği anemisi oluşabilir. Bu durumda eritrositler normalden daha küçük olurlar ve görevlerini tam ve başarıyla yerine getiremezler. Folik asit ve B12 vitamini eksikliğinde ise eritrositler normalden daha büyük olur ve görevlerini yerine getiremezler, bu durum megaloblastik anemi olarak adlandırılır. Demir eksikliğinde görülen eritrositler hipokrom mikrositer görünümdedir. Folik asit ve vitamin B12 DNA yapımına katıldığından eksikliklerinde eritrosit boyutları daha büyük olur.

Belirti ve Semptomlar

Pek çok hasta anemik olduğunun farkında değildir. Semptomlar da oldukça belirsiz olabilir.[3]

Anemi hastaları genelde halsizlik, yorgunluk, güçsüzlük tarif ederler. Buna dispne (nefes darlığı) ve çarpıntı da eşlik edebilir.

Fizik muayenede ciltte solukluk izlenir. Bu solukluk dudaklarda ya da tırnak yataklarında da izlenebilir.

Bunun dışında farklı anemi alt tiplerinde farklı semptomlar izlenir. Örneğin demir eksikliği anemisinde pica(toprak, buz yeme), orak hücreli anemide bacaklarda ülserler izlenebilir.

Anemi Sebepleri

Anemiler etyolojik yani nedenlerine bağlı olarak kabaca eritrosit üretimindeki bozukluklar, eritrosit yıkım artışı ile giden durumlar(hemolitik anemiler), kan kaybı ve sıvı yüklenmesine (hipervolemi) bağlı nedenler olarak sınıflandırılabilir.[4]

Demir eksikliği anemisi dünya üzerinde en sık görülen anemi nedenidir.[5]

Eritrosit üretim bozuklukları
  • Kök hücre proliferasyon ve diferansiasyon bozuklukları
  • Eritroblast proliferasyon ve maturasyon bozuklukları
  • Bilinmeyen ya da multipl mekanizması olanlar
    • Myelofitizik anemi[6] ya da myelofitizis, malign tümör, granülomatöz hastalıklar gibi nedenlerle kemik iliğindeki üretim azlığı
    • Myelodisplastik sendrom[6]
    • Kronik infeksiyonlarda görülen anemiler[6]

Artmış eritrosit yıkımı

Kan kaybı
  • Prematür anemisi laboratuvar testleri nedeniyle fazla kan alımı sonucu
  • Fiziksel travma[6] ya da cerrahi, akut kan kaybı nedeniyle
  • Gastrointestinal sistem lezyonları,[6] ülser, anjiodisplazi, tümör gibi nedenlerle akut ve kronik kan kaybı
  • Jinekolojik hastalıklar,[6] endometrial polip, düşük gibi nedenlerle akut ve kronik kan kaybı
  • Menstruasyon, adet gören kadınlarda aşırı ya da uzun süren kanama nedeniyle

Sıvı yüklenmesi

Hipervolemi hemoglobin konsantrasyonunda azalmaya sebep olur.

Anemilerin morfolojik sınıflaması

Temel olarak MCV değerine göre yapılır. Bir anemi birden çok alt sınıfta yer alabilir. MCV değerine göre anemilerin şematik bir gösterimi:

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Anemi
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Makrositer anemi (MCV>100)
 
 
 
 
 
Normositik anemia (MCV 80–100)
 
 
 
 
 
Mikrositik anemi (MCV<80)
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Yüksek retikülosit sayısı
 
 
 
 
 
Düşük retikülosit sayısı
 
 
 
 

Makrositer anemiler arasında megaloblastik anemiler, hipokrom mikrositer anemiler içinde demir eksikliği anemisi, normokrom normositik anemiler arasında akut kan kaybı sayılabilir.

Teşhis

Kan değerlerinin laboratuvar incelemesi ile tanı konulur. İlk basamakta Hb/hemoglobin, eritrosit sayısı/RBC, hematokrit/HCT, retikülosit sayısı, ortalama eritrosit hacmi/MCV, eritrosit dağılım genişliği/RDW gibi değerlere bakılır. Hb, HCT ve RBC düşüklüğü ile anemi tespit edildikten sonra aneminin nedeni tespit edilmelidir. MCV kullanılarak yapılan eritrosit morfolojisinden de yararlanılarak ayırıcı tanıya gidilir. Kan yaymalarındaki eritrosit şekil ve boyut farklılıkları etyoloji konusunda ipucu verir. Hemoglobinopatilerden kuşkulanıldığında elektroforez, immünolojik bir sebepten kuşkulanıldığında Coombs testi, megaloblastik anemilerden şüphelenilirse folik asit ve B12 vitamini değerlerine bakılır. Kronik bir kan kaybından şüphelenildiğinde endoskopi, kolonoskopi gibi tetkiklerle gastrointestinal sistem incelenebilir. Demir eksikliği anemisi ve ayırıcı tanısında serum demir düzeyi, serum demir bağlama kapasitesi, serum ferritin düzeyi, transferrin saturasyonu incelenir.

