Vatan Kurtaran Aslan (film, 1938)
Vatan Kurtaran Aslan,[1][2][3] 1938 ABD yapımı aksiyon macera filmidir. Özgün adı The Adventures of Robin Hood olan film 8 Kasım 1939'da Türkiye'de sinemalarda gösterime sunulmuştu. Filmin Türkiye'de son dönemlerde Robin Hood'un Maceraları adıyla gösterilmiştir. Ayrıca filmin Türkiye'de Ormanlar Kralı Robin Hood adıyla anıldığına dair de kayıtlar vardır.[4] Burçak Evren'in 1988'de yazdığı ve İstanbul sinemalarını anlattığı Eski İstanbul Sinemaları: Düş Şatoları adlı kitabının 145-146. sayfalarındaki fotoğraftan da bu filmin Türkiye'de "Vatan Kurtaran Aslan" adıyla gösterilmiş olduğunu anlıyoruz. Fotoğrafta bu filmin Beyoğlu'nda Lale Sineması nda gösterildiği tarihte sinemanın girişine asılan ve sinema feneri adı verilen renkli resimli dev bez afiş, afişte de "Vatan Kurtaran Aslan, Türkçe" ibaresinin yanı sıra Errol Flynn'in filmden alınmış dev bir yağlı boya resmi görülmektedir.[5][6][7]
| Vatan Kurtaran Aslan | |
|---|---|
| The Adventures of Robin Hood | |
 "Vatan Kurtaran Aslan" (The Adventures of Robin Hood) filminin özgün sinema afişi | |
| Yönetmen |
Michael Curtiz William Keighley |
| Yapımcı | Hal B. Wallis |
| Senarist |
Norman Reilly Raine Seton I. Miller |
| Oyuncular |
Errol Flynn Olivia de Havilland Basil Rathbone Claude Rains Patric Knowles Eugene Pallette Alan Hale |
| Müzik | Erich Wolfgang Korngold |
| Görüntü yönetmeni |
Tony Gaudio Sol Polito |
| Kurgu | Ralph Dawson |
| Stüdyo | Warner Bros. |
| Dağıtıcı | Warner Bros. |
| Cinsi | Sinema filmi |
| Türü | Macera, aksiyon, romantik |
| Renk | Renkli (Technicolor) |
| Yapım yılı | 1938 |
| Çıkış tarih(ler)i |
14 Mayıs 1938, ABD 8 Kasım 1939, Türkiye, Lale Sineması |
| Süre | 102 dakika |
| Ülke |
 ABD |
| Dil | İngilizce |
| Bütçe | $2,000,000 |
| Diğer adları |
Vatan Kurtaran Aslan, Robin Hood'un Mecaraları (Türkiye) Les aventures de Robin des Bois (Fransa) La leggenda di Robin Hood (İtalya) Robin de los bosques (İspanya) Die Abenteuer des Robin Hood (Almanya) Robin Hood, König der Vagabunden (Almanya) |
Senaryosunu Norman Reilly Raine ve Seton I. Miller birlikte yazdıkları filmi önce William Keighley yönetmeye başlamış, sonra stüdyo bu görevi Michael Curtiz'e devretmişti. Başlıca rollerinde Errol Flynn, Olivia de Havilland, Basil Rathbone, Claude Rains,Patric Knowles, Eugene Pallette ve Alan Hale'in oynadıkları filmin renkli Technicolor görüntülerini ise yine Tony Gaudio ve Sol Polito birlikte çekmişlerdi. Sinema endüstrisinde halen 'Stüdyo sistemi'nin hakim olduğu bir devirde yapılan bu 'kılıçlı' film, Warner Bros. stüdyolarının prodüktörü Hal B. Wallis adına bir zafer sayılmaktaydı, çünkü stüdyonun o zamanki büyük starı James Cagney'i küstürmek pahasına rolü Errol Flynn'e gözü kapalı vermişti ve sonuç tam bir başarı olmuştu.
Film Orta Çağ'da İngiltere'de Sherwood Ormanlarında yaşamış olduğuna inanılan ve halk hikâyelerine konu olmuş ünlü haydut Robin Hood'un maceralarına dayandırılmıştır.
