Galyum

Galyum, kimyasal sembolü Ga, atom numarası 31 olan kimyasal elementtir. Oda sıcaklığında katı halde bulunur, yine oda sıcaklığında insan ile temasında erir. Boksit ve çinkonun saflaştırılması sırasında alüminyumla beraber elde edilir. En çok kullanılan bileşikleri galyum nitrit ve galyum arseniktir. Yarı iletkenlerin yapımında ve kızılötesi alıcılarında kullanılır.

Galyum (Ga)
H Periyodik tablo He Li Be B C N O F Ne Na Mg Al Si P S Cl Ar K Ca Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr Rb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe Cs Ba   Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn Fr Ra   Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Cn Nh Fl Mc Lv Ts Og     La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu   Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr
Temel özellikleri
Atom numarası	31
Element serisi	Metaller
Grup, periyot, blok	13, 4, p
Görünüş	gümüşi beyaz
Kütle numarası	69.723 g/mol
Elektron dizilimi	[Ar] 4s^2 3d^10 4p^1
Enerji seviyesi başına Elektronlar	2, 8, 18, 3
CAS kayıt numarası	7440-55-3
Fiziksel Özellikleri
Maddenin hâli	Katı
Yoğunluk	5,91 g/cm³
Sıvı hâldeki yoğunluğu	6,095 g/cm³
Ergime noktası	302,9146 °K 29,7646 °C
Kaynama noktası	2477 °K 2204 °C
Ergime ısısı	5,59 kJ/mol
Buharlaşma ısısı	254 kJ/mol
Isı kapasitesi	25,86 J/(mol·K)
Atom özellikleri
Kristal yapısı	ortokubik
Yükseltgenme seviyeleri	3,2,1
Elektronegatifliği	1,81 Pauling ölçeği
İyonlaşma enerjisi	1'nci=578,8 kJ/mol 2'nci=1979,3 kJ/mol 3'ncü=2963 kJ/mol
Atom yarıçapı	130 pm
Atom yarıçapı (hes.)	136 pm
Kovalent yarıçapı	122 pm
Van der Waals yarıçapı	187 pm
Diğer özellikleri
Elektrik direnci	270 nΩ·m (20°C'de)
Isıl iletkenlik	40,6 W/(m·K)
Isıl genleşme	18 µm/(m·K) (25°C'de)
Ses hızı	(ince çubuk) 2740 m/s (20'de)
Mohs sertliği	1,5
Vickers sertliği	? MPa
Brinell sertliği	60 MPa

Özellikleri

Galyum metali doğada saf halde bulunmaz. Ancak çok kolay elde edilir. Saf bir galyum, parlak, gümüş renkli cam parçalarına benzer. Metal konteynerlarda ya da cam konteynerlarda dondurularak depo edilir. Doğada %60.11 oranında ⁶⁹Ga izotopu, %39.89 oranında ⁷¹Ga izotopu bulunur.

Tarihi

Galyum (Latince: Gallia, anlamı Galya, Fransa) ve (Gallus anlamı horoz) ilk olarak Lecoq de Boisbaudran tarafından 1875'te keşfedilmiştir. Daha sonra Dimitri Mendeleyev tarafından da periyodik tablodaki yeri belirlenmiştir. Boisbaudran elemente kendi ismini vermek yerine o zamanın kelime oyunundan yararlanarak Fransa'ya verilen latince isim olan galya ya atfen bu ismi vermiş ancak gallusta Lecoq un soyadının Latincesidir ve horoz anlamına gelmektedir.