WHO (Dünya Sağlık Örgütü) anemi tanımında kullanılan hemoglobin değerleri[12] (1 g/dL = 0.6206 mmol/L)
Yaş veya cinsiyet grupları Hb alt sınırı (g/dl) Hb alt sınırı (mmol/l)
Çocuklar (6 ay–5 yaş) 11.0 6.8
Çocuklar (5–12 yaş) 11.5 7.1
Gençler (12–15 yaş) 12.0 7.4
Kadınlar, hamile olmayan (>15 yaş) 12.0 7.4
Kadınlar, hamile 11.0 6.8
Erkekler (>15 yaş) 13.0 8.1
Normal kırmızı küre değerleri (Bu değerler laboratuvarlar arasında ufak farklılıklar gösterebilir)
Parametreler Erkek Kadın
Eritrosit sayısı (RBC) 5,5 ± 1 x 1012 4.8 ± 1 x 1012
Hematokrit (HCT) %39-49 %33-43
Ortalama eritrosit hacmi (MCV) 80-100 femtolitre 80-100 femtolitre
Ortalama eritrosit hemoglobini (MCH) 27-33 pikogram 27-33 pikogram
Ortalama eritrosit hemoglobin konsantrasyonu (MCHC) 35±2 g/dl 35±2 g/dl
Eritrosit dağılım genişliği (RDW) 11.5-14.5 11.5-14.5

Tedavi

Tedaviye başlamadan önce altta yatan durumun tespiti ve bu durumun ortadan kaldırılması çok önemlidir.

Vitamin ve demir eksikliklerinde eksik olan vitamin ve elementler oral ya da injeksiyon şeklinde replase edilir.

Normal şartlarda kan hemoglobininin 7 g/dl'nin altına düşmediği durumlarda kan transfüzyonu önerilmez.[13][14]

Eritropoezi stimule eden ajanlar (örneğin eritropoietin) kronik böbrek yetmezliğinin ileri evrelerinde kullanılabilir.[15][15][16]

Ayrıca bakınız

Kaynakça
  1. MedicineNet.com --> Definition of Anemia Last Editorial Review: 12/9/2000 8:31:00 AM
  2. merriam-webster dictionary --> anemia Retrieved on May 25, 2009
  3. eMedicineHealth > anemia article 17 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Author: Saimak T. Nabili, MD, MPH. Editor: Melissa Conrad Stöppler, MD. Last Editorial Review: 12/9/2008. Retrieved on 4 April 2009
  4. National Heart Lung and Blood Institute > What Causes Anemia? 11 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Retrieved on June 9, 2010
  5. Recommendations to Prevent and Control Iron Deficiency in the United States 20 Nisan 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. MMWR 1998;47 (No. RR-3) p. 5
  6. Table 12-1 in: Mitchell, Richard Sheppard; Kumar, Vinay; Abbas, Abul K.; Fausto, Nelson. Robbins Basic Pathology. Philadelphia: Saunders. ISBN 1-4160-2973-7. 8th edition.
  7. Kumar, Vinay; Abbas, Abul K.; Fausto, Nelson; & Mitchell, Richard N. (2007). Robbins Basic Pathology (8th ed.). Saunders Elsevier. p. 432 ISBN 978-1-4160-2973-1
  8. Cotran, Ramzi S.; Kumar, Vinay; Fausto, Nelson; Nelso Fausto; Robbins, Stanley L.; Abbas, Abul K. (2005). Robbins and Cotran pathologic basis of disease. St. Louis, Mo: Elsevier Saunders. s. 637. ISBN 0-7216-0187-1.
  9. AUTOIMMUNE HEMOLYTIC ANEMIA (AIHA) By J.L. Jenkins. The Regional Cancer Center. 2001
  10. Berentsen S, Beiske K, Tjønnfjord GE (Ekim 2007). "Primary chronic cold agglutinin disease: An update on pathogenesis, clinical features and therapy". Hematology. 12 (5). ss. 361-70. doi:10.1080/10245330701445392. PMC 2409172 $2. PMID 17891600.
  11. Page 62 (Fluid imbalances) in: Portable Fluids and Electrolytes (Portable Series). Hagerstwon, MD: Lippincott Williams & Wilkins. 2007. ISBN 1-58255-678-4.
  12. World Health Organization (2008). Worldwide prevalence of anaemia 1993–2005 (PDF). Cenevre: World Health Organization. ISBN 978-92-4-159665-7. 12 Mart 2009 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2009.
  13. Amir Qaseem (3 Aralık 2013). "Treatment of Anemia in Patients With Heart Disease: A Clinical Practice Guideline From the American College of Physicians". Annals of Internal Medicine. doi:10.7326/0003-4819-159-11-201312030-00009.
  14. Kansagara, D; Dyer, E; Englander, H; Fu, R; Freeman, M; Kagen, D (3 Aralık 2013). "Treatment of anemia in patients with heart disease: a systematic review". Annals of internal medicine. 159 (11). ss. 746-57. PMID 24297191.
  15. Aapro, M. S.; Link, H. (1 Mayıs 2008). "September 2007 Update on EORTC Guidelines and Anemia Management with Erythropoiesis-Stimulating Agents". The Oncologist. 13 (Supplement 3). ss. 33-36. doi:10.1634/theoncologist.13-S3-33.
  16. American Society of Nephrology, "Five Things Physicians and Patients Should Question" (PDF), Choosing Wisely: an initiative of the ABIM Foundation, American Society of Nephrology, 16 Nisan 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi, erişim tarihi: 17 Ağustos 2012
Sınıflandırma
Dış kaynaklar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.