Sivas Katliamı

Sivas Katliamı, Sivas Olayları, Madımak Katliamı ya da Madımak Olayı, 2 Temmuz 1993 tarihinde Sivas'ta düzenlenen Pir Sultan Abdal Şenlikleri sırasında Madımak Oteli'nin Radikal İslamcı[1] bir grup tarafından yakılması ve çoğunluğu Alevi 33 yazar, ozan, düşünür ile 2 otel çalışanının yanarak ya da dumandan boğularak hayatlarını kaybetmesi ile sonuçlanan olaylardır. Ayrıca dışarıda toplanan karşıt görüşlülerden iki kişi ölmüştür.[2]

Sivas Katliamı
Madımak Oteli'nin 2007'deki görünümü
Bölge Sivas, Türkiye
Tarih 2 Temmuz 1993
Saldırı türü
 Katliam
Ölü 37 kişi (2'si saldırgan)
İşleyenler Dava devam ediyor

Olaylar

Pir Sultan Abdal Kültür Derneği tarafından organize edilmiş olan Pir Sultan Abdal Şenlikleri kapsamında, pek çok sanatçı ve fikir insanı dönemin Sivas valisi Ahmet Karabilgin'in özel davetlisi olarak bu kente geldi. Kültür Merkezi içindeki karşıt grupla çıkan taşlı sopalı çatışma, polis tarafından fazla büyümeden, zor kullanılarak önlendi.[3]

Binlerce kişiden oluşan karşıt grup, Kültür Merkezinden yeniden Hükûmet Meydanı'na geldi. Hükûmet Konağını taşlamaya ve slogan atmaya başlayan grup ardından Madımak Oteli civarına ulaşarak, slogan atmaya devam etti. Grup önce Madımak Oteli önündeki araçları ateşe verdi ve oteli taşladı. Madımak Oteli tutuşturulan perdeler ve alt katta bulunan eşyalarla birlikte yakıldı. Otele sığınmış olan kişilerden, aralarında Asım Bezirci, Nesimi Çimen,[4] Muhlis Akarsu, Metin Altıok ve Hasret Gültekin'in de bulunduğu 35 kişi yanarak veya dumandan boğularak yaşamını yitirdi. Aralarında Aziz Nesin'in de bulunduğu 51 kişi de olaylardan kendi olanaklarıyla, ağır yaralarla kurtuldu. İtfaiye merdiveniyle kurtarılmaya çalışılan Aziz Nesin, merdivendeki görevli tarafından darp edilip, merdivenden itfaiye aracı etrafında toplanan karşıt görüşlü kalabalığa doğru itildi.[5] Başından yaralanan Aziz Nesin'i linç girişiminden araya giren polisler kurtardı. Yaralılar, polis arabalarıyla Tıp Fakültesi Hastanesi'ne götürüldü.

Olaylar sonucunda 33 konuk, 2 otel görevlisi ve 2 saldırgan yaşamını yitirdi. Akşam saatlerinde valilikçe ilan edilen ”2 günlük sokağa çıkma yasağı” ile birlikte, güvenlik güçleri şehirde tam bir hakimiyet sağlayabildi.

Bir iddiaya göre Sivas Katliamı, Özel Harp Dairesi tarafından planlanmıştı.[6]

Yargılama

Olaydan bir gün sonra 35 kişi gözaltına alındı. Daha sonra gözaltına alınanların sayısı 190'a çıktı. Gözaltına alınan 190 kişiden 124'ü hakkında "laik anayasal düzeni değiştirip din devleti kurmaya kalkışma" suçlamasıyla dava açıldı,[7] geri kalanlar serbest bırakıldı. Kamuoyunda Sivas Davası olarak bilinen davanın ilk duruşması, Ankara 1 No'lu Devlet Güvenlik Mahkemesi'nde 21 Ekim 1993 günü yapıldı. 26 Aralık 1994'te karara bağlanan dava sonucunda, 22 sanık hakkında on beşer yıl, 3 sanık hakkında onar yıl, 54 sanık hakkında üçer yıl, 6 sanık hakkında ikişer yıl hapis cezası, 37 sanık hakkında da beraat kararı verildi.

