Zaza-Gorani dilleri

Zaza-Gorani dilleri, Kuzeybatı İran dillerinin dilbilimsel bir genetik alt grubudur. Grup genellikle Kuzeybatı İran dillerinin bir kolu olarak sınıflandırılmaktadır,[1][2][3][4][5]

Zaza-Gorani dilleri
Coğrafi dağılım Doğu Anadolu, Kuzeybatı İran ve Kuzey Irak
Sınıflandırma Hint-Avrupa dilleri
Alt bölümler

Diller

Ethnologue'da Goranice, Bacelan dili, Kirmanjki (Kuzey Zazaca), Dimli (Güney Zazaca), Sarlî ve Şabak dili olmak üzere altı adet Zaza-Gorani dili bulunduğu bildirilmiştir. Zaza, Dimli, Gorani ve Şabakî dilleri yanlış bilinenin aksine bilimsel açıdan Kürtçe lehçeleri arasında sınıflandırılmamaktadır.[6][7][8][9][10][11] Paris Kürt Enstitüsü başkanı da olan, Dil bilimci Prof.Dr.Joyce Blau ile yapılan röportajda bu diller hakkında şunları söylemiştir: " Bugün Gorani'nin fazlasıyla Sorani'nin etkisinde olduğunu biliniyor ve Goranların çoğu Kürtçe(Sorani lehçesi) konuşuyor. Gorani İran'ın Güney kesiminde ,Kermanşah'in Kuzeyinde konuşuluyor. Zazalar ise göç ettirildiler ve şimdi Anadolunun ortasında bir üçgende yaşıyorlar." demiştir. Ayrıca Joyce Blau: "Muhtemelen Gorani ve Zazaca'nın mazisi Kürtçe'nin kinden daha eskidir. Kürtler; Zazalar'ın ve Goranların çoğunu asimile ettiler fakat hepsini edemediler." deyip bu dillerin Kürtçe'den daha eski olduğunu vurgulamıştır. [12][13] [14] Buna karşılık bu dillerin konuşurlarının kendilerini etnik olarak kürt kimliği altında gördükleri de iddia edilir.[15]

Köken

Kuzeybatı İran dilleri, 11. yüzyılda bölgeyi istila etmiş ve sonrasında Azerice olarak adlandırılacak olan Türk dilleri tarafından büyük ölçüde asimile edilmiştir. 16. yüzyıla gelindiğinde bu diller, Hazar'ın çevre bölgeleri dışında yerli bir dil olmaktan çıkmıştır. Bununla birlikte bu kuzeybatı lehçelerinden Zazaca ve Goranice bu alanın dışında hayatta kalmış iki dili oluşturmaktadır. Bölgenin güneyine yayılmış Goranice günümüzde sadece Kirmanşah şehrinin bazı mahallelerinde hayatta kalmıştır.

Ehl-i Hak'ın dili olarak Goranice, önemli bir edebiyata sahiptir. Türkiye'nin doğusunda, Kürtlere bitişik yaşayan Zazaların Hazar'ın güney kıyısından gelmiş Deylem göçmenlerinin soyundan geldiği bazıları tarafından düşünülmektedir. Türkiye Zazaları, ataları gibi dilin Dimli olarak adlandıran güney lehçesinin konuşurlar.

Kaynakça
  1. "Zaza-Gorani". Ethnologue (İngilizce). 29 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2019.
  2. Frye, Richard Nelson (1984). The History of Ancient Iran (İngilizce). C.H.Beck. ISBN 9783406093975. 29 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2019.
  3. Minahan, James (30 Mayıs 2002). Encyclopedia of the Stateless Nations: Ethnic and National Groups Around the World A-Z [4 Volumes] (İngilizce). ABC-CLIO. ISBN 9780313076961. 29 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2019.
  4. Hamelink, Wendelmoet (21 Nisan 2016). The Sung Home. Narrative, Morality, and the Kurdish Nation (İngilizce). BRILL. ISBN 9789004314825. 21 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2019.
  5. "Prof.Dr. Joyce Blau|Zaza-Gorani Dilleri". 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2020.
  6. "Kurdish Nationalism and Competing Ethnic Loyalties", Original English version of: "Nationalisme kurde et ethnicités intra-kurdes", Peuples Méditerranéens no. 68–69 (1994), 11-37
  7. Kehl-Bodrogi, Krisztina. "Syncretistic religious communities in the Near East: Collected Papers of the International Symposium, Alevism in Turkey and Comparable Syncretistic Religious Communities in the Near East in the Past and Present”, Berlin, 14–17 April 1995
  8. Ozoglu, Hakan. "Kurdish notables and the Ottoman state." Albany: State University of New York Press, 2004
  9. Romano, David. "The Kurdish nationalist movement: opportunity, mobilization, and identity." Cambridge. Cambridge University Press, 2006.
  10. "Arşivlenmiş kopya". 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2020.
  11. "Arşivlenmiş kopya". 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2020.
  12. Zaza-Gorani Dil hakkında Prof.Dr.Joyce Blau nun görüşleri
  13. "Uzun Süreç Asimile edilmiş Zazalar". 7 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.
  14. "Zazaca nedir ne değildir". 9 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.
  15. J.N. Postgate (2007). Languages of Iraq, ancient and modern (PDF). Cambridge: British School of Archaeology in Iraq. s. 148. ISBN 978-0-903472-21-0. 2 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2019. Zaza and Gorani are two closely related north-western Iranian languages, which are, in purely linguistic terms, distinct from Sorani and Kurmanji. However, the vast majority of their speakers claim Kurdish identity, so the issue of their definition is sensitive. One might perhaps say that Zaza and Gorani are politically and socially, if not linguistically, Kurdish.

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.