Sezyum

Sezyum (sembol: Cs), atom numarası 55 olan, alkali metaller grubuna ait bir kimyasal element. Element oda sıcaklığında katı olsa da 28 °C'de erimektedir. Sezyuma doğada ender rastlanır. Gümüşümsü altın renklidir ve metalik yapıdadır. Element, Robert Wilhelm Bunsen ve Gustav Robert Kirchoff tarafından 1860 yılında mineral suyunda keşfedildi.

Sezyum (Cs)
H Periyodik tablo He Li Be B C N O F Ne Na Mg Al Si P S Cl Ar K Ca Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr Rb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe Cs Ba   Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn Fr Ra   Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Cn Nh Fl Mc Lv Ts Og     La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu   Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr
Temel özellikleri
Atom numarası	55
Element serisi	Alkali metaller
Grup, periyot, blok	1, 6, s
Görünüş	gümüşümsü sarı
Kütle numarası	132.9054519 g/mol
Elektron dizilimi	[Xe] 6s^1
Enerji seviyesi başına Elektronlar	2, 8, 18, 18, 8, 1
CAS kayıt numarası	7440-46-2
Fiziksel Özellikleri
Maddenin hâli	katı
Yoğunluk	1.93 g/cm³
Sıvı hâldeki yoğunluğu	1.843 g/cm³
Ergime noktası	301.59 °K 28.44 °C
Kaynama noktası	944 °K 671 °C
Ergime ısısı	2.09 kJ/mol
Buharlaşma ısısı	63.9 kJ/mol
Isı kapasitesi	32.210 J/(mol·K)
Atom özellikleri
Kristal yapısı	Hacim Merkezli Kübik Kafes
Yükseltgenme seviyeleri	1
Elektronegatifliği	0.79 Pauling ölçeği
İyonlaşma enerjisi	375.7 kJ/mol
Atom yarıçapı	265 pm
Atom yarıçapı (hes.)	pm
Kovalent yarıçapı	244±11 pm
Van der Waals yarıçapı	343 pm
Diğer özellikleri
Elektrik direnci	205 n nΩ·m (20°C'de)
Isıl iletkenlik	35.9 W/(m·K)
Isıl genleşme	97 µm/(m·K) (25°C'de)
Ses hızı	m/s ('de)
Mohs sertliği	0.2
Vickers sertliği	MPa
Brinell sertliği	0,14 MPa

Renksiz transparan bir metal (Pollucite), bir Sezyum minerali

Sezyum uzayabilen ve çok yumuşak bir metaldir (Sertlik 0,2). Sezyum soy olmayan, tepkimeye çok istekli bir metaldir ve hemen hemen bütün elementlerle şiddetle veya alev çıkartarak tepkimeye girer. Metal havada hızlı bir şekilde kırmızı-mor alevle yandığı için vakumda saklanır. Suyla bilinen en güçlü baz olan sezyum hidroksiti (CsOH) oluşturur.[1]

Sezyum-133 izotopu atom saatlerinin çalışmasında da kullanılır. Sezyum-133 izotopunun belirli bir zaman aralığında titreşmesi 9.192.631.770 hesaplanmış ve saniye olarak tanımlanmıştır.

Eldesi

Sezyum'un saf olarak eldesi bilinen sıradan sodyum eldesi gibi değildir. Sıvı sezyum klorürün elektrolizi ile oluşan sezyum metalinin eriyik tuz içerisinde çözünürlüğü fazladır.

• Katot : Cs⁺(s) + e^- → Cs (s)
• Anot : Cl^- (s) → ½ Cl₂ (g) + e^-

Bunun yerine sıcak sezyum klorür eriyiğinin metalik sodyum ile reaksiyonundan elde edilir.

Na + CsCl → Cs + NaCl

Kaynakça

1. Römpps Chemie-Lexikon