Müdahil avukatlar, Devlet Güvenlik Mahkemesi'nin kararını "taraflı, hukuka ve adalete aykırı" olarak niteleyerek, ayrıntılı bir savunmayla temyize gittiler. Yargıtay 9. Ceza Dairesi katliamın "Cumhuriyete, laikliğe ve demokrasiye yönelik olduğunu" belirterek Devlet Güvenlik Mahkemesi'nin kararını esastan bozdu. Ankara 1 No'lu Devlet Güvenlik Mahkemesi, Yargıtay'ın bozma kararına uyarak yargılamayı yeniden başlattı.

28 Kasım 1997'de açıklanan kararda, 33 sanık Türk Ceza Yasası'nın 146/1 maddesine göre idama[8] ve 14 sanık 15 yıla kadar değişen hapis cezasına[7] mahkûm edildi. Yargıtay 9. Ceza Dairesi 24 Aralık 1998'de hapis cezalarını onadı, 33 idam cezasını ise usul noksanlıkları nedeniyle bozdu. Şubat 1999 tarihinde usul eksikliklerinin giderilmesi için başlayan yargılama sonucunda 16 Haziran 2000'de 33 sanık Devlet Güvenlik Mahkemesi'nce yeniden idam cezasına çarptırıldı. 2002 yılında idam cezasının yürürlükten kaldırılmasıyla idam cezası hükümlülerinin cezaları müebbet ağır hapis cezasına çevrildi.[7]

Sanıkların avukatlığını üstlenenler arasında olan Refahyol iktidarının Adalet Bakanı Şevket Kazan, bakanlığı sırasında onları hapishanede ziyaret etti.[9] Geniş avukat listesinde çok sayıda Refah Parti üyesi ve yöneticisi olması eleştiri konusu oldu. Bu avukatlar ilerleyen yıllarda AK Parti ve Saadet Partisi'ne katıldılar ve içlerinden üst yönetim görevlerine yükselenler oldu. 26 kişilik bu listede biri bakan olmak üzere 4 AK Parti milletvekili de bulunmaktadır.[10]

Geçen bu zaman zarfı içerisinde sanık sayısı tahliyelerle 33'e düştü.[9] Olayın kilit ismi olarak nitelendirilen, dönemin Sivas Belediye Meclisi üyesi Cafer Erçakmak[7] ve Yargıtay'ın 1997'deki bozma kararından sonra firar eden 8 sanık ise hâlen yakalanamamıştır.[9] Davanın firari olan 5 sanık ile ilgili kısmı, 13 Mart 2012 tarihinde zaman aşımından düşürülmüştür.[11]

Sivas Davası İstiklal Mahkemeleri sonrasında tek bir davada bu kadar çok idam cezasının verildiği ilk davadır.[12]

Hayatını kaybedenler
  • Muhlis Akarsu - 45 yaşında, sanatçı[13]
  • Muhibe Akarsu - 45 yaşında, Muhlis Akarsu'nun eşi
  • Gülender Akça - 25 yaşında
  • Metin Altıok - 53 yaşında, şair, yazar, felsefeci
  • Mehmet Atay - 25 yaşında, gazeteci, fotoğraf sanatçısı
  • Sehergül Ateş - 30 yaşında
  • Behçet Sefa Aysan - 44 yaşında, şair
  • Erdal Ayrancı - 35 yaşında
  • Asım Bezirci - 66 yaşında, araştırmacı, yazar[14]
  • Belkıs Çakır - 18 yaşında
  • Serpil Canik - 19 yaşında
  • Muammer Çiçek - 26 yaşında, aktör
  • Nesimi Çimen - 62 yaşında, şair, sanatçı
  • Carina Cuanna Thuijs - 23 yaşında, Hollandalı akademisyen[15]
  • Serkan Doğan - 19 yaşında
  • Hasret Gültekin - 22 yaşında şair, sanatçı
  • Murat Gündüz - 22 yaşında
  • Gülsüm Karababa - 22 yaşında
  • Uğur Kaynar - 37 yaşında, şair
  • Asaf Koçak - 35 yaşında, karikatürist
  • Koray Kaya - 12 yaşında
  • Menekşe Kaya - 15 yaşında
  • Handan Metin - 20 yaşında
  • Sait Metin - 23 yaşında
  • Huriye Özkan - 22 yaşında
  • Yeşim Özkan - 20 yaşında
  • Ahmet Özyurt - 21 yaşında
  • Nurcan Şahin - 18 yaşında
  • Özlem Şahin - 17 yaşında
  • Asuman Sivri - 16 yaşında
  • Yasemin Sivri - 19 yaşında
  • Edibe Sulari - 40 yaşında, sanatçı
  • İnci Türk - 22 yaşında

