Refik Ahmet Nuri Sekizinci
Refik Ahmet Nuri Sekizinci (d. 1874, İstanbul - ö. 6 Mart 1935, Ankara) asıl adı İbn-ür Refik Ahmet Nuri Sekizinci'dir. Tiyatro oyuncusu, oyun yazarı ve Fenerbahçe SK başkanlarındandır. En sevdiği oyunu "Sekizinci" olduğu için sonradan soyadı olarak almıştır.
Refik Ahmet Nuri Sekizinci | |
|---|---|
 Fenerbahçe SK Başkanlarından Refik Ahmet Nuri Bey | |
| Doğum |
1874 İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm |
6 Mart 1935 (61 yaşında) Ankara, Türkiye |
| Meslek | Tiyatro oyuncusu ve Yazar |
Meşrutiyet dönemi oyun yazarı olan Refik Ahmet Nuri, cumhuriyet devrinde de yazmayı sürdürdü. Bir komedi ve vodvil ustası olan yazarın en tanınmış oyunu, Alfred Savoir'ın La Huitième Femme de Barbe-Bleu (Mavi Sakalın Sekizinci Karısı) adlı oyunundan uyarladığı Sekizinci (1922) idi. Bu nedenle Sekizinci adını kendi soyadı olarak kullanmıştır.[1][2]
Yaşamı
1874 yılında, İstanbul'da Üsküdar'ın Ayazma mahallesinde doğmuştur. Babası Üsküdar Mahkemesi savcısı Mehmet Refik Bey'dir. Galatasaray Lisesi'ni bitirdi. Dışişleri Bakanlığı Genel Sekreterliği ve Karantina Dairesi'nde çalıştı. Bu idare Lozan Anlaşması ile dağılınca muhasebe dairesinden emekli oldu. 1923'te Mahmut Yesari ve Reşat Nuri Güntekin ile birlikte "Kelebek" adında haftalık mizah dergisi çıkardı. 1915'te İstanbul Şehir Tiyatrosu yönetim kuruluna üye seçildi. 6 Mart 1935 tarihinde, Ankara Halkevi Tiyatro Kolu'nda rejisör bulunduğu sıralarda öldü.[3]
Tiyatroya ilgisi çocukluğunda başladı. Lise çağlarında arkadaşlarıyla büyük bir bahçede mahalle halkına oyunlar sunardı. İkinci Meşrutiyet’in ardından Millî Osmanlı Tiyatrosu adıyla amatör bir tiyatro grubu kuran arkadaşı Reşat Rıdvan ile birlikte Selanik’e kadar gitti. Namık Kemal’in “Vatan” piyesini oynadılar. İttihat ve Terakki Cemiyeti yararına sahnelenen oyunu bir kere Harbiye Nezâreti bahçesinde gerçek asker ve toplarla oynadıklarında büyük ilgi uyandırdı.[4]
Osmanlı Donanma Cemiyeti'nin bir temsil heyeti kurması üzerine bu heyetin yazarları arasına katıldı. Bir süre sonra Darülbedayi'nin kuruluşundaki kurulda yer aldı, 10 sene kadar Darülbedayi'de çalıştı. Darülbedayi'den ayrıldıktan sonra gezgin bir topluluk kurarak Anadolu’ya turneye çıktı. 1932’de Ankara Halkevi Sahnesi’nde yönetmen olarak çalışmaya başladı; oyunlarda görev aldı 1935 yılında hayatını kaybedinceye değin burada çalıştı.
