X. Louis

X. Louis, (İnatçı veya Kavgacı (Fransızcaː Hutin) (d. 4 Ekim 1289- ö. 5 Haziran 1316), 29 Kasım 1314 – 5 Haziran 1316: Fransa kralı. 4 Nisan 1305 – 5 Haziran 1316 Navarra Kralı

X. Louis le Hutin (Kavgacı)
X. Louis
Fransa kralı
Hüküm süresi	29 Kasım 1314 – 5 Haziran 1316
Taç giymesi	24 Ağustos 1315 Reims Katedrali
Önce gelen	IV. Philippe
Sonra gelen	I. Jean
Navarra Kralı
Hüküm süresi	4 Nisan 1305 – 5 Haziran 1316
Taç giymesi	24 Ağustos 1315 Pampalons
Önce gelen	I. Jeanne, Navarra Kraliçesi IV. Philippe
Sonra gelen	I. Jean
Eş(leri)	Burgundili Margaret Macaristanlı Clementia
Çocukları	II. Jeanne Navarre I. Jean
Hanedan	Capet Hanedanı
Babası	IV. Philippe
Annesi	I. Jeanne Navvara
Doğum	4 Ekim 1289 Paris, Fransa
Ölüm	5 Haziran 1316 (26 yaşında) Vincennes, Val-de-Marne , Fransa
Defin	Saint Denis Bazilikası, Paris
Dini	Katolik Hristiyan

Hayatı

X. Louis''in Fransa Kralı IV. Philippe (Fransa) ile Navarra Kraliçesi I. Jeanne, Navarra Kraliçesi'in en büyük oğlu idi.

4 Nisan 1305'da ölen annesinin hükümdarı olduğu Navarra Krallığı'na, 16 yasında iken Navarra Kralı olarak hükümdarlığa başladı. Bu krallık için taç giyme töreni ancak 6 Haziran 1313'te yapıldı. 21 Eylül 1305'te Margaret Burgonyalı ile evlilik yaptı ve bu evliğinden (sonradan II. Jeanne adı ile Navarra Kraliçe naibi olacak) Jeaɲne Navaralı adı verilen bir kız çocukları oldu.

Bu Navarra Krallığı hükümdarlık rejimi sırasında (ve Fransa Kralı olduktan sonra) Louis ortaya çıkan yöneticilik sorunlarına karşı genellikle "inatçı" ve "kavgacı" yaklaşım gösterdiği için lakabı "inatçı" veya "kavgacı" (Fransızca: Hutin) olarak çıktı.

Babası Fransa Kralı IV. Philippe'in yaşadığı son yılda Fransa kraliyet ailesi ve yakınları Tour de Nesle skandalı ile çalkandı.[1] Bu skandal için kral oğlu eşlerinin zina yaptıkları ithamı IV. Philippe'nin tek kızı olan İseballa İngiltere Kraliçesi tarafından yapıldı. Bu skandal (sonradan hepsi Fransa Kralı olacak) kralın üç oğlunun eşleri olan ve hepsi Burgonya Dükü IV. Otto'nun kızları olan kadınlar Paris'te "Tour de Nesle" kulesinde zina yapmışlardı. Bu zina yapmakla itham edilen Burgonya Dükü kızları ve kral oğlu eşleri, Philippe'in büyük oğlu Navarra Kralı olan X. Louis'in karısı Margaret Burgonyalı; Philippe'nin karısı Burgonya Kontesi ve Artois Kontesi olan II. Jeanne Burgonyalı ve Charles'in karısı olan Blanche Burgonyalı idiler. Bu kral oğullarının eşleri olan kadınlar Paris'te tutuklandılar. Margaret ve Blanche Fransa Parlamentosu tarafından yargılandılar ve müebbet hapis cezasına mahkûm edildiler ve onlarla birlikte itham edilen "sevgilileri" idam edildiler. Philippe karısı II. Jeanne Burgonyalı'nın bu zina ithamının yalan olduğunu bildirmesine inandı ve yargılama sonunda Jeanne bu ithamdan suçsuz bulunup hapisten salıverildi. Louis'in karısı Margaret Gaillart Şatosu'nda hapsedildi; burada gayet kötü muamele gördü ve iddiaya göre soğuk alıp öldü. Blanche ile Charles'in nikâhı iptal edildi ve Blanche bir manastıra rahibe olarak çekildi.[1]

X. Louis Fransa Kralı olarak 1314-1316'da hüküm sürmüş ve bu kısa hükümdarlık döneminde, babası IV. Philippe tarafından göreve getirilmiş olan Fransa Büyük Saray Nazırı Enguerrand de Marigny tarafından başlatılmış olan mali ve yönetim merkezileştirme reformlarına karşı olan Fransa soylularının bu reformlara ve reformcuya düşmanlıklarının ortaya çıkardığı sorunlar ile uğraşmıştır. Sonunda Louis'in amcası olan ve feodalci partinin başında buluna Charles Valois yeğeni olan kralın bu reformcunun görevinden atılarak idam edilmesi için emirler vermesine ikna etmeyi başarmıştır. Böylece zengin soyluların sırf kendi menfaatlerini korumak için ülke için gerekli reformları önlemek için siyasal güçlerinin ne kadar büyük olduğu ortaya açıkça çıkmıştır.

