Ayetullah Bey

Ayetullah Bey (1888 - 1919), Çerkes asıllı[1] Türk futbolcu ve sekreter. Ziya Songülen ve Necip Okaner ile birlikte Fenerbahçe Spor Kulübü'nü kuran 3 kişiden birisidir. Fenerbahçe'nin 2 numaralı üyesi ve 2. Başkanıdır.[2]

Şevkipaşazade Ayetullah Bey
2. Fenerbahçe SK Başkanı
Görev süresi 1908-1909
Yerine geldiği	Ziya Songülen
Yerine gelen	Tevfik Taşçı
Kişisel bilgiler
Doğum	Mehmed Ayetullah 1888 Boyacıköy, İstanbul
Ölüm	Eylül 1919 (31 yaşında) İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu
Yaşadığı yer	Moda, Kadıköy, Osmanlı İmparatorluğu
Bitirdiği okul	Saint-Joseph Fransız Lisesi
Mesleği	Osmanlı Bankası memuru, Fenerbahçe SK yöneticisi

Yaşamı

1888 yılında İstanbul'un Boyacıköy semtinde dünyaya gelen Şevkipaşazade Ayetullah Bey, Hareket Ordusu komutanlarından (ferik) Şevki Paşa'nın oğludur. Çerkeslerin Ubıh kolunun Anzork sülalesine mensuptur.[1] Fenerbahçe'nin kurulduğu sırada Osmanlı Bankası'nda memur olan Ayetullah Bey, Fenerbahçe Spor Kulübü'nün ilk genel sekreteri olmuş ve 20 yaşındayken tarihler 1908-1909 yıllarını gösterdiğinde de kulübün başkanlık vazifesini üstlenmiş bir spor adamıdır. Ayrıca tarihteki ilk Fenerbahçe takımında kaleci ve defans oyuncusu olarak da görev almıştır. Kadıköy'ün Moda semtinde bulunan Saint-Joseph Fransız Lisesi'nden[3][4][5][6] mezun olan Ayetullah Bey, mezuniyetinin ardından; ilk etapta İstanbul Su İşleri'nde çalışmış ve daha sonrasında ise Osmanlı Bankası'nda görev yapmıştır. Bu memuriyeti sırasında, Kadıköylü arkadaşları Ziya Songülen ve Necip Okaner ile birlikte; birkaç senedir hedefledikleri futbol takımı kurma arzularını sonuçlandırarak; Fenerbahçe Futbol Takımı'nı, 1907 (1323 Rumi) yılı baharında kurma fiiliyatına girişti. Kulübün kuruluşunda ilk etapta "genel sekreter" görevini üstlendi.

1 numaralı kurucu üye ve ilk başkan olan Nurizade Ziya Songülen'in, görevini çeşitli nedenlerle daha 1. yılını doldurmadan kulüpten ayrılmasının ardından büyük bir cefakarlık örneği göstererek, henüz 20 yaşındayken; tarihler 1908 yılı sonunu gösterdiğinde Fenerbahçe başkanlığını üstlendi. Saygılı, ancak bariz bir otorite ile birlikte Fenerbahçe içerisinde etkinlik göstererek, kapanma eşiğine gelen kulübü çok kısa sürede toparlayıp, ayağa kaldırarak; Fenerbahçe Spor Kulübü'nü tarihe armağan etmeyi başarmıştır.

Fenerbahçe'nin kuruluş yıllarında henüz bir lokali yokken; bütün spor malzemeleri, futbolcuların kıyafet ve formaları da 1907 yılından 1910 yılına kadar Ayetullah Bey'in Kadıköy Moda, Devriye Sokak'ta bulunan 43 numaralı evinde korunurdu.[1]

1 numaralı kurucu üye ve ilk başkan Nurizade Ziya Songülen'in istifasından sonra; ekonomik yönden sıkıntı yaşayan ve kapanma aşamasına kadar gelen Fenerbahçe'nin, komşu semt kulüpleriyle birleşerek güçlenmeyi hedeflediği, 11 Eylül 1909 tarihinde Kadıköy Moda'da bulunan "Mühürdar Gazinosu'nda" Anadolu Üsküdar ve Kadıköy Pazaryolu kulüpleriyle yapılan görüşmelerde, ismi geçen bu kulüplerin yöneticilerinin Fenerbahçe'nin adı üzerinde de pazarlığa başlamaları üzerine Ayetullah Bey "Fransa Kralı XIV. Louis; 'L'état, c'est moi, yani Devlet ben'im" demişti. Ben de Fenerbahçe ben'im diyor ve bu pazarlığı kabul etmiyorum!" diyerek kulübün adının ve kimliğinin, kuruluşundan henüz iki yıl sonra tarihe karışmasını engellemiştir.[6]