Otel çalışanları

  • Ahmet Öztürk - 21 yaşında
  • Kenan Yılmaz - 21 yaşında

Saldırganlar

  • Ahmet Alan
  • Hakan Türkgil

İlgili açıklamalar

Dönemin Başbakanı Tansu Çiller "Çok şükür, otel dışındaki halkımız bir zarar görmemiştir" ifadelerini kullandı.[16][17]

Dönemin Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel "Olay münferittir. Ağır tahrik var. Bu tahrik sonucu halk galeyana gelmiş... Güvenlik kuvvetleri ellerinden geleni yapmışlardır... Karşılıklı gruplar arasında çatışma yoktur. Bir otelin yakılmasından dolayı can kaybı vardır." ifadelerini kullandı.[17]

Dönemin İçişleri Bakanı Mehmet Gazioğlu "Aziz Nesin'in halkın inançlarına karşı bilinen tahrikleriyle halk galeyana gelerek tepki göstermiştir." ifadelerini kullandı.[17]

Kültür ve sanat alanına etkileri

Şiirler, şarkılar ve türküler

Tiyatro oyunu

Genco Erkal'ın yazıp yönettiği Sivas '93 adlı belgesel tiyatro oyunu, 11 Ocak 2008'de yoğun güvenlik altında Muammer Karaca Tiyarosu'nda sahnelendi.[19] Belgelerden yararlanarak yazılan oyunun anlatıcıları arasında Genco Erkal'la beraber Meral Çetinkaya, Yiğit Tuncay, Nilgün Karababa, Murat Tüzün, Çağatay Mıdıkhan ve Şirvan Akan yer aldı. Oyunun müziğini Fazıl Say besteledi.[20]

Sinema filmi

Ulaş Bahadır'ın yazıp yönettiği Madımak: Carina'nın Günlüğü (Sivas 93) adlı sinema filmi, 25 Eylül 2015 Pazar günü vizyona girdi. Katliamın yaşandığı sırada otelde konaklayan 23 yaşındaki Hollandalı Carina Cuanna Thuijs Leiden Üniversitesi tezi için Türkiye'ye gelmiş ve Hollanda'da da olduğu gibi günlük tutmaya devam etmiştir.[21] Carina Cuanna Thuijs'in günlüğünde anlatılanlara göre yazılan filmin oyuncuları ise Erdal Tosun, Selin Yiğit, Perihan Erener, Melek Şahin, Serkan Genç, Ulaş Bahadır, Barış Ordu, Can Varlı, Cihan Özdeniz, Denise Ankel, Füsun Demirel, Rıza Akın, Hakan Erekli, Muhlis Asan, Umut Kurt, Meray Ülgen ve Mustafa Alabora'dır.[22][23][24]

Televizyon programı

2014 yılında, katliamın yıldönümünde, Gülen Cemaati ile ilişkili olan Samanyolu TV'de "İftar menüsü mutfak keyfi" adlı programda ''Madımak Mıklası'' tarifi verilmesi tepkilere yol açmıştır.[25][26]

Madımak Oteli'nin kamulaştırılması

17 Haziran 2010 tarihinde Madımak Oteli’nin kamulaştırılması sürecinin başladığı Sivas Valisi Ali Kolat tarafından duyuruldu.[27] Otelin kamulaştırılması bedeli konusunda otel sahipleri ile Sivas İl Özel İdare Sekreterliği'nin kamulaştırma bedeli üzerinde uzlaşmaya varılamaması nedeniyle son kararı Sivas Asliye Hukuk Mahkemesi’nden çıkacak karar belirledi.[28] Sivas 2. Asliye Hukuk Mahkemesi'nin 23 Kasim 2010'da aldığı kararla Madımak Oteli'nın bilirkişi raporu doğrultusunda 5 milyon 601 bin lira bedel ile kamulaştırılmasına karar verildi.

Binanın lobi kısmında ölen 37 kişinin adları alfabetik sırada yer almıştır.