"Vatan Kurtaran Aslan" 1939 yılında "en iyi film" dalında Oscar'a aday gösterilmiş, "en iyi kurgu", "en iyi sanat yönetimi" ve "en iyi müzik" dallarında bu ödülü almıştı.[8]
Film 1995 yılında ABD'de "kültürel, tarihi ve estetik olarak önemli" filmler arasına seçilerek Kongre Kütüphanesi'nin "Ulusal Film Arşivi"nde muhafaza edilmesine karar verilmiştir.[9]
Yapımı
Film 1930'lar için çok yüksek bir rakam sayılan 2 milyon dolara malolmuştu ve Warner Bros. stüdyolarının renkli çekimlerinde üç şeritli Technicolor tekniğini uyguladıkları ilk filmleri olmuştu. Bu şaşaalı ve pahalı prodüksiyon o tarihte biraz şaşkınlık yaratmıştı, zira Warner Bros. stüdyoları o güne dek hep sağlam ama düşük bütçeli gangster filmleri ile adını duyurmuştu. Filmin diğer 'ilkleri' arasında yönetmen Michael Curtiz'le aktör Errol Flynn'in birlikte çevirecekleri 12 filmin ilki oluşu ve Errol Flynn'le Olivia de Havilland'ın birlikte yaptıkları 8 filmin ikincisi olması sayılabilir.[10]
Filmin senaristleri, halk arasında çok farklı ve değişik şekillerde anlatıla gelen Robin Hood hikâyelerinden daha önce filmlerde hiç kullanılmamış birkaç tanesi bu filmde kullanmak zorunda kalmışlardı. Zira Douglas Fairbanks Sr. 1922 tarihinde çevrilen Robin Hood filminin senaryosunu yazarken birçok bilinen Robin Hood hikâyesinin telif haklarını almıştı.[11]
Filmin çekimleri önce William Keighley'in yönetiminde başlamıştı. Daha sonra çekimlerin çok yavaş ilerlediğini ve aksiyon sahnelerinin yeterince etkileyici olmadığını ileri süren stüdyo, yönetmen Keighley'i görevinden uzaklaştırarak yerine Michael Curtiz'i geçirmişti. Keighley görevden alındığında zaten dış çekimleri hemen hemen bitirmişti. Yönetmen koltuğuna onun yerine oturan Curtiz'e sadece iç sahneleri çekmek kalmıştı.[12]
İngiliz sinema eleştirmeni Damien Cannon'a göre filmde, 'Muhteşen Technicolor' söylemlerini haklı çıkartacak mükemmellikte bir renk doygunluğuna erişilmişti. Warner Bros. ilk kez üç şeritli Technicolor sistemini kullanıyordu ve hiçbir masraftan kaçınmamıştı. Bu çok pahalı ve zahmetli bir teknikti ve işi şansa bırakmamak için görüntü yönetmenliğine iki ismi birden atamışlardı: Tony Gaudio ve Sol Polito. Çünkü bu sistemde dev gibi kameralar, vinçler ve özel ışıklandırma sistemleri gerekiyordu. O tarihte dünyada imal edilmiş topu topu 11 Technicolor kamerası mevcuttu ve stüdyo çekimlerde bunların hepsini birden kullanıyor, gün sonunda da şirkete teslim ediyordu.[12] Tabi bir de her zaman olduğu gibi 'Technicolor renk danışmanı' vardı. Roger Ebert, bu renk zenginliği ve canlılığıyla günümüz filmlerinin aşık atamayacaklarını yazmıştır.[10]
Tarzı
Hollywood'un altın döneminde çekilmiş bu naif film çok hızlı temposu, gerçekçi kılıç sahneleri ve dolambaçsız sade aşk öyküsüyle bugünün bilgisayar destekli yapım teknikleriyle bile başarılması mümkün olmayan bir inandırıcılık sergilemektedir. Tehlikeli kılıç sahnelerinin çoğunda dublör kullanılmamış ve bizzat Errol Flynn bu sahnelerde yer almıştı. Kılıçla dövüş sahneleri bazı filmlerde olduğu gibi bir eskrim müsabakası görünümü vermekten çok, seyirciye gerçek bir kılıç düellosu yapıldığı izlenimini vermektedir. Bu sahneleri seyreden bir izleyici, iyi ki rol stüdyonun starı James Cagney'i küstürmek pahasına ona verilmemiş diyebilir.(James Cagney 1.69 m boyunda tıknaz yapıda bir aktördü)