Bu reformları uygulayamamasına rağmen X. Louis Fransa içinde diğer reformlar uygulamasını ortaya çıkartmıştır. Louis toprak işçilerinin büyük sorunlarına reformcu olarak eğilmiş ve serf çiftçilerin kendilerini bu serflik statüsünden kurtarabilmeleri için bağımsızlık haklarını satın alabilmelerine izin veren kanunlar çıkartmıştır. Böylece ilkel feodal sistemin önemli kurumlarından olan serfliğin Fransa ülkesinde ortadan kaldırılması için ilk adım atılmıştır. Louis bunun yanında Fransa içinde kölelik kurumunu yasaklamıştır. 1306'da babası IV. Philippe Fransa Kralı iken tüm Fransa yüzeyinde yayılmış bulunan Yahudiler azınlığını tüm Fransa'dan atılıp Yahudilerin Fransa'da yaşamalarını yasaklayan kanun ve kararlar uygulanmıştır. Bu Yahudi-aleyhtarı ırksal ayrımcı kanunlar Fransa'da uzun zamandır yaşamış olan Yahudi camiasının Fransa'adan "etnik temizlenmesi" hedefiydi.

X. Louis Fransa tahtına çıkınca bu yasaklama politikasını tekrar gözden geçirdi. Buna bir neden gayet iyi girişimci ve tüccar olan Yahudilerin ülkeden atılması ile bu zengin girişimci ve tüccarlardan toplanan vergilerin ortadan kalkması ülkenin diğer zengin tabakalarından (özellikle toprak sahibi asillerden) daha yüksek vergi alınması gereğinin ortaya çıkması idi. X. Louis Yahudilerin Fransa'da tekrar yaşamak üzere ülkeye geri dönmeleri halinde ortaya çıkacak vergi gelirlerini hesaplatmıştı. Bu çalışma sonunda Yahudilerin dönmesine izin çıkmasının iyice görülebilir bir müspet etkisi olacağı açıkça ortaya çıkmıştı. Buna dayanarak X. Louis 1315'te bir kanunname çıkartarak Yahudilerin geri dönmesine izin verileceğini kabul etmişti. Fakat Louis'in bu kanunnamesinde bir seri kısıtlayıcı ve sınırlayıcı şartlar konulmuştu. Yahudilere ancak 12 sene müddete Fransa'da yaşamak için sınırlı izni verilmekteydi. Bu müddet geçtikten sonra iznin sona ermesi mümkün olacaktı. Yahudilerin her zaman kollarında Yahudi olduklarını belirleyen kolluklar takmaları gerekmekte idi. Yahudilerin geri dönmeleri ancak eskiden Yahudi camialarının yaşamış oldukları mevkilere olabilecekti. Önceden Yahudilerin tefecilik yapmaları yasaklanmıştı. Bu kanunname sırf Fransız Yahudilerine yönelik ilk kanundur. Böyle bir kanunu çıkartmak için Kral Louis atalarından Sen Louis'in görüşlerini, Papa Clemens'in tutumunu ve Fransa halkının böyle bir iznin çıkmasını istediğini gerekçe olarak göstermişti.

1315 yılında X. Louis "Fransa özgürlüğe önem verir" diyerek Fransa topraklarına ayak basan her kölenin serbest bırakılması gerektiğini belirten bir kanunname yayınladı. Ordonnances des Roi de France, V, p. 1311 şöyle yazıyordu: "bir köle Fransa'nın havasını soluduğunda özgürlüğü solumuş olur"[2] Bu, daha sonraki iktidarların Fransa sömürge imparatorluğunda, denizaşırı sömürgelerde köleliği kısıtlamasına yol açtı.[3]

1315'te X. Louis Macaristan kralı Charles'in kızkardeşi olan Clementia ile evlilik yapmıştı. Bu evlilik sırasında Clementia daha gebe olup doğum yapmamış iken X. Louis 5 Haziran 1316'da öldü. Clementia'nın bebeğinin doğumu, kocası olan kralın ölümünden sonra, 15 Kasım'da oldu. Jean adı verilen bu erkek bebek Fransa Kralı ve Navarre Kralı olarak tahta geçirildi. Ama Bebek-Kral Jean ancak 5 gün yaşadı ve 20 Kasım'da öldü.

Bir bebeğin eski kralın ölümünden sonra hükümdar olarak tahta çıkartılması ve bebek kralın sadece 5 gün yaşaması Fransa krallığının hükümdarlık halef-selef olma kanun ve kurallarına uygun olup olmadığı hakkında epeyce tartışma yaratmıştır.

Kaynakça

1. Bradbury, Jim (2007) The Capetians: Kings of France 987-1328, Londra Hambledon Continuum
2. Ordonnances des Roi de France, V, p.1311, Travers Twist tarafından bu şekilde şurada alıntılanmaktadır: "The Extraterritoriality of Public Ships of War in Foreign Waters", The Law Magazine and Review: A Quarterly Review of Jurisprudence, Volume 1, No. 219, Saunders and Benning (February 1876)
3. Christopher L. Miller, The French Atlantic triangle: literature and culture of the slave trade, p.20.

• İngilizce Wikipedia "Louis X of France" maddesi:

Dış kaynaklar

• Hallam, Elizabeth M. (1980). Capetian France: 987-1328 (İngilizce). Longman House.
• Bradbury, Jim (2007). The Capetians: The History of a Dynasty (İngilizce). Hambledon Continuum.

Önce gelen: III. Philippe	Fransa Kralı 1285 - 1314	Sonra gelen: I. Jean
Önce gelen: I. Jeanne Navarra IV. Philippe	Navarra Kralı 1305 – 1316	Sonra gelen: I. Jean