Kaynakça
  1. Aktan, Sertaç (2 Temmuz 2020). "Sivas Katliamı'nın üzerinden 27 yıl geçti". euronews. 2 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2020.
  2. "2 Temmuz 1993 Madımak Katliamı". Pir Sultan Abdal Kültür Derneği. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2010.
  3. "Sivas katliamı kurbanlarını anıyoruz". CNNturk. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2010.
  4. "Bir Mazlum'un 'feryad-ı isyan'ı". Radikal Gazetesi. 8 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2010.
  5. Can Dündar - "O" gün 3 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Youtube.com.
  6. "'Bu kadarını biz bile beklemiyorduk'". Sabah. 3 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Tem 2020.
  7. ""Sivas'ta 14 yıl sonra Madımak sıcağı", Radikal, 03 Temmuz 2007". 3 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Tem 2020.
  8. "Radikal-online / Türkiye / Sivas'ta idam kesinleþiyor". www.radikal.com.tr. 2 Ocak 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Tem 2020.
  9. ""Madımak!", Yıldırım Türker, Radikal, 3 Temmuz 2006". 5 Temmuz 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Tem 2020.
  10. "Sivas Davası'nın avukatları şimdi ne yapıyor?". Focus Haber. 13 Mart 2012. 11 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2012.
  11. "Sivas davası zaman aşımından düştü". BBC Türkçe Servisi. 13 Mart 2012. 17 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2012.
  12. Altan, Mehmet (2 Temmuz 2008). "Ergenekon Yangını..." Star. 9 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2015.
  13. Madımak Yangını Sivas Katliamı Davası. Ankara Barosu Yayınları,. ss. 109-110.
  14. "Sivas 1993: Madımak Oteli'nde ne oldu?". BBC Türkçe. 10 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2016.
  15. "Sivas'ta ne olmuştu?". T24. 14 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Tem 2020.
  16. "Sivas Katliamı'nın ardından kim ne dedi?". CNN Türk. CNN Turk. 23 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2020.
  17. "Sivas 1993: Madımak Oteli'nde ne oldu?". BBC News Türkçe. 2 Temmuz 2020. 3 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2020.
  18. "Sivas`da Temmuz Ateşi". Antoloji.com. Erişim tarihi: 18 Haziran 2010.
  19. "Sivas '93'e polis korumalı gala", Abdullah Malkoç, 13 Ocak 2008, Milliyet 30 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. URL son erişim tarihi: 21 Ocak 2007
  20. "Geç de olsa Sivas'la hesaplaşılmalı", Efnan Atmaca, 17 Ocak 2008, Radikal 15 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. URL son erişim tarihi: 21 Ocak 2007
  21. "Sivas katliamının yabancı kurbanı Carina'nın hikayesi". BBC News Türkçe. 5 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Tem 2020.
  22. "Ailelerden 'Madımak: Carina'nın Günlüğü' filmine tepki: Yaşamını yitirenlere saygısızlık". Diken. 30 Eyl 2015. 2 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Tem 2020.
  23. "'Madımak' film oldu!". www.haberturk.com. 25 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Tem 2020.
  24. "Mağdurları Madımak filmini beğenmedi". www.hurriyet.com.tr. 13 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Tem 2020.
  25. "'Düşman kardeşler' Samanyolu ve Habervaktim 'Madımak'ta birleşti". Katliamın yıldönümünde ‘Madımak Mıklası’ tarifi. Diken. 2 Temmuz 2014. 2 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2020.
  26. "Samanyolu'ndan Madımak yemeği!". Sivas’taki Madımak katliamı kurbanları dün çeşitli etkinliklerle anılırken, Samanyolu televizyonu (STV)şaşırtan bir programa imza attı. “Mutfak Keyfi” adlı programda Sivas yöresine özgü madımak mıklası tarifi verildi. Madımak katliamının yıldönümünde madımak yemeği tarifi yapılması sosyal medyada sert tepki gördü. Milliyet. 3 Temmuz 2014. 4 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2020.
  27. "Madımak artık devletin". Türkiye. Erişim tarihi: 18 Haziran 2010.
  28. "Madımak'ın kamulaştırma süreci mahkeme kararıyla tamamlandı". Milliyet. 21 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2010.

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.