İbnürrefik Ahmet Nuri Sekizinci; hem güldürü, hem ibret verici tiyatroyu yurdumuza yerleştiren, halkın gülme ihtiyacını ön plana alan, yazarlıkla oyunculuğu birleştiren bir sanatçıdır. Elliyi aşkın telif, adapte vodvilleri ile komedileri vardır. Kendi el yazısıyla yazıp bıraktığı biyografisinde tiyatro sevgisini şöyle anlatıyor:
| « Çocukluğumdan beri edebiyata çok merakım vardı. O zamanın maruf ediplerinden Namık Kemal, Ziya Paşa'yı, Muallim Naci'yi, Abdülhak Hamid'i okudum. Tiyatroya merakım çoktur. Güllü Agop'un tesis ettiği Osmanlı Tiyatrosu'na çok giderdim. Burada nadiren oynanan ve az çok kıymetli edebiyesi olan piyesleri tercih ederdim. Ben Galatasaray Sultanisi'nde iken Tıbbiye ve Harbiye talebesinden arkadaşlarımdan birkaçını kandırdım, aramızda para topladık, birimiz büyük bahçesinde büyük bir sahne inşa ettik. Ramazan geceleri kolu komşuya o zamanın usulünde yazılmış eserleri temsil ederdik. En başta Namık Kemal'in "Zavallı Çocuk" namındaki dramı vardı. Ben "Çoban Kızı" namında bir komedi yazmıştım. Bunu çok temsil ettik. Çünkü seyircinin çok hoşuna gitmişti. O zaman anladım ki, halkın gülmeye daha çok ihtiyacı var. Onun için Meşrutiyet'ten itibaren yazdığım eserlerimin çoğu vodvildir. Hâlâ o kanaatteyim ki, tezli piyeslerde muharrirlerin tasvir ettikleri vakalar vodvil şeklinde temsil edilirse halka daha faydalı ibret verir. Fakat bu piyeslerdeki nükteler nezih ve edebî olmak şartıyle, bence tiyatro sahnesi edebiyat meşheridir. |
Aynı zamanda bir spor adamı olan Ahmet Nuri, 1918–1919 yılları arasında Fenerbahçe Spor Kulübü başkanlığı yaptı.
Tiyatro Eserleri
İbnürrefik Ahmet Nuri Sekizinci; 1908 Meşrutiyet sonrası, gerçek tiyatro yazarlarının öncüleri arasına katılır. Tiyatro yapıtlarında halkı güldürürken eğlendirmeyi, "faydalı ibret verici" oyunlar yazmaya öncelik tanır. Halkın gülmeye çok ihtiyacı olduğuna inanır. Tiyatro yapıtlarının çoğu uyarlamadır. O bunlara yaratıcı tiyatro gücünü katma ustalığı gösterir. Başlıca tiyatro eserleri:
- Âlemdar
- Asrî Hülyalar
- Aşk-i Atik
- Bir Nokta
- Büyük Baba
- Ceza Kanunu
- Çoban Kızı
- Çürük Merdiven
- Sekizinci
- Dokuzuncu
- Dört Cihar
- Fener Bekçileri
- Fırsat Yoksulu
- Gelin Kaynana
- Yavuz Hırsız
- Hisse-i Şayia
- Hüsmen Ağa
- İpekçi Merhum
- Kuş Kafesi
- Kibir ve İnat
- Sınıf Arkadaşı
- Nâkıs
- Odalık
- Pembe Köşk
- Sivrisinekler
- Son Ateş
- Şair
- Yalancının Mumu
- Yataklı Vagonlar
- Yavrum Komiser
- Yegâne · Zamaneler
- Zühal Burcunda
- Zaptiye Nazırı
- Tecdid-i Nikâh
- Şer'iye Mahkemesinde
- Sürurî Apartmanı
- Nurbaba Köşkü
- Nel Kulesi
- Monte Kristo
- Lokmanzade
- Kısmet Değilmiş
- Kadın Tertibi
- Hoşkadem Gebe
- Himmetin Oğlu
- Eski Âdetler
- Belkis
- Asrî Olalım
| Sportif görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Doktor Nâzım Bey |
11. Fenerbahçe SK Başkanı 1918-1919 |
Sonra gelen: Ömer Faruk Efendi |
- Ali Süha Delilbaşlı, İbnürrefik Ahmet Nuri Sekizinci’nin Hayatı, Ankara 1936;
- Gövsa, Türk Meşhurları, s. 184
- Mustafa Nihat Özön – Baha Dürder, Türk Tiyatrosu Ansiklopedisi, İstanbul 1967, s. 367-369
- Metin And, Meşrutiyet Dönemi Türk Tiyatrosu, Ankara 1971, s. 110-112