Günümüz filmlerinin aksine filmin her sahnesinde filmin starlarının ağırlığı hissedilmiyor, aksine bütün karakterler aynı derinlikte işlenmiş ve bu derinlik filmin her sahnesine eşit paylaştırılmış. İnsanların basit değerlere önem verdikleri masumiyet döneminde çekilen bu naif filmde her şey çok basit ve doğrudan seyrediyor, filmde Freudyan altmetinler gibi revizyonist analizleri gerektirecek hiçbir şey yok. Sadece kahramanlık ve aşk var, bir de bu tür filmlerin olmazsa olmazı alaycı metaforlar. Robin Hood zenginleri soyuyor, aldıklarını fakirlere dağıtıyor, Saksonları koruyor ama sadece "kötü" Normanlar'a karşı. Ve şöyle diyor: "Ben sadece adaletsizlikten nefret ediyorum, Normanlardan değil."[10]
Oyuncu kadrosu
| Oyuncu | Rolü |
|---|---|
| Errol Flynn | Robin Hood |
| Olivia de Havilland | Maid Marian |
| Basil Rathbone | Sir Guy Gisbourne |
| Claude Rains | Prens John |
| Ian Hunter | Kral Aslan Yürekli Richard |
| Patric Knowles | Will Scarlett |
| Eugene Pallette | Keşiş Tuck |
| Alan Hale | Küçük John |
| Melville Cooper | Nottingham Şerifi |
| Una O'Connor | Bess |
| Herbert Mundin | Much |
| Montagu Love | 'Black Canons' Piskoposu |
| Leonard Willey | Sir Essex |
| Robert Noble | Sir Ralf |
| Kenneth Hunter | Sir Mortimer |
Konusu
MS 1191 yılında Aslan Yürekli Richard (Ian Hunter), Haçlı Seferi'ne çıkarken krallığının naipliğini hain kardeşi Prens John (Claude Rains) yerine güvenilir dostu Longchamps'e verir. Bu duruma çok içerleyen John, Norman asillerinin yardımıyla tahtı ele geçirmek için önce ağabeyi Richard'ı sefer dönüşünde Avusturya Dükü Leopold'a tutuklatır ve hapisten salıverilmemesi için gereken tedbirleri alır. Kral Avusturya'da hapisteyken de tahta geçerek halk üzerindeki baskısını arttırır. Özellikle de muhalif Saksonlar üzerinde başta ağır vergiler olmak üzere büyük bir sindirme hareketi başlatır. Bütün bunları yaparken kendisine aynı zamanda sağ kolu ve akıl hocası olan en güvendiği şövalye Gisbourne'lu Sör Guy (Basil Rathbone) yardımcı olmaktadır.
Zalim prens John'ın Sakson halkı üzerinde kurduğu bu baskıya karşı koyan tek bir kişi vardır, o da bir Sakson asili olan Locksley'li Sör Robin (Hood)'dir. Saraydakilere göre meşhur bir baş belası, küstah, pervasız bir haydut olan Sör Robin, Sancağı dolaşıp Saksonları otoriteye karşı kışkırtmaktadır ve kendini halkın koruyucusu ilan edecek kadar da yüzsüzdür. Saksonlara göreyse o bir yenilmez halk kahramanı ve Saksonların umududur. Davetsiz olarak geldiği şatoda Sir John'a meydan okuyarak amacının ülke çapında bir isyan başlatmak ve Kral Richard'ı kurtarıp onu tekrar tahta çıkarmak olduğunu açıkça beyan eder.
Kılıç kullanmada ve ok atmada usta olan bu Sakson asili etrafına topladığı adamlarıyla Sherwood ormanına çekilerek burada örgülenirler. Bu sık ormanlar hem saklanmak hem de Normanlar'a tuzak kurmak için mükemmel bir yerdir. Efsanede anlatılan Küçük John (Alan Hale), Keşiş Tuck (Eugene Pallette) gibi yan karakterler de bu mücadelede Sir Robin'in yanında yer alacaklardır.
