Sargon (Akad kralı)

Büyük Sargon (MÖ 2334 - MÖ 2279; (Akatça: Šarukinu 𒈗𒁺, hükümdar meşrudur), Akad İmparatorluğu'nun ilk hükümdarı.

I. Sargon
Akad Kralı
Hüküm süresi MÖ 2270 – MÖ 2215
Sonra gelen Rimus
Eş(leri) Tasthulum
Çocukları Rimus
Manishtushu
Enheduanna
Ibarum
Abaish-Takal
Hanedan Sargon Hanedanı
Babası La'ibum
Annesi Akki
Ölüm MÖ 2215
Akad

Akad sülalesinin kurucusu, Kral Urzababa'nın baş muhasebecisi olan ve Sami halkına mensup olan Sargon, MÖ 2350 yılında bir savaştan yenik dönen kralına darbe düzenleyerek tahta geçmiştir.

Kral Sargon; Elam, Suriye, Lübnan ve Toroslar'a kadar topraklarını genişletti ve dünya imparatorluğu deyiminin çıkmasına neden oldu.

Kral Sargon, kurduğu merkezi devletiyle asırlar boyu Mezopotamya'da süren teokrat tapınak şehir yönetimine son vermiş ve yerine güçlü bir memur mekanizmasıyla idare edilen bir devlet kurmuştur. Sargon, Mezopotamya'da iktidarı ele geçirmekle beraber sosyal, siyasal ve ekonominin yanında sanatta da değişiklikler yapmıştır.

Hayatı

"Ben Agade’nin kralı büyük kral Sargon!
Annem yüksek bir rahibe idi, babamı bilmiyorum.
Yüksek rahibe annem beni gizlice doğurdu.
Beni bir kamış sepete koydu, onu ziftle kapladı.
Beni nehre bıraktı, dışarı çıkamayacaktım.
Nehir beni sürükleyerek su çekici Akki’ye götürdü.
Akki beni sudan çıkardı, kendi oğlu gibi büyüttü beni."

Bu doğum efsanesi Otto Rank'ın 1909 yılındaki tespitine göre antik dünya literatüründeki Musa, Karna ve Oedipus'un doğumlarıyla da benzerlik gösterir.[1]

Hikâye Neo-Asur dönemine ait bir kil tablette geçmektedir Tablet, Asur kralı Asurbanipal'in kişisel kütphanesinde bulunmuştur ve MÖ 911-612 yılları arasında kaleme alındığı tespit edilmiştir.[2][3]

Tevrat'ı oluşturan beş kitaptan ikincisi olan Çıkış Kitabının ikinci bölümünde, Musa'nın doğumu anlatılır ve hangi tarihlerde derlendiğine dair kesin bir bilgi yoktur. Belgesel Hipoteze göre, bu bölümler Elohist kaynaktan gelmektedir ve en erken MÖ 850 yılında derlenmiştir.[4] Bu tarih aralığı, Musa'nın doğum hikâyesinin Sargon'un doğum efsanesinden alıntı olabileceği iddiasını güçlendirmiştir.

Musa'nın MÖ 13. yüzyılda Mısır'da yaşadığına dair Merneptah Steli ve Hollanda Eski Eserler Ulusal Müzesi'nde yer alan ve Giovanni Anastasi'nin çalışmaları sonucu MÖ 13. yüzyılda yazıldığı tespit edilen İpuwer'in Papirüsü tarihi kanıtlar olarak gösterilmektedir.[5][6] Ancak bu iki kalıntıda yalnızca, tartışmalı bir şekilde İsrailoğulları'nın ismi geçmektedir ve Musa'nın yaşadığına dair bir kanıt teşkil etmemektedir.

Tabletin tarihlendirmesi: MÖ 911-612. Yani efsane MÖ 2300'lerdeki Akad kralı hakkında olasa da , hikayenin yazıldığı tarih Musa'nın yaşadığı düşünülen MÖ 1700-1300 aralığından yüzyıllar sonradır. Şu halde bir etkilenme veya alıntı varsa "Sargon'un Doğumu Efsanesi"ni yazanlar.Musa'dan alıntı yapmışlardır.ETCSL yani Elektronik Sümer Külliyatı, sitede yazanlara baktığımızda, Akadlar'ın hükmettiği dönemi ve Klasik Sümer Çağı'nı kapsadığı gibi Eski Babil döneminin  başlarını da kapsıyor.

Burada tabletlerde yazana göre Büyük Sargon'un babasının adının La'ibum A segmentinde geçer.Efsanede geçen Azipiranu adlı şehirin Mezopotamya kaynaklarında geçmemesi bu efsanenin Musa'dan alıntı yaparak uydurulduğu açıkça ortadadır.

Galeri
  • Sargon'un torunu Naram-Sin'i gösteren dikilitaş. Kazandığı bir zafer tasvir edilmektedir.
  • Sargon'un imparatorluğu, MÖ 24. yüzyıl sonları.
  • "Shar-Gani-sharri'nin asasının başı" (Shar-Kali-Sharri), Sippar'daki Shamash'e ithafen

Kaynakça
  1. Otto Rank (1914). The myth of the birth of the hero: a psychological interpretation of mythology.(İngilizce)
  2. "CT 13, pl. 42, K 03401". British Museum, Londra, İngiltere. M.Ö. 911-612. 13 Aralık 2015 tarihinde kaynağından (Tablet) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2014. Tarih değerini gözden geçirin: |tarih= (yardım)
  3. Konstan D, Raaflaub KA. Epic and History. Wiley-Blackwell, (2009)
  4. Harris, Stephen L., Understanding the Bible. Palo Alto: Mayfield. 1985.
  5. Roland Enmarch: The Dialogue of Ipuwer and the Lord of All
  6. Winfried Barta, Das Gespräch des Ipuwer mit dem Schöpfergott, Studien zur Altägyptischen Kultur, Bd. 1 (1974), pp. 19–33

Ayrıca bakınız
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.