Türkiye'deki 1912-13 yıllarında ortaya çıkan ilk izcilik hareketinde ilk oymak beylerinden olan Ayetullah Bey, I. Dünya Savaşı sonlarında iki yıl ülkeyi kasıp kavuran İspanyol Nezlesi felaketinin kurbanlarından biri olarak, 1919 Sonbaharında henüz 31 yaşındayken ölmüştür. Kabri, Karacaahmet Mezarlığı'ndadır.[1]

Sportif görevi
Önce gelen: Ziya Songülen	2. Fenerbahçe SK Başkanı 1908-1909	Sonra gelen: Tevfik Taşçı

Kaynakça

1. Dağlaroğlu Rüştü, "1907-1987 Fenerbahçe Spor Kulübü Tarihi", Ofset Matbaa-Yayıncılık, İstanbul, 1987, sy. 28
2. "Fenerbahçe Tarihi | Tarihçe". fenerbahce.org. 23 Mayıs 2017. 18 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2008.https://www.fenerbahce.org/kurumsal/detay.asp?ContentID=2 Açıklama: "İçinde bulundukları tarihin de desteğinden güç alan Kadıköy’lü gençlerden, Hariciye Nazırı Asım Paşa ve Server Paşa’ların torunu Londra Sefareti Başkatibi Nuri Bey’in oğlu Ziya(Songülen) Bey ile Harekat Ordusu Feriki (tümgeneral) Şevki Paşa’nın oğlu Ayetullah Bey ve de ünlü edebiyatçı Sami Paşazade Sezai Bey’in yeğeni Enver Necip (Okaner) Bey, Necip Bey’in Moda Beşbıyık sokak 3 numaralı evinin selamlık katında yaptıkları bir görüşme sonucunda kuracakları takımın ilk fikir harcını atıyorlardı..."
3. "Fenerbahçe'yi, Saint-Joseph Öğrencileri Kurdu". T-24 Gazetesi. 3 Haziran 2018. 13 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2015.
4. "Fenerbahçe'yi Saint-Joseph'liler Kurdu". Cumhuriyet Gazetesi. 12 Ocak 2017. 1 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2015. Açıklama: "Fenerbahçe'nin üç tane kurucusu var: Necip Okaner, Ayetullah Bey ve Nurizade Ziya Bey. Fenerbahçe'yi bu isimler kurmuştur. Yerleri yurtları her şey bellidir."
5. "Fenerbahçe'yi, Fenerbahçeliler Kurdu". Takvim Gazetesi. 16 Ocak 2015. 7 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2015. Açıklama:" Galip Kulaksızoğlu ve Ayetullah Bey, Saint Joseph'lidir... Zaten Fenerbahçe'yi de St. Josephliler kurmuştur.."
6. "Fenerbahçe Destanı, Saint-Joseph Lisesi'nde Sergilendi". 1907 Fenerbahçe Derneği. 23 Aralık 2013. 7 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2013. Açıklama: "Gösteriyi izlerken, Fenerbahçe'nin ilk başkanı ve 1 no’u kurucu üyesi ve ilk futbol takımı oyuncularından Sn. Ziya Songülen , 2 no’lu üye Sn. Ayetullah Bey , 5 no’lu üye Sn. Galip Kulaksızoğlu ve  6 no’lu üye Sn. Mustafa Elkatipzade’nin  aynı zamanda  dönemin  Saint Joseph Lisesi öğrencileri olduğunu ve  yine 4 no’lu kurucu üye Sn. Enver Yetiker’in ise dönemin edebiyat ögretmeni olduğunu iftiharla  göreceksiniz."

Dış bağlantılar

• Ayetullah Bey, Spor Ansiklopedisi, Tercüman Futbol, 1. cilt. sf 117-118