Önceleri Robin Hood ve adamlarının eylemlerini şiddetle kınayan Norman prensesi Lady Marian (Olivia de Havilland)'ın, evleri yakılmış, işkence görerek sakatlanmış, fakir ve perişan aileler kendisine gösterince fikirleri değişir. Artık Saksonların davasına sempatiyle bakmaya başlar. Üstelik Sir Robin'e tutulmuştur. Zaten Lady Marian, Kral Richard'ın evlatlığıdır ve ona çok bağlıdır. Bir tehlikeyi haber vermek için Sir Robin'e yazdığı mektup Sir Guy Gisbourne'un eline geçince ihanet suçuyla tutuklanır ve idama mahkûm edilerek zindana atılır.
Bu arada Kral Richard serbest kalmış ve yanındaki birkaç kişiyle birlikte kılık değiştirmiş olarak İngiltere'ye ulaşmıştır. Sherwood'dan geçerken Sir Robin ve adamları onları soymak için durdururlar. Kral kendisini "Kralın bir dostu" olarak tanıtınca Robin Hood "Kral Richard'ın dostları bizim de dostlarımızdır" diyerek onları soymaktan vazgeçer ve yemeğe davet eder. Yemekte ülkede olan biteni bir yabancı sandığı Krala tek tek anlatır. Sir Robin'in ülkeyi ve kralı korumaktaki samimiyeti ve kararlılığına inanan Kral Richard, keşiş cübbesini çıkartarak gerçek kimliğini açıklar.
Tahtı hep birlikte geri alacaklardır, ancak kale çok tahkimli olduğu için içeriye Prens John'un taç giyme töreni sırasında keşiş kıyafetlerine bürünerek, töreni takdis edecek din adamlarıyla birlikte girerler. Tören tam başlayacakken Aslan Yürekli Richard kimliğini açıklar, Robin ve adamları da keşiş cübbelerini atarlar. Ardından da şatonun büyük iç avlusunda sinema tarihinin en görkemli ve gerçekçi kılıç dövüş sahnelerinden biri gerçekleşir. Sör Guy'ın öldüğü uzun arbedenin sonunda Robin'in adamları galip gelir, Lady Marian zindandan kurtarılır. Normanlar ve Saksonlar arasında eşitliği sağlayacağına söz vererek tekrar tahta geçen Kral Richard kardeşi Prens John ve adamlarını İngiltere dışına sürer, Sherwoodlulara af çıkartır, manevi kızı Lady Marian'ı da Sir Robin'le evlendirir.
Diğer Robin Hood filmleri
Robin Hood sinema tarihinde en çok sinemaya aktarılmış hayali karakterler arasında üçüncü sırada yer almaktadır. Robin Hood sinemada bugüne kadar tam 58 kez canlandırılmıştır. Bu konuda birincilik 211 filmle Sherlock Holmes'a ikincilik ise 115 filmle Frankenstein'ın Canavarına aittir.[13]
Robin Hood filmlerinin belli başlıları şunlardır:
| Yıl | Film | Ülke | Yönetmen | Oyuncular | Notlar |
|---|---|---|---|---|---|
| 1912 | Robin Hood | ABD/İngiltere | Étienne Arnaud | Robert Frazer | Siyah-Beyaz Sessiz, 30 dakika |
| 1913 | Robin Hood | ABD | Theodore Marston | William Russell | Siyah-Beyaz, Sessiz |
| 1922 | Robin Hood | ABD | Allan Dwan | Douglas Fairbanks | Siyah-Beyaz, Sessiz |
| 1938 | The Adventures of Robin Hood | ABD | Michael Curtiz | Errol Flynn | Renkli, Technicolor Türkiye'de 1939'da Vatan Kurtaran Aslan adıyla vizyona girdi |
| 1952 | The Story of Robin Hood and His Merrie Men | ABD | Ken Annakin | Richard Todd | Renkli, Technicolor |
| 1955 | "The Adventures of Robin Hood" TV dizisi | İngiltere | Richard Greene | 1955-1960 arası 143 bölüm, Siyah-Beyaz | |
| 1960 | Sword of Sherwood Forest | İngiltere | Terence Fisher | Richard Greene | Renkli |
| 1964 | Robin and the 7 Hoods | ABD | Gordon Douglas | Frank Sinatra | Dean Martin, Sammy Davis, Jr. Bing Crosby ve Peter Falk diğer oyuncular |
| 1969 | Wolfshead: The Legend of Robin Hood | İngiltere | John Hough | David Warbeck | |
| 1969 | The Ribald Tales of Robin Hood | ABD/ Almanya | Richard Kanter | Ralph Jenkins | |
| 1972 | "The Adventures of Robin Hoodnik" | ABD | Joseph Barbera William Hanna | "The ABC Saturday Superstar Movie" Animasyon | |
| 1973 | Robin Hood | ABD | Wolfgang Reitherman | Animasyon | |
| 1975 | "When Things Were Rotten" TV dizisi | ABD | Richard Gautier | Mel Brooks yazmış 13 bölüm | |
| 1976 | Robin and Marian | ABD | Richard Lester | Sean Connery | Audrey Hepburn, Robert Shaw ve Richard Harris diğer rollerde |
| 1983 | Robin Hood and the Sorcerer TV filmi | İngiltere | Ian Sharp | Michael Praed | |
| 1984 | "Robin of Sherwood" TV dizisi | İngiltere | Richard Carpenter | Michael Praed | 24 bölüm |
| 1989 | "Maid Marian and Her Merry Men" | İngiltere | Wayne Morris | 1989-1994 arasında 25 bölüm | |
| 1991 | Robin Hood TV filmi | Kanada, Almanya, İngilter, ABD | John Irvin | Patrick Bergin | |
| 1991 | Robin Hood: Prince of Thieves | ABD | Kevin Reynolds | Kevin Costner | Morgan Freeman, Christian Slater diğer rollerde. Türkiye'de Robin Hood: Hırsızlar Prensi adıyla gösterildi. |
| 1993 | Robin Hood: Men in Tights | Fransa ABD | Mel Brooks | Cary Elwes | Robin Hood filmlerinin parodisi. Türkçedeki adı Salaklar Prensi Robin Hood |
| 2006 | "Robin Hood" TV dizisi | İngiltere | Jonas Armstrong | 39 bölüm (3 sezon) | |
| 2010 | Robin Hood | ABD İngiltere | Ridley Scott | Russell Crowe, Cate Blanchett, William Hurt, Max von Sydow | Mayıs 2010'da vizyona girmesi bekleniyor (Türkiye'de 14 Mayıs) |
Kaynakça
- Dorsay, Atilla (1995). 100 Yılın 100 Yönetmeni. Remzi Kitabevi. ss. sayfa 29. Türkçe isim için referans1.
- Teksoy, Rekin (2005). Rekin Teksoy'un Sinema Tarihi. Oğlak Yayıncılık. ss. sayfa 206. Türkçe isim için referans2.
- Evren, Burçak (1998). Düş Şatoları, Eski İstanbul Sinemaları. Milliyet Yayınları. ss. sayfa 144*145. Türkçe isim için referans3 (fotoğraflı referans 1)
- Schneider, Steven Jay (20055). Ölmeden Önce Görmeniz Gereken 1001 Film. Caretta. ss. sayfa 146. Bilinmeyen parametre
|yazar link=görmezden gelindi (yardım); Tarih değerini gözden geçirin:|yıl=(yardım) Türkçe alternatif isim için referans. - Lale Sineması girişine 1939'de asılmış "sinema feneri" filmin Türkçe adının "Vatan Kurtaran Aslan" olduğunu gösteriyor
- "5555 afişte Türk sineması". Hürriyet. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2009.
- Akçura, Gökhan (1998). Albüm Dergisi Sayı: 2, Agah Özgüç'ün yazısı. Hürriyet Yayınları. ss. sayfa 41. 21. harf sırasında bulunan
|başlık=parametresi line feed character içeriyor (yardım)(fotoğraflı referans 2) - "Imdb.com/The Adventures of Robin Hood/Awards". 27 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2009.
- "en.wikipedia.org/National_Film_Registry". 13 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2009.
- "Rogerebert.suntimes.com". 3 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2009.
- "Allmovie.com/The Adventures of Robin Hood". 17 Şubat 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2009.
- "Imdb.com/The Adventures of Robin Hood/Trivia". 1 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2009.
- Oliver, Martin (2000). Muhteşem Filmler. Timaş Yayınları. ss. sayfa 30.
Dış bağlantılar
- IMDb'de The Adventures of Robin Hood
- allmovie.com'da "The Adventures of Robin Hood"17 Şubat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Roger Ebert'in eleştirisi3 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)